Sabine Kinkarc  [ DW ]

07. 03. 2025. 08:05

Njemačko javno mnjenje: SAD nisu više pouzdani partner

Glasanje za Bundestag održano je 23. februara i otada, a pobjednici izbora, Demohrišćani (CDU/CSU) i do sada vladajuća Socijaldemokratska partija Njemačke (SPD), već su postavili prve temelje za moguću novu koaliciju. Tri stranke složile su se da žele ogromna ulaganja u dotrajalu infrastrukturu u Njemačkoj, kao i u odbranu zemlje.

Građani u načelu podržavaju te planove. Dvije trećine odobrava veći budžet za Bundesver, a osam od deset njih podržava ulaganja u infrastrukturne projekte. To proizlazi iz aktuelnog „Njemačkog trenda“ (Deutschlandtrend) koji redovno za javni servis ARD sprovodi institut za istraživanje javnog mnjenja Infratest-dimap. Novo reprezentativno istraživanje sprovedeno je 4. i 5. marta i u njemu je učestvovalo 1.325 građana Njemačke s pravom glasa.

Odakle novac?

Problem buduće savezne njemačke vlade je sledeći: za oba projekta, dakle i za ulaganja u odbranu i u infrastrukturu, nedostaju sredstva u budžetu. Jasno je da će država morati da se zadužuje za stotine milijardi evra. Ima li taj plan podršku građana?

Sveukupno, šest od deset birača, a pritom više od dve trećine pristalica CDU/CSU, podržava povećanje zaduživanja. Pristalice Alternative za Njemačku (AfD, stranke čiji su djelovi i zvanično proglašeni za ekstremno desničarske, uglavnom su protiv.

Njemačka se naoružava

Bio bi to do sada najveći paket zaduživanja u njemačkoj istoriji. Planira se da se u sledećih deset godina uloži 500 milijardi evra u modernizaciju infrastrukture. Za to bi trebalo da se uspostavi poseban fond finansiran kreditima. Kako bi se omogućilo zaduživanje za veće izdatke za odbranu, trebalo bi promeniti tzv. „kočnicu zaduživanja“ pravilo upisano u njemački ustav.

„Šta god treba“ – tim riječima je vjerovatni budući kancelar, demohrišćanin Fridrih Merc, naglasio namjeru buduće vlade da značajno poboljša vojne sposobnosti Njemačke. To je reakcija na spoljnu politiku američkog predsjednika Donalda Trampa. On je prije šest nedelja ponovo preuzeo dužnost i počeo da dovodi u pitanje gotovo sve što je do sada definisalo njegovu zemlju i njene odnose sa partnerima. To snažno utiče na to kako Trampa i SAD doživljavaju njemački građani.

Svaki drugi Njemac kaže da se njegovo mišljenje o Donaldu Trampu pogoršalo otkako je preuzeo dužnost predsednika Sjedinjenih Država. Tek svaki sedmi izražava pozitivan stav prema američkom predsjedniku. Istovremeno, ugled SAD u Njemačkoj pada i doseže novi najniži nivo ikad izmjeren u istraživanju „Njemački trend“. SAD su još uvjek partner kojem Njemačka može da vjeruje samo za jednog od šest birača. Tri četvrtine ispitanika smatra da NATO-saveznici trenutno ne mogu da se oslone na zaštitu SAD.

Njemci za NATO

Njemački građani ne dovode u pitanje postojanje NATO. Čak 84 odsto njih izjavljuje da je Sjevernoatlantski savez važan za obezbjeđivanje mira u Evropi. Ipak, veća nezavisnost Evrope od te vojne alijanse nailazi na simpatije: svaki drugi ispitanik podržava ideju o stvaranju evropskog vojnog saveza.

Veliki pad ugleda SAD među Njemcima povezan je s američkim zaokretom u politici prema Ukrajini. SAD su obustavile isporuke oružja Ukrajini, koju je napala Rusija. Zvanična poseta ukrajinskog predsednika Volodimira Zelenskog Beloj kući dodatno je produbila jaz između Vašingtona i Kijeva.

Evropljani žele da nastave da pomažu Ukrajini u njenoj odbrani od agresije. Ipak, šest od deset njemačkih građana smatra da je nerealna namera evropskih zemalja nadoknade američku podršku Ukrajini. Evropa to nije u stanju učiniti, smatraju ispitanici.

Zabrinuti zbog Ukrajine

A šta ako bi se postigao sporazum o prekidu vatre između Rusije i Ukrajine? Učešće Njemačke u očuvanju mira s vojnicima Bundesvera podjednako nailazi i na podršku i na odbijanje među građanima.

SAD vrše pritisak i, čini se, žele po svaku cijenu da postignu mirovne pregovore između Ukrajine i Rusije. Zelenski bi bio zadovoljan već i kada bi se postigao prekid vatre „na nebu i moru“, kako je to rekao uoči samita EU u Briselu 6. marta. Rusija i dalje neumorno bombarduje Ukrajinu. Ljudi svakodnevno ginu, a strahote rata se nastavljaju. I Njemci su zbog toga zabrinuti. S obzirom na sve nesigurniju situaciju, skeptični su oko budućnosti Evrope.

Prema istraživanju „Njemački trend“, 73 odsto ispitanika brine se za bezbjednost u Evropi. Njih 68 odsto saoseća s narodom Ukrajine – iako se mora reći da je taj procenat 14 odsto manji nego prije dvije godine. Dvije trećine ispitanika zabrinuto je da bi Evropa mogla da bude bespomoćna pred onim što planiraju američki predsjednik Tramp i ruski predsjednik Vladimir Putin. Isto toliko ispitanika zabrinuto je i zbog odnosa SAD i Njemačke.

Kako dalje u Njemačkoj?

Iako su pregovori između Demohrišćana i SPD-a u toku, još uvek svaki drugi Njemac strahuje da nakon izbora neće biti stabilne vlade.

Političko raspoloženje u zemlji, međutim, gotovo da se i ne razlikuje od stvarnih rezultata izbora prije dvije nedelje. Ako bi se sada ponovo glasalo, CDU/CSU bi s 29 odsto bio daleko najjača politička snaga, a sledila bi ih AfD s 21 odsto. SPD bi mogla da računa na 16 odsto, dok bi Zeleni dobili 12 odsto glasova. Levica bi osvojila devet odsto.

Levičarsko-populistički Savez Sara Vagenkneht (BSW) bi sa svojih pet odsto ponovo bio na ivici cenzusa, dok bi Liberali (FDP) sa samo tri odsto podrške, osvojili još manje glasova nego na izborima.

*ovaj članak je najpre objavljen na njemačkom jeziku