Marko Vešović

Crnogorski kriminalci kokain u EU švercuju preko Hamburga

Luka Hamburg je nesumnjivo ključno čvorište za trgovinu kokainom u Evropi, privlačeći niz kriminalnih mreža zbog svoje strateške lokacije, uključujući i one iz Crne Gore, upozorili su iz Globalne inicijative za borbu protiv transnacionalnog organizovanog kriminala (GI-TOC).

Hamburg, glavni lučki grad u sjevernoj Nemačkoj, služi kao ključna ulazna tačka za kokain kojim se trguje iz Latinske Amerike u Evropu zbog svog strateškog geografskog položaja i velikog obima kontejnerskog saobraćaja, navodi se u najnovijoj analizi GI-TOC, poznate međunarodne organizacije. 

"Dio trgovine kokainom kroz luku pokreću balkanske kriminalne mreže. Iako njemačke i međunarodne vlasti nastoje da riješe problem, potrebni su povećani napori, uključujući ulaganja u smanjenje saučesništva lučkog osoblja i veću koordinaciju sa balkanskim organima za sprovođenje zakona i lučkim vlastima. Njemačka vlada izvještava da su se zapljene kokaina u luci Hamburg – često skrivenog u kontejnerima – više nego utrostručile sa 9,5 tona u 2019. godine na 33,9 tona u 2023. godini. U 2023. godini, luka Hamburg na rijeci Elbi, poznata kao njemačka kapija u svijet, obradila je 7,7 miliona kontejnera, što je čini trećom najvećom evropskom lukom po prometu. Te godine njemačke policijske službe su zaplijenile rekordnih 43 tone kokaina širom zemlje, uključujući skoro 34 tone – skoro 80% – presretnutih samo u hamburškoj luci", navode iz GI-TOC. 

Broj tekućih ozbiljnih i međunarodnih istraga o drogama u gradu povećao se na 111 u 2023. godini, što predstavlja porast od skoro 30% u odnosu na 2022. godinu i postavlja rekord, upozoreno je. 

"Iako je značaj Hamburga u međunarodnoj trgovini kokainom dobro dokumentovan, uloga balkanskih kriminalnih mreža ostaje relativno neistražena. Ove mreže, koje čine albanske grupe koje predvode uglavnom Albanci iz Albanije i sa Kosova i slovenske grupe koje vode prvenstveno Srbi i Crnogorci, veoma su vješte u koordinaciji konzistentnih pošiljki kokaina iz Južne Amerike u Evropu, oslanjajući se i na hamburšku luku i na sam grad. Na primjer, u decembru 2024. godine, crnogorska policija uhapsila je trojicu Crnogoraca optuženih za trgovinu 509 kilograma kokaina na državnom crnogorskom teretnom brodu Budva, oživljavajući slučaj visokog profila koji datira skoro pet godina unazad. Kokain je navodno utovaren u brazilskoj luci Santos, sakriven među rasutim šećerom namijenjenim za Kazablanku, u Maroku", istaknuto je.

Iako je šećer istovaren u Kazablanki, kokain je ostao sakriven na brodu, koji je njemačka policija zaplijenila po dolasku u Hamburg u maju 2020. godine, ocijenjeno je. 

"Osumnjičeni su odlučili da ćute tokom odbrane pred crnogorskim tužilaštvom. Jedan od uhapšenih u Crnoj Gori u decembru 2024. godine, Mladen Radulović, prethodno je bio pritvoren u Hamburgu između maja i novembra 2020. godine u vezi sa istim slučajem. Međutim, on je pušten iz njemačkog pritvora zbog neosnovanog zadržavanja, prema riječima njegovog pravnog tima. Kriminalne grupe slovenske strukture nemaju dugogodišnje prisustvo u gradu i luci. Njihove aktivnosti u Hamburgu prvi put su primijećene 2010-ih, što označava noviji razvoj uticaja balkanskih kriminalnih mreža", dodaje se u analizi GI-TOC. 

Jedan od najranijih slučajeva koje su otkrile snage organe reda, a koji povezuje slovenske grupe sa trgovinom kokainom i luku Hamburg, datira iz 2019. godine i uključuje Petra Ćosića, poznatog i kao Šarac, hrvatskog državljanina. Ćosić, kažu u GI-TOC, bivši oficir specijalnih snaga, bio je centralna figura u balkanskoj trgovini drogom i povjerljivi saradnik Darka Šarića.

"Njihova veza navodno datira još iz njihove zajedničke vojne službe 1989. godine, što ističe partnerstvo izgrađeno na decenijama povjerenja“, objasnio je iskusni kriminalistički reporter iz Hrvatske, nevedeno je u analizi.  

Šarić, iz Crne Gore i nosilac srpskog pasoša, vodio je opsežnu mrežu šverca kokaina iz Južne Amerike u Evropu.

"Apelacioni sud u Srbiji je u novembru 2020. potvrdio je zatvorsku kaznu od 15 godina Šariću izrečenu dvije godine ranije zbog uloge u trgovini 5,7 tona kokaina 2008. i 2009. godine. Ćosić je rukovodio logistikom i nadgledao distribuciju droge za Šarića, posebno u Hrvatskoj. Ćosić je 2011. godine uhapšen tokom akcije Dogma zbog šverca najmanje 368 kilograma kokaina, a potom osuđen na četiri godine zatvora. Hrvatska, Crna Gora i Srbija bile su centralne za njihove operacije, služeći kao kritična središta za premještanje kokaina u Evropu i pranje novca. Njihova saradnja naglašava stratešku eksploataciju regionalnih ranjivosti od strane balkanskih kriminalnih mreža. Veza između Ćosića i luke Hamburg može se pratiti do decembra 2019. Hrvatski tužioci su u aprilu 2023. tvrdili da je Ćosić nadgledao pošiljku od 1 tone kokaina, prebacujući drogu iz Kolumbije preko Ekvadora u Evropu", ocijenjeno je. 

Još jedan navodni ključni igrač na slovenskoj strani balkanskih kriminalnih mreža je Titov i Dinov kartel, predvođen Edinom Gačaninom, državljaninom Bosne i Hercegovine koji posjeduje holandski pasoš, ističe se. 

"Evropske snage reda zaplijenile su preko 30 tona kokaina povezanog sa operacijama Titovog i Dinovog kartela, čije se aktivnosti takođe protežu na pranje novca i navodne veze sa političkim ličnostima u Bosni i Hercegovini. Holandski tužioci sumnjaju da je ovaj kartel omogućio šverc približno 1,8 tona kokaina preko luke Hamburg 2020. godine, sa Holandijom kao krajnjom destinacijom. Vlada SAD je identifikovala Gačanina kao jednog od najvećih svjetskih trgovaca drogom. Njegova grupa je održavala jake saveze sa drugim velikim kriminalnim organizacijama, uključujući grupu Kinahan iz Irske i holandsko-marokansku mafiju „Mokro“, učvršćujući svoj uticaj u Evropi i šire", podvučeno je u analizi. 

Hamburg je takođe istaknut u slučaju povezanom sa Crnom Gorom kao važna ulazna tačka za pošiljke kokaina iz Južne Amerike u Evropu.

"Presretnute šifrovane komunikacije na platformi Sky ECC navodno su otkrile da je Radoje Zvicer, osumnjičeni vođa klana Kavač - jedne od najmoćnijih crnogorskih kriminalnih organizacija - razgovarao o svojim vezama u Hamburgu kao opciji za izvlačenje kokaina iz luke. Međutim, Zvicer je navodno izrazio zabrinutost zbog visoke cijene, navodeći da su saradnici u Hamburgu tražili 25% od ukupne vriednosti pošiljke kokaina, što je on navodno smatrao pretjeranim", ističe se. 

Luka Hamburg je nesumnjivo ključno čvorište za trgovinu kokainom u Evropu, privlačeći niz kriminalnih mreža zbog svoje strateške lokacije i visokih profitnih stopa, upozoravaju.

"Iako su balkanske kriminalne grupe duboko uključene u luku i grad, nijesu poznate po nasilnim metodama u Hamburgu, prema riječima predstavnika organa za sprovođenje zakona u gradu. Umjesto toga, oni se diskretno fokusiraju na sofisticiranu logistiku i strateška partnerstva kako bi olakšali šverc i distribuciju droge Trenutno su aktivne kriminalne organizacije u Hamburgu multinacionalnije“, objasnio je operativac organa za sprovođenje zakona. 

Vlasti u Hamburgu su se u januaru 2024. pridružile Evropskom savezu luka, inicijativi za poboljšanje bezbjednosti u lukama EU. Savez se fokusira na poboljšanje efikasnosti carine u skeniranju kontejnera i inspekciji uvoza, uz ciljane operacije sprovođenja zakona u lukama. Takođe podstiče saradnju, promovišući javno-privatna partnerstva za podršku lučkim vlastima i brodarskim kompanijama, uz zaštitu logistike, informacija, osoblja i operativnih procesa. 

"Takođe u maju 2024. godine, Hamburg je bio domaćin ministarskog sastanka Koalicije evropskih zemalja protiv teškog i organizovanog kriminala, koji je okupio ministre iz Njemačke, Belgije, Holandije i Francuske, kao i predstavnike iz Latinske Amerike. Švedska se pridružila koaliciji kao novi član. Ključni ishod sastanka bilo je usvajanje Hamburške deklaracije, trostruke strategije koja ima za cilj da poremeti snabdijevanje kokainom, poboljša saradnju između carine, organa za sprovođenje zakona i operatera privatnog sektora koji su aktivni u evropskim lukama i odgovorni za njih. Njemačke vlasti su zabilježile smanjenje zapljena kokaina u luci Hamburg u prvoj polovini 2024. godine", dodaje se. 

Iako bi ovo moglo ukazivati na smanjen priliv kokaina u Hamburg, podvučeno je, to takođe može odražavati i da organizacije za trgovinu drogom usvajaju sofisticiranije metode prikrivanja kao odgovor na pojačane mere bezbkednosti.

"Uprkos ovim promjenama, dostupnost i cijena kokaina, uključujući i u Hamburgu, ostale su stabilne, što sugeriše kontinuiranu otpornost mreža za trgovinu drogom. Ciljanije mjere su neophodne za efikasnu borbu protiv infiltracije balkanskih kriminalnih grupa, posebno u rješavanju rizika od korupcije i jačanju bezbjednosti evropskih luka. Ranjivosti lučkih radnika na kriminalno regrutovanje ostaju nedovoljno adresirane, jer su trenutni napori ograničeni na opšte smjernice, a ne na praktične strategije. Ove mjere bi mogle da uključuju uspostavljanje partnerstva sa Pomorskom antikorupcijskom mrežom, nagrađivanom inicijativom koju vodi industrija, a koja predstavlja više od 50% globalne tonaže brodova i sarađuje sa vladama i civilnim društvom", kažu u GI-TOC. 

Veća pažnja je takođe potrebna ulozi posrednika, kao što su balkanske grupe koje upravljaju logistikom u Evropi i njihovoj vezi sa zemljama izvorima, ocjenjuju.

"Saradnja između zapadnoevropskih i balkanskih organa za sprovođenje zakona i lučkih vlasti u presretanju droge prije nego što stignu do evropskih luka je nerazvijena i zahtijeva značajno poboljšanje. Na primer, nijedna od luka na Balkanu nije dio Evropskog saveza luka, što ostavlja prazninu u koordinaciji napora. Ovo je važno jer pomorska balkanska ruta donosi kokain iz Latinske Amerike i heroin preko Turske i Bliskog istoka na Balkan kroz glavne komercijalne luke u Jadranskom, Egejskom, Crnom i Jonskom moru", zaključuju u GI-TOC.