Dijana Roščić  [ DW ]

24. 03. 2025. 09:00

Povratak na ruski gas posle rata?

Njemački i svetski mediji već neko vrijeme izvještavaju o tajnim pregovorima između predstavnika Rusije i SAD o kupovini oštećenog Sjevernog toka - od strane američkih investitora.

Njemački Bild je početkom marta pisao da „iz krugova njemačke vlade stižu informacije da su glasine o mogućem dogovoru između Donalda Trampa i Vladimira Putina u vezi s snabdjevanjem Evrope gasom poznate već duže vrijeme, te da se to ocjenjuje kao realističan scenario. Trenutno se intenzivno analizira - koje mogućnosti Njemačka ima da spriječi povratak Sjevernog toka 2".

S tim u vezi stručnjak za spoljnu politiku CDU, Roderih Kizeveter, izjavio je: „Prodaja ruskog gasa pod američkom etiketom simbolično bi učvrstila vezu između Trampa, njegovih MAGA pristalica i Putinovog režima. Sjeverni tok nikada ne može biti dio mira i neće omogućiti mirovne pregovore, naprotiv."

A Rene Domke (FDP), član istražnog odbora za Sjeverni tok u Meklenburgu-Zapadnoj Pomeraniji, komentarisao je: „Prvo je osnovana posebna fondacija kako bi se zaobišle američke sankcije, a sada Amerikanci žele da preuzmu gasovod. Ovo je priča iz Apsurdistana."

Međutim, u međuvemenu se u javnosti rasplamsala diskusija na tu temu. Posebno upada u oči da se se oglasili političari koji pregovaraju o energetskim pitanjima, u okviru koalicionih pregovora između demohrišćanske Unije CDU i CSU i Socijaldemokrata (SPD).

Pregovarači o energetici CDU i SPD mogu da zamisle povratak ruskog gasa

Naime, krajem prošle sedmice, političar CDU Tomas Barajs koji je u pregovarčkom timu o energetci - na mreži LinkedIn je reagovao na pisanje uglednog Handelsblata o tome šta bi mogući mir u Ukrajini mogao da znači za Sjeverni tok i isporuke ruskog gasa.

Ako bi ponovo zavladao mir, odnosi se normalizovali, a embargo prije ili kasnije bio ukinut, „naravno da bi gas ponovo mogao da teče – ovoga puta možda kroz gasovod pod kontrolom SAD", napisao je Barajs, koji je 20 godina poslanik iz Baden-Virtemberga u Bundestagu i koji je bio državni sekretar u Ministarstvu privrede ukada ga je za vrijeme Angele Merkel vodio Peter Altmajer. Prema njegovim riječima, to bi trebalo da odluči tržište,

Njegov stranački kolega Jan Hainiš, takođe u pregovaračkom timu za energetiku i zamjenik šefa poslaničke grupe CDU u Sjevernoj Rajni-Vestfaliji, očigledno slično razmišlja. Informativni portal Politico citira ga sledećim riječima: „Ako se jednog dana pronađe pravedan i siguran mir, onda mora biti dozvoljeno da se ponovo razgovara i o kupovini ruskog gasa."

Potom se i premijer Saksonije Mihael Krečmer (CDU) i pregovarač u koalicionim razgovorima - takođe založio za drugačiju politiku sankcija prema Rusiji. „Štetimo sebi više nego što postižemo bilo kakav efekat u toj zemlji“, rekao je Krečmer za ntv.

U januaru je za Berliner Cajtung izjavio: „Problem sa Sjevernim tokom mora biti riješen.“ On je ocijenio da se Njemačka nakon eksplozije gasovoda Sjeverni tok dovela u nove zavisnosti – „sa dramatičnim posledicama po troškove energije.“

Ispostavilo se da slično misli i socijaldemokrata i premijer Brandenburga Ditmar Vojdke, koji takođe učestvuje u koalicionim pregovorima o energetskoj politici.

Vojdke se zalaže za to da se, nakon postizanja mirovnog sporazuma, koji bi, po njegovom mišljenju, trebalo postići što je prije moguće diplomatskim putem, trgovinski odnosi s Rusijom ponovo normalizuju – „uključujući i isporuku sirovina". Pod tim vjerovatno misli na naftu, prenosi ARD. Moglo bi se razmotriti i snabdjevanje prirodnim gasom, nastavio je Vojdke. „Zaista vjerujem da ekonomski odnosi mogu doprinjeti poboljšanju ukupnih odnosa između Evrope i Rusije."

Savez Sara Vagenkneht i AfD - za obnovu gasovoda

S njim se slaže ministar finansija Brandenburga, Robert Krumbah iz stranke BSW: „Naravno da moramo konačno da počnemo da djelujemo u sopstvenom interesu." U to, prema njegovim riječima, spada i preispitivanje – da li su sankcije zaista svrsishodne ili u krajnjem ishodu štete samoj Njemačkoj.

Iako se nije direktno osvrnula na Barajsov predlogliderka BSW, Sara Vagenkneht,suštinski ga je podržala, rekavši za ZDF: „Apsolutno je u interesu Njemačke i njene privrede da se gasovodi Sjevernog toka poprave" i dodala, „Njemačkoj privredi je potreban jeftin gas. Nemamo nijednog snabdjevača koji može da zamijeni ruske isporuke po sličnim cijenama."

Tino Krupala, kopredsjednik AfD takođe za ZDF je rekao: „Buduća vlada mora se zalagati za obnovu oba gasovoda Sjevernog toka. To je ključna investicija u vitalnu infrastrukturu. Moramo ponovo nabavljati jeftin gas iz Rusije – pod kontrolom uključenih trgovinskih partnera."

Zeleni - zabrinutost i ogorčenje

Sasvim drugačiji stav imaju Zeleni. Lider Zelenih Feliks Banašak rekao je za listove Redakcione mreže Njemačke (RND) da „sa velikom zabrinutošću primjećuje kako se upravo u Uniji, ali i u SPD-u, ponovo javljaju prvi glasovi koji spekulišu o diktiranom miru između Rusije i Ukrajine i žele da ponovo puste gas.“

A Anton Hofrajter (Zeleni) je za ARD izjavio: „Opcija da ponovo postanemo zavisni od autokratske Rusije jednostavno ne postoji, jer bismo time ponovo snabdjevali Rusiju ogromnim količinama novca, omogućavajući joj da nastavi s naoružavanjem."

Izjave Barajsa i Hainiša političara CDU, Hofrajter je nazvao „skandaloznim". Obraćajući seFridrihu Mercu,dodao je da bi on trebalo ozbiljno da se zapita „da li zaista želi da ova dvojica prijatelja autokrata i dalje budu dio pregovaračkog tima."

Sjeverni tok i nepromjenjeni stav aktuelne vlade

Sjeverni tok 2 trebalo je da doprema gas iz Rusije, nekada najvažnijeg njemačkog snabdevača, preko Baltičkog mora u Njemačku. Međutim, do toga nikada nije došlo.

Ubrzo nakon ruskog napada na Ukrajinu 24. februara 2022, koalicija SPD, FDP i Zeleni zaustavila je projekat. A sedam mjeseci kasnije, 26. septembra 2022, u napadu čiji počinicoci su još uvjek nepoznati, uništene su tri od četiri cijevi Sjevernog toka 1 i 2. Prema procjenama stručnjaka, popravka bi koštala više od pola milijarde evra.

Ministarstvo privrede koje vodi Robert Habek (Zeleni), nadležno je za energetska pitanja, i u pisanom odgovoru za medije krajem prošle sedmice navodi: „Gasovod Severni tok 2 nije sertifikovan i pravno nije odobren." To u praksi znači da iz ugla još uvjek aktuelne vlade pitanje njegove upotrebe uopšte ne dolazi u obzir, piše ARD.