Meridijani [ TVCG ]

PRA-PRECI BILI OGROMNI

Lenjivci nisu uvijek bili spori krzneni stanovnici drveća

Lenjivci nisu uvijek bili spori krzneni stanovnici drveća. Njihovi prais-torijski preci bili su ogromni. Težili su i do 7 tona a u odbrani su koristili svoje ogromne kandže.

Naučnici su dugo vremena vjerovali da su prvi ljudi koji su stigli u Ameriku kroz lov istrijebili ove džinovske lenjivce, zajedno sa mnogim drugim masivnim životinjama poput mastodona, sabljozubih mačaka i takozvanih ‘strašnih vukova’ koji su nekada lutali Sjevernom i Južnom Amerikom.

Ali nova istraživanja sugerišu da su ljudi došli u Ameriku ranije, možda znatno ranije nego što se mislilo. Nalazi sa nekoliko arheoloških lokacija nagovještavaju drugačiji život ovih ranih Amerikanaca, život u kome su možda proveli milenijume – najmanje 10.000 godina – dijeleći prais-torijske savane i močvare sa ogromnim zvijerima.

Neki od najzanimljivijih tragova potiču sa arheološkog nalazišta u cen-tralnom Brazilu, zvanog Santa Elina, gdje kosti džinovskih lenjivaca pokazuju znake da su njima manipulisali ljudi. Lenjivci su nekada živjeli od Aljaske do Argentine a neke vrste su imale koštane strukture na leđi-ma zvane osteodermi, pomalo nalik pločama današnjeg armadila, a koje su ljudi tada možda koristili za pravljenje ukrasa.

Paleontološkinja Tais Pansani, koja od nedavno radi u Institutu Smitsonian u Vašingtonu, analizira da li su kosti lenjivca slične starosti pronađene u Santa Elini ugljenisane u požarima koje je napravio čovjek. Njeni preliminarni rezultati sugerišu da su svježe kosti lenjivca bile pri-sutne u ljudskim kampovima, ali da nije jasno da li su spaljene namjerno tokom spremanja hrane ili slučajno.

Prvo nalazište koje je široko prihvaćeno kao starije od 13.000 godina bi-lo je u Monte Verdeu u Čileu, na krajnjem jugu Južne Amerike. Druga arheološka nalazišta ukazuju na još ranije datume ljudskog prisustva u Americi. Među najstarijim je Arojo del Vizkaino u Urugvaju, gde istraživači proučavaju očigledne ‘otiske’ koje je napravio čovjek na životinjskim kostima datiranim prije 30.000 godina.

U Nacionalnom parku Vajt Sends u Novom Meksiku istraživači su otkrili otiske ljudskih stopala od prije između 21-ne i 23 hiljade godina – kao i tragove džinovskih sisara slične starosti. Ali neki arheolozi kažu da je teško zamisliti da bi ljudi u više navrata obilazili lokaciju i ne ostavljali kameno oruđe.

Iako je tačno vrijeme dolaska ljudi u Ameriku i dalje sporno – i možda ni-kada neće biti poznato – izgleda jasno da, iako su prvi ljudi stigli ranije nego što se mislilo, nisu odmah desetkovali džinovske zveri na koje su naišli.

U laboratoriji na Univerzitetu u brazilskom gradu Sao Paulu, istraživačica Mirijan Pačeko na svom dlanu drži okrugli fosil lenjivca veličine novčića. Ona napominje da je njegova površina iznenađujuće glatka, da su ivice namjerno uglačane i da blizu jedne ivice postoji mala rupa. Njen tim je testirao i isključio nekoliko prirodnih procesa, poput erozije i životinjskih ugriza, tako da Marijanino istraživanje snažno sugeriše da su drevni ljudi rezbarili ‘svježe kosti’ ubrzo nakon što je životinja umrla.

Njena otkrića, zajedno sa drugim nedavnim otkrićima, mogla bi pomoći da se redefiniše priča o tome kada su ljudi stigli u Ameriku i kakav su efekat imali na životnu sredinu koju su zatekli.