Tim Šauenberg  [ DW ]

16. 04. 2025. 11:34

Ekstremne poplave i suše: evropski gradovi moraju nešto da preduzmu

Nijedan drugi kontinent se ne zagrijeva tako brzo kao Evropa. To pokazuje izvještaj o stanju klime u Evropi, „State of the European Climate 2024“, objavljen ove sedmice. Prema tom izvještaju, prošle godine premašeni su brojni temperaturni pragovi, a zabilježeni su i negativni rekordi.

Autori su oko stotinu naučnika iz programa Evropske unije Kopernikus za praćenje klimatskih promjena i Svetske meteorološke organizacije. Cijela Zemlja se od industrijalizacije u prosjeku zagrijevala za oko 1,3 stepeni Celzijusa, a u Evropi su to 2,4 stepena. Osim Islanda, gdje je bilo hladnije nego inače, prošle godine u čitavoj Evropi zabilježene su natprosječne temperature.

„Temperatura mora bila je izuzetno visoka, nivo mora nastavio je da raste, ledeni pokrivači i glečeri nastavili su da se tope“, ukazuje Samanta Burges, jedna od glavnih autorki izvještaj. I globalno, prošla godina bila je najtoplija otkako postoje meteorološka mjerenja.

„I to dok koncentracija gasova koji izazivaju efekat staklene bašte u atmosferi i dalje raste, i 2024. ponovo doseže rekordne vrijednosti. Od osamdesetih godina Eeropa se zagrijeva dvostruko brže od globalnog prosjeka“, dodaje Burges.

Poplave i vrućine ugrožavaju ljude i infrastrukturu

To ima dalekosežne posledice. Kod klimatskih promjena izazvanih ljudskim djelovanjem „nije riječ samo o globalnim prosecima. One imaju posledice na regionalnom i lokalnom nivou“, kaže Flores Rabije, generalna sekretarka Evropskog centra za srednjoročne vremenske prognoze, koji sarađuje sa Kopernikusom.

Bilo da se radi o poplavama, ekstremnim vrućinama, olujama ili sušama – život oko 750 miliona ljudi u Evropi sve češće je pogođen ekstremnim vremenskim prilikama – podstaknutim klimatskim promjenama koje uzrokuju ljudi.

U Valensiji u Španiji u poplavama je prošle godine u oktobru i novembru poginulo više od 220 ljudi. Količine padavina srušile su sve dosadašnje rekorde za samo nekoliko sati i uništile automobile, kuće i infrastrukturu. Šteta se procjenjuje na više od 16 milijardi evra.

Prije toga, oluja Boris već je izazvala poplave u osam istočnoevropskih zemalja duž hiljada kilometara rečnih tokova.

Prema procjenama, u Evropi je prošle godine olujama i poplavama bilo pogođeno 413.000 ljudi, a najmanje 335 ljudi izgubilo je život.

Broj dana s ekstremnim toplotnim opterećenjem 2024. bio je drugi najveći otkako postoje mjerenja. Posebno je u istočnoj Evropi bilo izuzetno vruće i suvo, a jug je još jednom iskusio teške suše, čak i tokom zime.

Na zapadu Evrope, pak, palo je toliko kiše, kao retko kad od 1950. godine. Kombinacija suše i obilnih padavina značajno povećava rizik od poplava, jer tvrdo, isušeno tlo ne može u kratkom roku da apsorbuje velike količine vode. Tako brzo nastaju opasni vodeni tokovi.

Gradovima potrebna bolja zaštita

„Svaki dodatni djelić stepena porasta temperature je važan, jer povećava rizik za naše živote, ekonomiju i planetu. Prilagođavanje je nužnost“, izjavila je generalna sekretarka WMO Selest Saulo prilikom predstavljanja izvještaja.

Iako emisije koje podstiču klimatske promjene i dalje rastu širom svijeta, postoji i dobra vijest: Evropa je 2024. proizvela više energije iz sunca, vetra i biomase nego ikad do sada: 45 odsto električne energije došlo je iz klimatski prihvatljivih, obnovljivih izvora.

Ali, države moraju što je moguće brže da preduzmu mjere, naročito što se tiče zaštite od poplava i toplotnog stresa, upozoravaju naučnici.

Samanta Burges upozorava da bi dugoročno globalno zagrijevanje iznad 1,5 stepeni moglo da dovede do dodatnih 30.000 smrtnih slučajeva u Evropi zbog ekstremnih vrućina.

U izvještaju se kao pozitivno ističe da više od polovine evropskih gradova već razvija planove kako bi se prilagodili ekstremnim vremenskim uslovima i bolje zaštitili svoje građane.

Pariz, Milano, Holandija i Glazgov u tome prednjače. Tamo se ubrzano razvija infrastruktura za zaštitu klime, šire se zelene površine za hlađenje grada i intenzivno sprovode mjere zaštite od poplava.

*ovaj članak je najprije objavljen na njemačkom jeziku