Б.Ч.Ј. [ N1 ]

STUDIJA POKAZALA

Asteroid uništio dinosauruse na njihovom vrhuncu

Doba dinosaurusa završilo je kataklizmom jednog proljećnog dana prije 66 miliona godina, kada je asteroid širok 12 kilometara udario u meksičko poluostrvo Jukatan, izazvavši izumiranje tih izuzetnih zvijeri i oko tri četvrtine vrsta na Zemlji.

Ali, da li su dinosaurusi, sa usporavanjem diverzifikacije i stope evolucije, već bili na „odlasku“, kao što misle neki naučnici? Odgovor je definitivno „ne“, prema novoj studiji koja je izradila modele lanaca ishrane i ekoloških staništa u Sjevernoj Americi, dijelu svijeta koji ima najbolje fosilne ostatke iz tog vremena.

Naučnici su promatrali razdoblje, koje obuhvata 18 miliona godina prije udara asteroida koji je završio razdoblje krede i četiri miliona godina nakon toga na početku paleogena, kada su sisari potvrdili svoju dominaciju nakon izumiranja dinosaurusa – osim njihove ptičje loze.

Na osnovu više od 1.600 fosila, rekonstruisali su lance ishrane i staništa koja su preferirali kopneni i slatkovodni kičmenjaci. Među njima su bili oni poput divovskog mesojeda T-rexa, triceratopsa s tri roga, ankilosaura, krokodila, kornjača, žaba, riba i raznih malih sisara koji su živjeli ispod nogu dinosaurusa.

Dinosaurusi su živjeli u stabilnim ekološkim nišama za koje su bili dobro prilagođeni, otkrili su naučnici.

„Drugim riječima, dinosaurusi su uništeni na svom vrhuncu“, rekao je ekolog Horhe Garsija-Điron sa Univerziteta Oulu u Finskoj i Univerziteta Leon u Španiji, vodeći autor istraživanja objavljenog u časopisu Science Advances.

Sisari su tada počeli da postavljaju temelje za svoj kasniji uspon, diverzifikujući svoje ekološke niše i razvijajući raznovrsniju prehranu, ponašanje i toleranciju na klimu, dodao je Garsija-Điron.

Dinosaurusi su nastavili da se razvijaju i prilagođavaju tokom sumraka svoje vladavine Zemljom, s pojavom novih vrsta i nestajanjem starih, pokazalo je istraživanje.

Neki od velikih biljojeda, poput rogatih i pačjih dinosaurusa, zamijenjeni su većim brojem vrsta biljojeda srednje veličine.

Neka prethodna istraživanja sugerišu da se bioraznolikost dinosaurusa smanjila znatno prije udara asteroida, na osnovu fosilnih zapisa raznih porodica dinosaurusa.

„Postojala je ta zabrinjavajuća pomisao da su dinosaurusi ionako bili na odlasku, s obzirom na dugu silaznu liniju, kada ih je asteroid riješio njihovih jada“, rekao je paleontolog i koautor studije Stiv Brusate sa Univerziteta u Edinburgu.

„Sada možemo sa sigurnošću da kažemo – dinosaurusi su u snazi, sa stabilnim ekosistemima, sve dok ih asteroid iznenada nije ubio“.

Činjenica da su dinosaurusi bili tako dobro prilagođeni svojoj klimi i životnoj sredini ih je možda uništila.

„Kad je asteroid udario, nastao je haos i dinosaurusi nijesu mogli da se nose s iznenadnom promjenom svijeta na koji su tako navikli“, rekao je Brusate.

„Naša studija sugeriše da je vjerovatno međusobno djelovanje mnogih drugih ekoloških faktora, uključujući veličinu tijela, prehranu, ponašanje i plastičnost ekosistema, pripremilo određene manje životinje za bolje preživljavanje nakon udara asteroida“, rekao je paleontolog i koautor studije Alfio Alesandro Kiarenca sa Univerziteta u Vigu u Španiji.

Sisari prije asteroida su uključivali sada izumrlu grupu nalik glodarima, zvanu multituberkulati, kao i rođake današnjih torbara.

Nakon masovnog izumiranja pojavili su se novi sisari, grupa koja rađa dobro razvijene mlade, a koja obuhvata većinu današnjih sisara od kitova do šišmiša i od afričkog mravojeda do čovjeka.

Veličina tijela post-apokaliptičnih sisara brzo je rasla kao i ekološka raznolikost.

„Sisari i dinosaurusi imaju istu priču o porijeklu – oboje su nastali i počeli da se diverzifikuju još u razdoblju trijasa, prije oko 230 miliona godina, na superkontinentu Pangea“, rekao je Brusate.

„Odatle su otišli svojim putevima, dinosaurusi su postajali ogromni, a sisari zbog manje veličine u njihovoj senci“, dodao je Brusate.

„Ali, njihove sudbine zauvijek su isprepletene. Sisari su bili tamo kad je asteroid udario. Uspjeli su da prežive. Imali smo pretke koji su zurili u asteroid“.