[ Pobjeda; Objavio: O.Z. ]

KASNI OTPLATA

Loši krediti počeli da rastu

Poslije pet godina tokom kojih je zabilježen trend smanjenja, procenat nekvalitetnih kredita, odnosno onih čija otplata kasni ili je stopirana, počeo je da raste. To je Pobjedi saopšteno iz Centralne banke.

Ukupni krediti – privrede i građana se po podacima iz juna tekuće godine kreću oko 3,01 milijardu eura, od čega stanovništva 1,39 milijardi.

“Na kraju juna tekuće godine loših kredita je bilo 163,2 miliona eura”, pokazuju posljednji podaci CBCG.

Počeo rast

“Nakon višegodišnjeg opadajućeg trenda, procenat nekvalitetnih kredita bilježi rast na kraju prvog kvartala tekuće godine. Naime, na kraju 2019. godine ovaj procenat je iznosio 4,72 odsto, dok je na kraju prvog kvartala ove godine 5,09 odsto. Na nivou sistema, na 30. jun tekuće godine, iznose 5,26 odsto ukupnih bruto kredita i potraživanja. U istom periodu prethodne godine ovaj procenat je iznosio 4,79 odsto, što predstavlja jednogodišnji rast od 0,47 procentnih poena”, kazali su iz CBCG.

Oni objašnjavaju da se pod nekvalitetnim kreditima podrazumijevaju bruto nekvalitetni krediti i potraživanja bez kamata i vremenskih razgraničenja.

Na pitanje otplata kojih kredita – privrede ili građana ili obje kategorije je počela da kasni iz Centralne banke su kazali da 39,4 miliona eura iznose krediti fizičkih lica koji kasne duže od tri mjeseca.

“Bruto krediti fizičkih lica koji kasne sa otplatom duže od 90 dana iznose 39,4 miliona eura, odnosno 1,27 odsto ukupnih bruto kredita fizičkih lica na kraju juna tekuće godine. U istom periodu prethodne godine njihovo učešće u ukupnim kreditima fizičkih lica je iznosilo 1,38 odsto”, pojasnili su iz CBCG.

Objasnili su da se u bruto kredite fizičkih lica koji kasne u otplati duže od 90 dana podrazumijevaju bruto krediti i potraživanja fizičkih lica bez kamata i vremenskih razgraničenja koji kasne u otplati duže od 90 dana.

“Isto važi i za kredite pravnih lica”, pojasnili su iz regulatora.

Njihovi podaci pokazuju da je veći iznos kredita pravnih lica čija otplata kasni.

“Bruto krediti pravnih lica koji kasne sa otplatom duže od 90 dana iznose 45,6 miliona eura, odnosno 1,47 odsto ukupnih bruto kredita ove katerorije na kraju juna tekuće godine. U istom periodu prethodne godine njihovo učešće u ukupnim bruto kreditima pravnih lica je iznosilo 1,52 odsto”, pokazuju podaci CBCG.

Iz CBCG pojašnjavaju da se na osnovu ovog izvlači očigledan zaključak da u prethodnom periodu nije došlo do porasta kredita koji kasne, ali i podsjećaju da dani kašnjenja nijesu jedini kriterijum.

“Dani kašnjenja u otplati kredita ne predstavljaju jedini kriterijum da bi se kredit klasifikovao kao NPL, odnosno loš. Već se uzimaju u obzir i ostali faktori poput negativnog trenda u poslovanju korisnika kredita, pogoršanje finansijske mogućnosti korisnika…”, navode iz CBCG.

Prema kvartalnim izvještajima koje su banke dostavile Centralnoj banci, nekvalitetni krediti (NPL) na nivou sistema iznose 163,2 miliona eura na kraju juna tekuće godine.

“Iako je bankarski sistem stabilan, adekvatno kapitalizovan i likvidan, uzimajući u obzir trenutnu situaciju vezanu za epidemiju novog korona virusa, koja utiče na nivo ekonomske aktivnosti, kao i činjenicu da je u prethodnom periodu značajan broj korisnika kredita koristio moratorijum u otplati, za očekivati je rast nekvalitetnih kredita”, kažu u CBCG.

Rast nivoa nekvalitetnih kredita, kako upozoravaju, za sobom povlači i veći nivo rezervacija, odnosno povećanje troška rezervacije kao odbitne stavke u bilansu uspjeha.

“To će imati negativan rezultat na poslovanje banaka. U skladu sa navedenim, neto rezultat poslovanja banaka za prvih šest mjeseci tekuće godine, za 46,7 odsto je manji u odnosu na uporedni period prethodne godine. To je posljedica rasta troška obezvređenja u navedenom periodu od 208,3 odsto”, objasnili su iz regulatora.

Podsjetimo da je nedavna anketa CBCG, kako je Pobjeda pisala, pokazala da građani najviše uzimaju kredite za refinansiranje onih koje već imaju, kupovinu nepokretnosti i automobila, namještaja.

Ova anketa koju je Centralna banka sprovela u bankarskom sektoru u posljednjem kvartalu prošle godine je pokazala da bankari očekuju da će doći do dodatnog pooštravanja standarda pri odobravanju kredita stanovništvu, posebno kod potrošačkih i ostalih kredita.

To se moglo i očekivati jer je CBCG donijela makroprudencione mjere vezano za gotovinske kredite a koje su počele da se primjenjuju u januaru tekuće godine.

One su, kako se ocjenjuje, dovele do pooštravanja standarda pri odobravanju kredita stanovništva.

Kod banaka prosječna kamata 5,94, a kod MFI 23,4 odsto

Po posljednjim podacima CBCG prosječna ponderisana efektivna kamatna stopa banaka na ukupne kredite u maju tekuće godine iznosila je 5,94 odsto. Podsjetimo da je u efektivnu kamatu uračunato sve što klijent plati za kredit.

Iz CBCG objašnjavaju da na mjesečnom nivou, nominalna i efektivna kamatna stopa bilježe pad od po 0,02 odsto.

Na novoodobrene kredite kod banaka prosječna ponderisana efektivna kamatna stopa je u maju bila 4,77 odsto. Na mjesečnom nivou, efektivna kamatna stopa ostvarila je pad od 0,62 p.p. Na godišnjem nivou, efektivna kamatna stopa zabilježila je pad od 1,43 odsto.

Kamatne stope mikrokreditnih finansijskih institucija značajno su veće od bankarskih.

“Prosječna ponderisana efektivna kamatna stopa MFI na ukupne kredite u maju je bila 23,41 odsto. U odnosu na isti period prethodne godine niža je 0,81 odsto. Prosječna efektivna kamata na novoodobrene kredite bila je 22 odsto. U odnosu na maj 2019. godine, bila je niža 2,38 odsto”, pokazuju podaci CBCG.