Mihael Gečenberg (ARD), Holger Šmit (SWR, ARD)  [ DW ]

02. 05. 2025. 12:06

AfD je od sada „dokazano ekstremno desničarska stranka“

„Ne postoji nikakva sumnja da je Alternativa za Njemačku (AfD) ekstremno desničarska organizacija, jer sistematski djeluje protiv demokratsko-slobodarskog poretka SR Njemačke“, zaključak je vještačenja koje je ovog petka (2. maj) predstavila Kancelarija za zaštitu ustavnog poretka, institucija koja u Njemačkoj ima i ulogu unutrašnje tajne službe.

Do sada je zvanično postojala samo sumnja da je AfD ekstremno desničarska organizacija, a sada je to prema vještačenju i dokazano. U saopštenju Kancelarije za zaštitu ustavnog poretka momenti koji ukazuju na to da AfD slijedi ekstremno desničarske težnje su se „namnožili“.

Vještačenje navodi brojne povrede poštovanja ljudskog dostojanstva, temelja pravne države ili demokratskih principa. „Percepcija građana isključivo po etničkom principu koje preovladava u stranci nije kompatibilna s osnovnim poretkom slobodne demokratije“, saopštila je Savezna kancelarija za zaštitu ustava. „Konkretno, AfD, na primjer, ne smatra njemačke građane s migracionom pozadinom iz pretežno muslimanskih zemalja ravnopravnim članovima njemačkog naroda, kako ga etnički definiše stranka.“

Kancelarija je saopštila da je to dokazano i kroz brojne izjave lidera stranke, ali i dokazane veze s krajnje desnim političkim spektrom.

AfD će pokušati da pred sudom poništi tu klasifikaciju

Posmatrači procjenjuju da će se AfD „gotovo sigurno“ protiv te odluke žaliti pred sudom tvrdnjom da je ona politički motivisana. Do sada su pokrajinski odbori AfD-a, i to u Tiringiji, Saksoniji i Saksoniji-Anhaltu, važili za „dokazano ekstremno desničarske“, a sada se to odnosi na kompletnu stranku na saveznom nivou.

Ministarka unutrašnjih poslova Nensi Fezer (SPD) rekla je da odluka o proglašenju AfD-a provjereno ekstremno desničarskom organizacijom, nije politički motivisana, već „plod temeljnog ispitivanja“. „Stav AfD-a se ogleda i u javnim rasističkim izjavama njenih predstavnika uperenim protiv useljenika i muslimana“, rekla je Fezer.

Kancelarija za zaštitu ustavnog poretka do sada je, kako bi prikupila dokaze o protivustavnom djelovanju stranke, smjela da koristi ne samo javne izjave predstavnika stranke, već i metode tajnih službi, poput infiltriranja doušnika.

Ponovo rasprava o zabrani?

Ponovna procjena Savezne kancelarije za zaštitu ustavnog poretka vjerovatno će ponovo pokrenuti raspravu o zabrani AfD-a pred Ustavnim sudom. Međutim, tu ne postoji nekakav automatski proces: procjena „dokazanog desničarskog ekstremizma“ nije preduslov za pokretanje procesa zabrane.

To je isključivo politički proces koji može da pokrene samo neko od ustavnih tijela, tj. Bundestag, Bundesrat ili savezna vlada. Inicijativa za zabranu unutar Bundestaga, koju je pokrenuo tadašnji poslanik CDU u Bundestagu Marko Vandervic, propala je u januaru, jer za tu namjeru nije bilo dovoljno pristalica.

AfD je trenutno u nekim ispitivanjima javnog mnjenja s podrškom od 26 odsto ispitanih, najpopularnija stranka u Njemačkoj, i to ispred Demohrišćana (CDU/CSU).

Sonntagsfrage zur Bundestagswahl • Forsa für RTL/n-tv: AfD 26 % | CDU/CSU 24 % | SPD 14 % | GRÜNE 12 % | DIE LINKE 10 % | BSW 4 % | FDP 3 % | Sonstige 7 %
➤ Übersicht: https://t.co/Gzilw3J3L9
➤ Verlauf: https://t.co/FJLtuxG3lb pic.twitter.com/x3jfA3VEhd

— Wahlrecht.de (@Wahlrecht_de) April 29, 2025

U prvoj reakciji na proglašenje AfD-a ekstremno-desničarskom organizacijom, poslanik Socijaldemokratske partije Njemačke (SPD) Adis Ahmetović pozdravio je tu odluku i naglasio potrebu ponovnog pokretanja postupka za zabranu te stranke. „Uz podršku odluke Savezne kancelarije za zaštitu ustava, sada bi pod hitno trebalo ponovo da se razmotri predlog za zabranu AfD-a u Bundestagu“, zaključio je Ahmetović.