Metju Pirson  [ DW ]

03. 11. 2025. 17:02

Ko je Zohran Mamdani, favorit za gradonačelnika Njujorka?

Najveći grad u Sjedinjenim Državama 4. novembra završava glasanje na izborima za gradonačelnika 2025. Kandidati su Zohran Mamdani, Kurtis Sliua, Endru Kuomo.

Sliua, koji se u trci smatra autsajderom, konzervativac je, voditelj radio emisija, opisuje sebe kao populistu i u gradu je poznat po grupi koja nastoji da spriječi kriminal Anđeli čuvari (Guardian Angels). Kurtis Sliua koji se smatra centristom, podnio je ostavku na mjesto guvernera Njujorka 2021. nakon optužbi za seksualno zlostavljanje. A poslije liznenađujuće pobjede Mamdanija na predizborima demokrata u junu, odlučio je da se kandiduje kao nezavisni kandidat.

To ostavlja Mamdanija kao jasnog favorita.

Ko je Zohran Kvame Mamdani?

Mamdani je rođen 8. 10. 1991 u Kampali, u Ugandi. On je musliman indijskog porijekla. Njegova majka Mira Nejr je poznata rediteljka, a otac Mahmud Mamdani naučnik. Porodica se iz Ugande nakratko preselila u Južnu Afriku kada je Zohran imao pet godina, da bi se dvije godine kasnije nastanili u Njujorku. Odrastanje je opisao kao „privilegovano", ali priznaje da njegovo iskustvo nije bilo tipično za taj grad.

Njegov politički uspon bio je brz. Izabran je u Skupštinu savezne države Njujork 2020. kada je u oktobru 2024. najavio kandidaturu za gradonačelnika, mnogi su smatrali da je nepoznat i da nema šanse da stigne ni blizu nominacije. Na kraju je njegova pobjeda nad Kuomom bila ubjedljiva — osvojio je 56,4 odsto glasova.

Mamdani je ljubitelj hip-hopa i sam je nekada nastupao i producirao muziku u tom žanru. Navija za nekoliko sportskih klubova, među njima bejzbol tim Njujork Mets, američko-fudbalski tim Njujork Džajants i londonski Arsenal.

Kakavi su njegovi politički stavovi?

Djelimično zahvaljujući ranijem radu, kada je pomagao siromašnima da izbjegnu prinudno iseljenje, pristupačno stanovanje postalo je okosnica njegove kampanje.

U metropoli koja ima najskuplje kirije na svijetu — gdje prosječan trosoban stan košta 8.500 dolara mjesečno (oko 7.350 eura) — njegovi pozivi na zamrzavanje kirija u stanovima sa regulisanim najmom, izgradnju više pristupačnih stanova i strožu kontrolu privatnih stanodavaca naišli su na odobravanje građana.

Njegovo članstvo u Demokratskim socijalistima Amerike dodatno potvrđuje njegova uvjerenja. Zalaže se za jedinstveni porez od 2 odsto na prihode iznad milion dolara godišnje, povećanje poreza na dobit, uvođenje besplatnog gradskog prevoza autobusima, minimalnu zaradu od 30 dolara po satu (umjesto dosadašnjih 16,50) i širenje javne brige o djeci.

„Morate govoriti jezikom koji svi razumiju i u kojem mogu da se prepoznaju", rekao je Mamdani za britanski nedjeljnik The New Statesman u septembru. „I morate govoriti o borbama koje ljudi svakodnevno vode. Demokratska stranka često priča o demokratiji, ali ako ne možete da priuštite život u gradu koji zovete svojim — nemate vremena da se brinete o vrijednostima."

Šta kažu kritičari?

Pošto su njegova načela znatno više ulijevo od američkog proseka, Mamdani ima mnogo kritičara. Neki smatraju da ga njegov oblik socijalizma čini polarizujućom figurom — čak i u liberalnom Njujorku.

„Strah izazivaju istih razlozi zkako i kada je u pitanju predsjednik Tramp, koji napada različite grupe i govori o čitavim zajednicama na negativan način. Zohran Mamdani čini isto — samo što govori o običnim demokratama i republikancima", rekao je bivši guverner Njujorka Dejvid Peterson.

Njegova otvorena podrška Palestincima takođe je izazvala reakcije u gradu s najvećom jevrejskom populacijom u svijetu izvan Izraela.

„Da budem jasan: smatram da Zohran Mamdani predstavlja opasnost za njujoršku jevrejsku zajednicu", izjavio je rabin Eliot Kosgrouv iz konzervativne sinagoge Park Avenija u jednoj propovijedi ranije ovog mjeseca. Ipak, taj stav nije široko prihvaćen među Jevrejima u Njujorku — mnogi su javno izrazili podršku Mamdaniju.

Biznismeni su, pak, zabrinuti. Poznati investitor Bil Akman objavio je na mreži X da će Mamdanijeva „anti-biznis politika, uključujući veće poreze na dobit, uništiti radna mjesta u Njujorku i natjerati kompanije da pobjegnu."

Zašto je funkcija gradonačelnika Njujorka važna?

Sa skoro 8,5 miliona stanovnika i oko 65 miliona posjetilaca godišnje, Njujork je globalni kulturni i finansijski centar suočen s ozbiljnim izazovima u oblasti stanovanja, saobraćaja i javnih finansija. Gradonačelnik raspolaže budžetom od 116 milijardi dolara i ima široka ovlašćenja.

Ako Mamdani pobijedi, njegovi sukobi s Donaldom Trampom — koji je i sam Njujorčanin — gotovo sigurno će postati stalna tema. Tramp ga je već nazvao „komunističkim ludakom" i „katastrofom koja samo što se nije dogodila". Mamdani je, pak, rekao da će pokušati da sarađuje s predsjednikom radi dobra grada, ali da se neće dati zastrašiti.

S obzirom na to da su njihovi politički pogledi dijametralno suprotni, odnos između predsjednika i, vjerovatno, novog gradonačelnika Njujorka mogao bi postati još jedno bojno polje američke politike.