M.M.Lj. [ Glas Amerike ]

VIŠE OD MUZIKE

Kendrik Lamar protiv Drejka: Hip-hop sukob koji "drma" Ameriku

U mjesecima kada se Amerika priprema za nove predsjedničke izbore, a na Bliskom istoku bijesni sukob Izraela i Hamasa, javnost u Sjedinjenim Državama ima još jednu temu oko koje se „lome koplja“. Iako svađa dvojice superzvijezda hip-hopa, Kendrika Lamara i Drejka naizgled djeluje kao samo još jedna epizoda u svijetu muzičke industrije, za mnoge je to više od pukog „mjerenja mišića“. Ona prožima sve pore i generacije američkog društva i ukazuje na probleme sa kojima se ono suočava.

Za trineastogodišnju učenicu Katju iz Vašingtona, hip-hop je jedan od omiljenih muzičkih žanrova, a Kendrik i Drejk, uz Džej Kola, predstavljaju glavne zvijezde. Kaže da je detaljno obaveštena o svemu što se dešava i da, kao i njene vršnjakinje, čeka kada će dvojica sukobljenih izbaciti nove pjesme u kojima se međusobno optužuju.

„Mnogi kažu da Drejk pobjeđuje jer je on objavio posljednju "diss" pjesmu, ali ja mislim da je Kendrik trijumfovao. Nije važno koliko pjesama izbaciš, već šta kažeš i u tom smislu mi djeluje da je Kendrik ‘uništio’ Drejka. Kod obojice su dokazi posredni, Drejk se u suštini samo hvatao za slamke i pokušavao da se odbrani u ’The heart part 6’. Generalno, mislim da su Kendrikove rime smislenije i promišljenije“, objašnjava Katja.

Prije više od decenije, njih dvojica su sarađivala na nekoliko pjesama, ali to nije dugo trajalo. Godine 2013, dobitnik Pulicerove nagrade Lamar je izveo pjesmu "Control" Big Šona, u kojoj je “prozvao” niz savremenih repera uključujući Drejka, Džej Kola, Mik Mila, Puš Tija, A$AP Rokija, Big K.R.I.T-a, Valea, pa čak i samog Big Šona.

U narednim godinama, uslijedila su povremena “peckanja”, ali je sukob Drejka i Kendrika Lamara eskalirao u martu ove godine, kada su njih dvojica izbacila više "diss" pjesama čiji je cilj da vrijeđaju onog kome su upućene. Međusobno su se optuživali za zlostavljanje u porodici, nasilje, pa čak i pedofiliju.

Džejson Rouls, docent na katedri za hip-hip Ohajo stejt univerziteta, ističe da ovakvi hip-hop sukobi nisu ništa novo i da predstavljaju dio te kulture.

“Možemo da se vratimo do Bizi Bija i Kul Mo Dija, ili do LL Kul Džeja. Ove svađe sežu u sedamdesete, na početak kulture. A u toj kulturi postoji konkurencija, želite da budete najbolji u hip hopu. A ako tvrdite da ste najbolji, moraćete da branite tu titulu. I otuda svađe. Ali, znate, nismo imali ovakav duel između superzvijezda već neko vrijeme”, kaže Rouls za Glas Amerike.

Upozorava da izvođači ponekad idu predaleko u tim svađama koje onda postaju opasne, ali ističe da to ne mora da bude pravilo.

Za Džejnu Džeferson, novinarku i muzičku kritičarku “bitke” su dio kulture koje su učinile da hip-hop postane to što jeste danas. “To bi trebalo da bude zabavno, dobroćudno, da se ljudi provedu i malo ‘začine igru’“. Ali takođe, pošto repom i dalje dominiraju muškarci, vjerujem da, iako nisam muško, mnogi vole da to dovedu do nivoa gdje je vrijeđanje način na koji rješavaju svađe. I nadam se da ovo neće nastaviti da eskalira u nešto gore, jer se to već događalo u repu“, navodi ona za Glas Amerike.

Za mnoge ljubitelje hip-hopa, najveći i najtragičniji sukob bio je onaj između Tupaka Šakura i Bigija (Kristofera Volasa) devedesetih godina. Tupak je potpisao ugovor sa izdavačkom kućom sa sjedištem u Kaliforniji, a Bigi (25) je bio iz Njujorka. Njih dvojica su počeli kao saradnici, ali je došlo do sukoba nakon što je Tupak upao u zasjedu i ranjen u studiju za snimanje u Njujorku 1994. On je tvrdio da su Bigi i Pi Didi bili odgovorni, pisao je tada Asošiejted pres. Nekoliko legendarnih "diss" pjesama proisteklo je iz njihove svađe, kao što su „Who Shot Ya“ od Bigija i „Hit em Up“ od Tupaka.

Rivalstvo Zapadne i Istočne obale u hip-hopu okončano je u septembru 1996. kada je Tupak ubijen u Las Vegasu. Šest mjeseci kasnije, Bigi će doživjeti istu sudbinu u Los Anđelesu. Njihova smrt je bila udarac za hip-hop svijet, i iako je prošlo skoro 30 godina, mnogi obožavaoci žanra smatraju da i danas postoji praznina u rep industriji nastala poslije njihovih smrti.

Za razliku od mnogih, Ostin Džekson, profesor na katedri za Afričke studije Braun univerziteta, smatra da sadašnji sukob nije relevantan i ne može da se poredi sa sukobom Tupaka i Bigija.

„Važno je imati na umu da je Tupak bio proizvod crne oslobodilačke vojske i stranke Crnih pantera za samoodbranu. Njegova majka je bila dio grupe Panteri 21. Uprkos svojoj komercijalnoj privlačnosti, Tupak je zadržao svoj revolucionarni etos tokom kratke umjetničke karijere. Njegov sukob sa Bigijem proizveli su korporativni menadžeri tražeći profit od toga. Na kraju je obojicu koštalo života“, tvrdi Džekson za Glas Amerike.

On podsjeća da hip-hop, generalno, ima dvostruk značaj i smatra da sukob Drejka i Kendrika „nije pravi hip-hop“. „U svom pravom, autentičnom obliku, hip hop je glas bezglasnih, originalna umjetnička i kulturna praksa koja govori istinu onima koji su moćni. Sa druge strane, hip-hop predstavlja suštinski kulturni kontinuum - jezik i kulturne izraze koji vuku poreklo iz Afrike, koje su porobljeni Afrikanci prenosili preko Atlantika“.

Novinarka Džejna Džeferson, međutim, smatra ovakve svađe nekada mogu da podignu status hip-hopa, a ukazuje i na to da su pojedine "diss" pjesme zaista dobre, u muzičkom i produkcijskom smislu. U prilog tome navodi i da je Kendrikova pesma „Not like us“ došla do prvog mjesta na top listama u Americi.

„To je jednostavno izvrsna jpesma, produkcija je fantastična. Istovremeno je u skladu sa duhom svađe. Bilo je toliko komentara Drejkovih fanova koji su govorili da su pjesme dobre, ali ne možete da igrate uz njih. Dakle, da napravite "diss" pjesmu uz koju možete plesati, vau, to je otišlo tako daleko. Ovo je prva solo pjesma Kendrika Lamara koja je broj jedan. I da to bude na ovaj način, protiv nekoga koga baš ne voli, to je samo višnjica na šlagu“.

Mlađim generacijama sukob Drejka i Kendrika je velika tema za razgovor, kaže Ema, učenica trećeg razreda srednje škole u predrađu Vašingtona, Rokvilu. Čak su se i na času engleske književnosti dotakli teme hip-hopa i albuma ‘Damn’ Kendrika Lamara.

“To je bio jedan od albuma za koji je dobio Pulicera. Kritičari su ga prihvatili, dobro je napisan. Imali smo izbor, da analiziramo ili Boba Dilana ili Kendrika Lamara. Ali većina ljudi je izabrala Kendrika. To je pomoglo da ljudi shvate majstorstva njegovih tekstova i zašto bi mogao da bude bolji od Drejka i da pobijedi u ovom sukobu i da se unapred vidi njegov talenat”, kaže Ema.

Džejna Džeferson dodaje da svađe u hip-hopu, iako dominiraju muškarci, nisu samo ograničene na njih. “Nedavno smo imali Niki i Kardi. Ta svađa je završila tako što je Kardi bacila cipelu na Niki Minaž i ona je završila sa velikom čvorugom na glavi. Dobijamo ženske rep svađe, ‘prozivke’ na društvenim mrežama. Mislim da sada kada su ove osobe toliko prisutne u našim životima putem društvenih mreža, mnogo je lakše vidjeti kako se to dešava u realnom“.

Ali svoditi suštinu hip-hopa kao žanra samo na sukobe i to u okviru jedne zemlje - Sjedinjenih Država ili zajednice - Afroameričke, u doba globalizacije bilo bi pogrešno.

“Hip-hop je način života, ali ne radi se samo o crncima ili Afroamerikancma ili bilo kome drugome. Hip hop se raširio svijetom i postao dio kulture mladih, ukorijnenjen je u nju. Istovremeno, "diss" pjesme nisu nužni uslov za hip-hop, ali su dio toga”, objašnjava profesor Džejson Rouls.

Uz opasku da je važno da sukob muzičara ostane samo na tom terenu, Rouls objašnjava i kako se priča o Drejku i Kendriku Lamaru proširala kroz različite slojeve američkog društva. “Prvo je to sa Tupakom i Bigijem definitivno imalo širi kontekst u američkoj kulturi i postalo ogromno. Tako i ovo sa Drejkom i Kendrikom može da ima širi domet jer je hip-hop deo pop kulture i to ne samo među ljudima koji slušaju tu muziku. Prije par dana sam radio trening za grupu sredovječnih bijelih žena, i sve su znale za sukob Kendrika i Drejka. Znate, to je tako da je definitivno široko rasprostranjeno”, dodaje Rouls.