Н1 [ R.B. ]

PET KRAKOVA

Naučnici otkrili da morske zvijezde nemaju tijelo

Kod većine životinja je vrlo lako razlikovati glavu od tijela, ali to nije slučaj kod morskih zvijezda. Ova životinjica ima pet identičnih krakova sa slojem "cjevastih nožica" pomoću kojih se kreće po morskom dnu, zbog čega su se biolozi pitali ima li morska zvijezda prednji i zadnji kraj, i ima li uopšte glavu.

Najnovije genetsko istraživanje je pokazalo suprotan rezultat – da su morske zvijezde uglavnom glave koje nemaju torzo ili rep i da su vjerovatno evolucijski izgubile ta svojstva tokom vremena. Naučnici dodaju da je sada jasnije zašto neki čudni fosili predaka morskih zvijezda imaju nešto što liči na torzo.

"Izgleda da morskoj zvijezdi potpuno nedostaje tijelo, najbolji opis bi bio da se radi o glavi koja puzi po morskom dnu", rekao je evolucioni genetičar Loren Formeri sa Univerziteta Stanford i Univerziteta Kalifornija, a prenosi CNN.

Jedinstven oblik

Morske zvijezde su neobična bića koja imaju jedinstven plan "tijela" koji se sastoji od pet jednakih djelova. Započinju sa životom kao jajašca, a zatim se razvijaju u larve koje nedjeljama ili mjesecima plutaju u okeanu prije nego što se spuste na dno. Tamo prolaze kroz proces koji transformiše bilateralno tijelo u oblik zvijezde ili pentaradijalno tijelo.

"Ovo je već vjekovima zoološka misterija. Kako možete preći s bilateralnog plana tijela na pentaradijalni plan i kako možete uporediti bilo koji deo morske zvijezde s našim vlastitim planom tijela?", rekao je morski biolog Kristofer Lou sa Univerziteta Stanford.

Bilateralni plan tijela većine životinja proizlazi iz genetike na molekularnom nivou, koja se može pratiti u regionima glave i trupa ili glavnog tijela, zbog čega kičmenjaci, poput ljudi, i mnogi beskičmenjaci, uključujući insekte, dijele slično genetsko programiranje.

Proučavali ekspresiju gena

Bodljikošci imaju zajedničkog pretka s bilateralnim životinjama, što dodatno povećava zagonetku. Naučnici su zato skenirali zvijezde mikrokompjuterizovanom tomografijom kako bi dobili izuzetno detaljan trodimenzionalni prikaz oblika i strukture morskih zvijezda.

Zatim su tražili ekspresiju gena unutar tkiva i odredili specifične sekvence RNA unutar ćelija. Genski izražaj ili genska ekspresija ostvarenje je informacije iz gena radi proizvodnje genskoga proizvoda. Uglavnom se odnosi na proces koji omogućava da samo određeni geni dođu do izražaja.

Kreirali jedinstvenu 3D mapu

Pošto su prikupili sve podatke, naučnici su kreirali 3D mapu kako bi odredili na kojim područjima dolazi do ekspresije gena tokom razvoja i rasta morske zvijezde. Otkrili su da se genetski potpisi povezani s razvojem glave nalaze svuda po ovim životinjama i da su posebno koncentrisani u centru zvijezde i središtu svakog kraka.

Što se tiče ekspresija gena za djelove torza i repa – nje uglavnom nije bilo.

"Kada smo uporedili ekspresiju gena kod morske zvijezde s drugim grupama životinja, poput kičmenjaka, pokazalo se da nedostaje ključni dio tjelesnog plana", rekao je evolucioni biolog Džef Tompson sa Univerziteta Sautempton.

"Nijesu bili izraženi geni koji su tipično uključeni u oblikovanje trupa. Čini se da je cijeli plan tijela bodljikožaca otprilike jednak glavi u drugim grupama životinja", dodao je.