Tufik Softić

Prekogranični šverc: Tragovima mirisa kafe

Nestašica kafe na globalnom tržištu što se odrazilo skokom cijena i u crnogorskim maloprodajama, aktuelizovalo je pitanje koliko je ova akcizna roba oduvijek bila interesantna švercerima i koliko je prošlo i dalje prolazi ilegalno preko naše države.

Crna Gora je, zapravo, bila i ostala idealno tranzitno područje za šverc ove robe prema susjednim država, posebno prema Srbiji, Bosni i Hercegovini, Kosovu i sa Kosova dalje prema Makedoniji. Koliko kafe je zamirisalo švercerskim putevima preko sjevera, i koliko još ostavlja mirisni trag, ostaće tajna.

Tajna nije da je kafa bila toliko unosan biznis da su čak i poznati članovi nekih kriminalnih klanova iz ovog regiona, jedno vrijeme imali dobro razrađen biznis i sa ovom robom.

"Dva poznata kriminalca su svojevremeno imala čak i pržionu kafe u Čačku, koja im je bila pokriće i paravan za šverc kafe prema Srbiji u velikom količinama. Ova ruta prema Čačku je značajna zbog toga što su se zaobilazili carinski prelazi i na granici Crne Gore, i na granici Srbije. Kafa je nekako zaobilaznim putevima prolazila naveliko prema Srbiji“, priča dobro obaviješteni sagovornik Portala RTCG.

Ono što je takođe veoma dobro poznato je to da kafa u Crnu Goru uglavnom dolazi morskim putem, do luke u Baru, odakle se šleperima prebacuje do tajnih magacina na sjveru, pa i drugdje po Crnoj Gori.

Mnogo ranije detaljno su locirana mnoga mjesta gdje se nalaze ilegalni magacini kafe i cigareta. Za neke od tih magacina postoji i fotodokumentacija, bilo da je riječ o fabričkim halama, ili napuštenim kućama.

Da se radilo o dobro organizovanom poslu, govorio je i podatak da su neke od tih magacina obezbjeđivali naoružani ljudi.

„Riječ je o istim grupama koje su uključene u druge švercerske poslove. Kafa im je dolazila kao usputna i veoma, veoma dobra zarada. Možda i najbolja“, kaže ovaj sagovornik.

Kafa iz Crne Gore nastavlja put prema Kosovu dobro utabanim ilegalnim stazama, odnosno putevima o kojima je naš portal u više navrata detaljno pisao. Sa Kosova dalje ide do Makedonije. Takođe i prema Bosni i Hercegovini.

„Zarade na jednom utovaru, najčešće šleperu, su veoma velike. To je ono što privlači švercere da se uključe u posao sa kafom“, kaže naš sagovornik.

Crnogorska policija pokušala je jedne godine u akciji pod nazivom „Brazil“ da zaustavi šverc nekih roba, prije svega kafe, ali se ta akcija nije pokazala tako uspješnom kako je trebalo da bude.

„Policija ima veoma dobre operativne podatke o svemu što se dešava u pogledu prekograničnog šverca, kao i o tome ko sve u tome učestvuje, tako da je mogla vrlo brzo da učini ozbiljnije poteze od toga. Ne može se reći da u akciji ’Brazil’ nije ništa urađeno, ali to je sitan rezulat u odnosu na ukupne razmjere šverca koji se odvija“, kaže naš dobro obaviješteni sagovornik.

Kako je tada saopšteno oduzet je novac u iznosu od skoro 857.000 eura i 18.000 američkih dolara, za koji se sumnja da je stečen vršenjem krivičnog djela, kao i 18.000 kilograma kafe i oko 500 šteka cigareta za koje ne postoje dokumenta o nabavci. Novac, u tačnom iznosu od 856.741 euro i 17.930 američkih dolara, je pronađen i oduzet u Podgorici, iz jedne od kuća koje su pretresane. 

Kafa (300 džakova sa po 60 kilograma) i cigarete (493 šteke) oduzete su na području jedne opštine na sjveru. U nastavku akcije “Brazil” uhapšeno je još nekoliko osoba, dok su protiv nekoliko podnesene krivične prijave.

„Sada vidite, ako su te količine kafe pronađene samo u jednom magacinu, možete onda da zamislite koliko toga ima u svim drugim brojnim magacinima i skrivenim mjestima u graničnoj zoni prema Srbiji i Kosovu. Vjerujte, da ne možete ni da zamislite koje su to razmjere šverca i o kakvim organizovanim kriminalnim grupama se radi“, kazao je taj sagovornik.

Carinici su se u to vrijeme svakodnevno susretali sa raznim maštovitim načinima na koje se pokušava prokrijumčariti kafa. 

Jedan uvoznik se dosjetio da uvozi sirovu kafu koja je skuplja, a da je prijavljuje kao da je pržena. Samo na jednom šleperu kafe, ako carinici ovo ne registruju, uvoznik je „dobar“ pet hiljada eura. 

Da kontrole, ipak, ne mogu spriječiti šverc kafe govori slučaj  kada je Uprava za indirektno oporezivanje u regionalnom centru Mostar pronašla 104 kilograma skrivene espresso kafe pori-jeklom iz Crne Gore, i sirove kafe u količini od gotovo pet hiljada kilograma.

Espreso kafa bila je zapakovana u 13 paketa, bez akciznih markica Uprave za indirektno oporezivanje BiH, koja je pokušana da bude ilegalno uvezena u carinsko područje BiH, bez plaćanja uvoznih dadžbina, saopšteno je tada iz te bosanske Uprave.

Precizno je utvrđeno i da je uvoznik redovne pošiljke jedna firma iz Trebinja, koja je, zapravo, bila kćerka jedne istoimene firme iz Crne Gore. Sagovornik Portala RTCG kaže da je u to vrijeme postojalo najmanje šest-sedam firmi  u našoj državi koje su se bavile prometom kafe, i preko kojih se uvozila sva kafa koja se kasnije švercovala u susjedne države u okruženju.

                                                                                                                                        T