A.M. [ RTS ]

Genetske predispozicije

DNK neandertalaca pruža objašnjenje zašto neki vole da ustaju rano

Naučnici su otkrili da geni naslijeđeni od naših praistorijskih rođaka povećavaju tendenciju ranog ustajanja, što je od izuzetne koristi u regionima sa kratkim zimskim danima.

Ljudi koji rano odlaze na počinak i rano ustaju možda treba da zahvale na toj navici svojim precima ili barem neandertalcima sa kojima su se njihovi preci ukrštali, kažu naučnici.

DNK naslijeđen od naših rođaka sa debelim obrvama može doprinijeti sklonosti nekih ljudi da budu tzv. ljudi-ševe, otkrili su istraživači, što čini da im bude ugodnije da ustaju i odlaze u krevet ranije od drugih.

Veći dio gena, koje su savremeni ljudi stekli kroz drevno ukrštanje, iskorijenjena je evolucijom, a mali dio je ostao, najvjerovatnije zato što su pomogli ranim modernim ljudima da se prilagode novom okruženju kada su napustili Afriku i otišli ​​u Evroaziju.

„Analizom djelova neandertalske DNK, koji su ostali u modernim ljudskim genomima, otkrili smo upečatljiv trend“, rekao je Džon Kapra, epidemiolog sa Univerziteta Kalifornije u San Francisku.

Prema njegovim riječima, mnogi od tih segmenata uticali su na gene koji upravljaju unutrašnjim časovnicima modernih ljudi, u većini slučajeva „povećavajući sklonost da osoba bude ranoranilac“.

Homo sapiens migrirao je u više talasa iz Afrike u Evroaziju, prije oko 70.000 godina. Po dolasku na nova prostranstva, naišao je na neandertalce, koji su se već prilagodili životu u hladnijoj klimi, zauzevši teritoriju stotinama hiljada godina ranije.

Zahvaljujući ukrštanju između tih grupa, današnji ljudi nose do četiri odsto neandertalskog DNK, uključujući gene koji učestvuju u pigmentaciji kože, kose, određivanju količine masti i regulaciji imuniteta.

Epidemiolog Džon Kapra i njegove kolege analizirali su DNK modernih ljudi i neandertalaca i otkrili da su kod ove dvije grupe različite genetske varijante uključene u regulaciju unutrašnjeg sata, to jest cirkadijalne ritmove.

Postoji li „gen za ranoranioce“?

Pošto su se preci modernih ljudi miješali sa neandertalcima, moguće je da neki ljudi koji danas žive nose neandertalske varijante gena, posumnjao je tim naučnika.

Da bi provjerili ovu pretpostavku, istraživači su se obratili UK Biobanci (UK Biobank), koja sadrži genetske, zdravstvene informacije i informacije o načinu života pola miliona ljudi.

Ne samo da su mnogi ljudi nosili tražene varijante gena, već su im geni bili dosledno povezani sa ranim buđenjem, navode naučnici u tekstu koji je objavljen u stručnom časopisu Genome Biology and Evolution.

Međutim, da biste bili ranoranilac, ne morate imati neandertalske gene. Stotine različitih gena utiču na to kada ljudi spavaju i bude se, a postoji i mnogo uticaja okoline i kulture. Sve u svemu, neandertalski geni imaju samo mali uticaj.

Kapra sumnja da mnogi savremeni ljudi nose neandertalske gene jer su pomogli njihovim precima da se prilagode životu na većim geografskim širinama (dalje od ekvatora).

„Ne mislimo da je sklonost ka ranom ustajanju zapravo ono što je bilo korisno. Umjesto toga, mislimo da je to signal da imamo brži sat koji je u stanju da se bolje prilagodi sezonskim varijacijama količine svjetlosti“, rekao je Kapra dodajući da je na geografskim širinama bližim Zemljinim polovima, korisno imati unutrašnji sat koji je fleksibilniji i koji može lakše da se mijenja kako bi odgovarao promjenljivoj količini svjetlosti, to jest dužini dana tokom različitih godišnjih doba.

Profesor Mark Maslin sa Univerzitetskog koledža u Londonu, koji nije bio uključen u studiju, rekao je da sada imamo genetski dokaz da su neki od nas zaista ranoranioci.

„Kada su ljudi evoluirali u tropskoj Africi, dužina dana je u prosjeku bila 12 sati. Sada lovci-sakupljači provode samo 30 odsto svog budnog vremena sakupljajući hranu, tako da je 12 sati mnogo vremena. Ali što idete dalje na sjever, to su dani zimi sve kraći i kraći kada je hrana posebno oskudna, tako da ima smisla da neandertalci i ljudi počnu da sakupljaju hranu čim ima svjetlosti“, istakao je profesor Maslin.