Beta

MIŠLJENJE BRISELA

Sjeverni tok 2 može, Južni i Turski tok teško

Gasovod Sjeverni tok 2 će, za razliku od Južnog i Turskog toka, vrlo vjerovatno biti izgrađen, jer je Evropska komisija stavila do znanja da za Brisel to nije političko, već samo pitanje da li su ugovori ruskog Gasproma i najvećih evropskih kompanija saglasni tehničkim propisima i pravilima konkurencije Evropske unije.

Takvo objašnjenje je Komisija u Briselu, doduše, dala i za svoje zahtjeve da se ponovo pregovara o gasovodu Južni tok, kao i kad je riječ o, zbog ruskog-turske krize, sad teško ostvarljivom projektu Turski tok.

Geopolitika energije na jugu Evrope sad se dodatno komplikuje nastojanjima Turske da nađe alternativu za ruski gas, odledi odnose s Izraelom i sklopi sporazum o prilivu gasa iz izraelskog nalazišta Levijatan sa zalihama od 620 milijardi kubnih metara gasa koje će početi da se ekploatiše krajem decenije.

Projekat Turski tok je posebno uznemirio Evropsku uniju zato što je Moskva rekla da će od kraja 2018. taj gasovod zamijeniti dostavu ruskog gasa preko Ukrajine, za koju Rusija smatra da je nepouzdan partner i za Moskvu i za Evropu.

Izgradnja Sjevernog toka 2 je ponovo uzburkala duhove i ogolila duboka neslaganja unutar EU oko energetske bezbijednosti, ali i ekonomskih i strategijskih odnosa s Rusijom.

Francuski list Figaro u članku s krupnim naslovom "Ruski gas ponovo cijepa Evropu" izvijestio je o najnovijem sukobu među članicama Evropske unije oko izgradnje gasovoda Sjeverni tok 2, kojim će priliv ruskog gasa u Njemačku biti udvostručen.

Prašinu je uskovitlao italijanski premijer Mateo Renci koji je kritikovao Evropsku komisiju i Njemačku da vode politiku dvostrukih mjerila zato što nemaju zamjerke na Sjeverni tok 2, a odbacili su izgradnju gasovoda Južni toka, za koji je veoma bila zainteresovana Italija.

Objašnjenje Evropske komisije i Rencijeve kritike su u suštini dio šire politike i protivrječnosti unutar EU oko energetske bezbijednosti, strategijskih odnosa s Rusijom, rješavanja ukrajinske krize i razlika u nastojanjima da se razluči kakve su Evropi potrebne dugoročne energetske i bezbjednosne veze s Rusijom.

O energetskoj politici i izgradnji Energetske unije su u petak razgovarali šefovi država ili vlada EU u Briselu, koji su u završnom dokumentu poručili isto što i Evropska komisija, a to je da se svaki energetski projekat mora podudariti s pravilima EU.

Naglasili su, medđutim, i da se to mora ugraditi u ciljeve Energetske unije EU, a to je da se članice Unije iznutra moraju što više povezati infrastrukturom i naći nove izvore i puteve snabdijevanja Evrope energentima.

Ovaj posljednji stav odražava naročito zahtjeve zemalja Baltika i još nekih istočnoevropskih članica Unije, kao i SAD, koje traže da se zaustavi izgradnja Sjevernog toka 2 jer to znači zaobilaženje i destabilizaciju Ukrajine i povećavanje zavisnosti od ruskog gasa.

Renci, međutim, nije rekao da je protiv izgradnje Sjevernog toka 2, već poručio da je trebalo poštovati i ugovore o izgradnji gasovoda Južni tok, kojim bi gas preko Balkana direktno išao i u Italiju.

Italijanski premijer smatra da te sankcije protiv Rusije treba da budu u dogledno vrijeme preispitane, a ima glasova u EU da bi u tom slučaju moglo ponovo da se razmotri da li je izvodljiv projekat Južni tok, pošto je Evropska komisija uvijek tvrdila da je samo tražila da se Južni tok usaglasi s pravilima Unije.

Tu se Renci našao na istoj talasnoj dužini s bugarskim premijerom Bojkom Borisovim koji je izjavio da je njemačkoj kancelarki Angeli Merkel na samitu EU rekao da će i Sofija nastojati da dobije ruski gas i da ga, preko velikog bugarskog skladišta "Balkan", koristi za sebe i preusmjerava u susjedne zemlje zajedno s azerbejdžanskim gasom.

Renci je veoma nezadovoljan što, kako smatra, "Njemačka vuče sve konce u EU", a pored ostalog je zaključio da je Italija neopravdano isključena iz rješavanja ukrajinske krize u čemu vlada osovina Berlin-Pariz.

Vlada u Rimu smatra da se u dogledno vrijeme moraju preispitati i sankcije EU prema Rusiji, ne samo zbog štete italijanskoj i evropskoj privredi, već i zato što imaju slabog učinka na rješavanje ukrajinske krize i politiku Moskve.

Rim takođe ukazuje na to da je izgradnja Sjevernog toka 2 očigledno utanačena, iako su sankcije EU protiv Moskve ponovo skoro neprimjetno produžene u prošli petak.

Na pitanje novinara da li je uopšte zamislivo da se ponovo razmotri izgradnja Južnog i Turskog toka, evropski diplomatski izvori uzvraćaju poslovičnom mudrošću "Nikad ne reci nikad!", ali kažu da je objektivno teško zamisliti vraćanje na Južni toku u prvobitnom vidu tog projekta, već da bi možda dijelom moglo da sagleda ono što poručuje i bugarski premijer Borisov, a to je da se tom trasom ispod Crnog mora ruski gas dijelom isporučuje Bugarskoj, pod uslovom da su zadovoljeni evropski propisi.

Turski tok je, smatraju, zapao u ozbiljne teškoće zbog velikog sukoba Rusije i Turske poslije obaranja ruskog aviona na sirijsko-turskoj granici i sankcija koje je Moskva zavela Turskoj, uključujući obustavu projekta Turski tok, ali i već započete izgradnje turske nuklearne elektrane s ruskom tehnologijom.

Veliki uticaj i u budućnosti će na sveukupne rusko-turske odnose imati, smatraju izvori u Briselu, i uloga te dvije države u ratnim sukobima u Siriji i nerijetko oprečni interesi Ankare i Moskve u rješavanju sirijske krize.