dr Nikola Banićević

STAV

Paralela koja razdvaja

U rano jutro 25. juna 1950. godine građanke i građane Kaesonga, južnokorejskog grada probudio je zvuk tenkova i oklopnih vozila. Prethodni dan nije ukazivao da će tog jutra početi napad vojske Sjeverne Koreje preko 38. paralele.  Od tog trenutka ona postaje geostrateška tačka novog zamrznutog konflikta. Strahote Korejskog rata natjeraće žene i djecu iz grada Pusana da spašavajući živote iste rizikuju prelazeći rijeku Han, čije dubine su bile posljednje što će mnoge izbijeglice vidjeti.

Пише: dr Nikola Banićević Види све колумне

Iste godine u decembru mjesecu, kapetan Džon S. Joun, američki vojnik korejskog porijekla, prijavio se da služi u Južnoj Koreji i preuzeo zadatak pomaganja civilima koji su bježali od sukoba. Organizovao je humanitarne konvoje, evakuaciju ranjenika i ponovno spajanje porodica, koje su bile razdvojene ratom. Strahote Korejskog rata pokazaće da je želja za osvajanjem novih teritorija kroz sukobe i razaranja i dalje prisutna, a da se ljudski životi koriste samo kao oružje. Hladni rat dobio je svoju prvu ratnu epizodu, koja je i danas aktuelna i predstavlja opasnost po ljudsku i međunarodnu bezbjednost.

Korejsko poluostrvo bilo je još jedna sfera interesovanja i podjele velikih sila, pobjednica Drugog svjetskog rata. Razgraničenje između Sjeverne Koreje idološki i uređenjem komunističke pod uticajima SSSR i kapitalističke Južne u oblasti djelovanja SAD, izvršeno je 38. paralelom. Pet godina nakon podjele započeo je rat između dvije države na poluostrvu, kao proxy rat, podržan od dvije super sile, a mir formalno ni danas nije zaključen. Tokom Hladnog rata sukob između ovih država bio je niskog intenziteta, kroz incidente na liniji razdvajanja i u domenu obavještajnog rada. Nestanak SSSR, ključnog saveznika sjevrnokorejske vlade, značio je i ubrzavanje razvoja nuklearnog programa i arsenala naoružanja. Južni susjed zaštitu nacionalnog sistema bezbjednosti dominantno je prepustio vojnim snagama SAD. Savezništva su danas ostala ista, a interesovanje za odnose u regionu pokazuje NR Kina. Geostrateški položaj poluostrva mogao bi ponovo biti u centru pažnje velkih država, pa treba razmotriti u čemu je njegov značaj.

Poluostrvo je kontaktna tačka između NR Kine i Japana i nalazi se na raskrsnici pomorskih puteva  između Ruske Federacije i SAD. Ova lokacija daje Južnoj Koreji ključnu ulogu u balansiranju regionalnih i međunarodnih interesa. Južna Koreja kontroliše dio pomorskog puta u Istočnom kineskom moru i Žutom moru. Ovaj region je ključan za globalnu trgovinu, zbog ruta koje povezuju Aziju sa SAD i Evropom, posebno kada su u pitanju energenti i roba koja se prevozi isključivo brodovima. Uloga Južne Koreje je od vojno-strateškog značaja, posebno od trenutka kada je njen sjeverni susjed počeo da razvija nuklearni program i balističke rakete. Zbog toga SAD ima vojno prisustvo, poput baze Kamp Hamfri koja je najveća američka vojna baze u ovoj državi i broji oko 20000 vojnika i civilnog osoblja. Druga značajna vojna baza je Kamp Kejsi, koja se nalazi na granici sa Sjevernom Korejom, oko 20 kilometara južno od demilitarizovane zone. Ruska Federacija u ovoj zoni uticaja svoje prisustvo ostvaruje putem savezništva sa Sjevernom Korejom. Zbog zatvorenosti sjevernokorejskog državnog i političkog sistema, Ruska Federacija nema vojne baze na njenoj teritoriji, ali se saradnja ostvaruje intezivno, kroz diplomatske, ekonomske veze i ugovore u trgovini oružja i razmjeni vojne tehologije.

Interesovanje svjetske javnosti za ovaj region ponovno je aktivirano susretom lidera Sjevrne Koreje i Ruske Federacije. Ona je i konkretizovana kroz vojnu trgovinu, a danas i prvim prisustvom sjevernokorejskih vojnika u jednom ratnom području, izvan poluostrva. Ukrajinsko Ministratsvo odbrane potvrdilo je da su sjevernokorejski vojnici raspoređeni u ruskim vojnim trupama imali kontakt sa ukrajinskom vojskom. Ovaj incident znači da su u regionalni sukob prvi put uključene regularne vojne snage treće države, što otvara druge geopolitičke prespektive.

Čini se kao svijet zaista ulazi u fazu novog Hladnog rata, a u prilog ovoj hipotezi je vojno prisustvo Sjeverne Koreje u ukrajinskom ratu. Bez obzira na ovu činjenicu, međunarodna zajednica ne smije dozvoliti da se otvori još jedan hladnoratovski front. Broj 38 mora ostati čvrsta linija razdvajanja, a mir na korejskom poluostrvu moraju garantovati sve tri velike države.

dr Nikola Banićević