K. J. [ RTS/Tanjug ]

U Njemačkoj danas vanredni parlamentarni izbori, četvrti u novijoj istoriji

U Njemačkoj se održavaju vanredni parlamentarni izbori, organizovani nakon raspada trojne koalicije kancelara Olafa Šolca, a prema ispitivanjima javnog mnjenja, konzervativci imaju najveću podršku.

Ovo je tek četvrti put u novijoj istoriji posle Drugog svjetskog rata, da se u Njemačkoj održavaju vanredni parlamentarni izbori i na njima će više od 59 miliona stanovnika Njemačke birati 630 poslanika koji će imati mandat od četiri godine i zadatak da odaberu novog kancelara i vladu.

Na izborima učestvuje 29 stranaka, ali će samo 10 imati kandidata u svih 16 njemačkih saveznih pokrajina.

Najzastupljenija je Hrišćansko demokratska unija (CDU) koja učestvuje u 15 pokrajina, sem u Bavarskoj gdje je predstavlja sestrinska stranka Hrišćansko socijalna unija (CSU).

Najviše stranaka učestvuje u Berlinu i pokrajini Sjeverna Rajna - Vestfalija - po 18 lista, dok ih je u Bavarskoj 17, a mnoge stranke nastupaju u samo po jednoj pokrajini.

Biračka mjesta biće otvorena od 8 do 18 časova, a odmah po zatvaranju birališta biće objavljeni rezultati izlaznih anketa urađenih na biračkim mjestima, dok se prve zvanične projekcije rezultata očekuju tokom izborne noći.

Dva glasa na jednom biračkom listiću

Birači u Njemačkoj imaju dva glasa na jednom biračkom listiću.

Na lijevoj polovini se nalaze imena pojedinačnih kandidata koja su posebna za svaki birački okrug, dok se na desnoj nalaze imena stranaka koje se takmiče u pokrajini odakle je glasač.

Za ulazak u Bundestag, strankama je važno da osvoje više od pet odsto glasova sa desne polovine biračkih listića i time prelaze obavezni cenzus.

Sistem se komplikuje odlučivanjem o konkretnim kandidatima koja ulaze u parlament, jer se u obzir uzimaju i glasovi koje su dobili pojedinačni kandidati.

Ovi glasovi mogli su do prethodnih izbora da donesu i direktni mandat pojedinačnom kandidatu, čak i ako njegova partija ne uspije da preskoči cenzus.

Mnogi Njemci sopstveni glas uveliko su poslali jer je moguće prijaviti se za glasanje poštom, čak i ako ste na dan izbora kod kuće.

Glas u koverti jedini je izbor i za Njemce koji nisu u Njemačkoj - glasanje u ambasadama i konzulatima nije moguće.

Konzervativne partije vode po anketama

Opoziciona Hrišćansko-demokratska unija Nemačke (CDU) i njihova bavarska sestrinska stranka Hrišćansko-socijalna unija (CSU) vode u anketama širom zemlje više od dve godine i prema posljedniim anketama imaju 30 odsto podrške birača.

Krajnje desničarska Alternativa za Njemačku (AfD) Alis Vajdel i Tina Krupala nalazi se na drugom mestu sa 20 procenata podrške, potom Socijaldemokrate (SPD) Olafa Šolca sa 15 odsto, koji su pali na treće mjesto sa prvog mjesta koje su osvojili na izborima 2021. godine.

Zeleni imaju podršku 13 odsto birača, Levica pet odsto, a i Slobodne demokrate (FDP) i ljevičarski savez Sara Vagenkneht (BSW) četiri procenta, pa je neizvesno da li će preći cenzus od pet odsto da bi ušli u parlament.

Oko 68 odsto ispitanika strahuje od ekonomskog pada u zemlji, u odnosu na 48 procenata u prethodnim istraživanjima.

Sve predizborne ankete ubjedljivu prednost daju koaliciji CDU i CSU, a prema pojedinim prognozama, konzervativci mogu da osvoje do trećinu glasova i tako ostvare inicijativu u pregovorima o vladi i kancelarsko mjesto za Fridriha Merca.

Merc je izričit da sa desničarima ne želi buduću koaliciju, što AfD ponovo ostavlja u opoziciji.

CDU će partnere najvjerovatnije tražiti u socijaldemokratama ili zelenima.

SPD i CDU/CSU su već četiri puta zajedno vladali od Drugog svetskog rata, od čega tri puta pod vođstvom bivše konzervativne kancelarke Angele Merkel.

Do raspisivanja vanrednih parlamentarnih izbora u Njemačkoj došlo je kada je u takozvanoj "semafor" koaliciji, koja je na vlasti bila od 2021. godine i koju su činili socijaldemokrate, Liberali i Zeleni došlo do nesuglasica oko privrede i budžeta.

To je kulminiralo u novembru i decembru prošle godine i dovelo do toga da nemački kancečar Olaf Šolc smeni ministra finansija i lidera Liberala Kristijana Lindnera, što je automatski dovelo do raspada vladajuće koalicije.

Bundestag je zahtjev za raspisivanje vanrednih izbora donio tek iz drugog puta i to kada je njemački predsjednik Frank-Valter Štajnmajer raspustio parlament.

Prvi preliminaarni rezultati biće poznati nedugo nakon zatvaranja birališta.