Kristof Štrak  [ DW ]

24. 05. 2024. 08:03

Nasilje i strah: berlinski Jevreji zabrinuti

Ana Černjak Segal drži se isključivo činjenica, a ipak je veoma zabrinuta. Ona pominje pokušaj podmetanja vatre u njenoj sinagogi sredinom oktobra prošle godine s dva molotovljeva koktela, kao i napad na mladog člana te zajednice prije nekoliko nedjelja u berlinskoj četvrti Gezundbrunen. Mladić je, kaže, „fizički napadnut i antisemitski je vrijeđan“, a zadobio je „prelom kosti i pretrpio ogromnu emocionalnu i mentalnu štetu“.

O ta dva antisemitska napada na ortodoksnu jevrejsku zajednicu „Kahal Adass Jisroel“ u berlinskoj ulici Brunenštrase izvještavano je u čitavoj Njemačkoj.

Uvrede u metrou

Segal, predsjednica zajednice, navodi međutim da je bilo još mnogo drugih incidenata, što sve izaziva veoma veliku zabrinutost za bezbjednost. Ima verbalnih napada na ulici ili u javnom prevozu, na primjer uvredljivi povici: „Djecoubica“. Ima izražavanja neprijateljstva na internetu, antisemitski znaci ispisuju se na stambenim zgradama i ulaznim vratima, sa dovratka se otkidaju mezuze – kutijice u kojima je pergament s odlomcima iz religioznih tekstova koje vjerujući Jevreji kače na okvire vrata njihovih stanova.

„Znatno je povećana prijetnja jevrejskom životu“, kaže ona. „Ovo nikad nijesmo mogli ni da zamislimo.“

Segal je bila jedna od onih koji su govorili na predstavljanju godišnjeg izvještaja za 2023. berlinskog „Centra za istraživanje i informisanje o antisemitizmu“ (RIAS-Berlin). Ono što statistika pokazuje u trezvenim, a opet tako zastrašujućim brojkama, ona svojim svjedočenjem ispunjava životom.

U 2023. RIAS-Berlin je zabilježio 1.270 antisemitskih incidenata u glavnom gradu Njemačke. To je najveći broj od osnivanja Centra 2015. i predstavlja povećanje od gotovo 50 odsto u odnosu na prethodnu, 2022. godinu.

„Sedmi oktobar 2023. je prekretnica“, kaže menadžer projekta RIAS-Berlin Julija Kop. Od tada je antisemitizam u Berlinu „značajno prisutniji“ nego ranije.

Od 7. oktobra, prvog dana ubilačkog napada terorističke organizacije Hamas, pa do kraja godine, bilo je u prosjeku oko deset antisemitskih incidenata dnevno. Zabilježeni su i krivični incidenti i oni koji to nijesu.

Kop ukazuje da se jevrejski život u gradu odavno promijenio. Jevrejke i Jevreji paze da ih ne prepoznaju po vjerskim simbolima. Neki se čak sele iz djelova grada u kojima su posebno ugroženi.

„Traumatizovani i povrijeđeni“

Kop navodi primjer jevrejskog restorana „DoDa’s Deli“, koji je dugo radio u berlinskoj četvrti Fridrihshajn. Ubrzo nakon što je počeo teror Hamasa, najprije je uništen natpis restorana, a zatim je počelo da stiže sve više prijetnji, ali i upozorenja ljudima da ne posjećuju taj lokal. „Bili su primorani da napuste tu četvrt“, objašnjava Kop. Vlasnici sada namjeravaju da još jednom pokušaju da otvore restoran „DoDa’s Deli“ u Vilmersdorfu, na zapadu Berlina.

Sigmunt Kenigsberg, službenik jevrejske zajednice u Berlinu zadužen za antisemitizam, ocjenjuje da novi izvještaj pokazuje „koliko su veliki djelovi jevrejske zajednice u Berlinu traumatizovani i povrijeđeni“.

Pritom situacija u Berlinu – gradu s najvećom muslimanskom, a ujedno i najvećom palestinskom zajednicom u Njemačkoj – uopšte nije izuzetak. To jasno pokazuje godišnji izvještaj kancelarije RIAS u pokrajini Hesen za 2023, koji je predstavljen istog dana. I tamo su brojke eksplodirale nakon 7. oktobra: više od 60 odsto od 528 zabilježenih incidenata dogodilo se u posljednja tri mjeseca prošle godine.

Dan ranije su se novinarima u Berlinu obratili i stručnjaci iz „Udruženja savjetodavnih centara za pogođene desničarskim, rasističkim i antisemitskim nasiljem“ (VBRG). Istoričar Jens-Kristijan Vagner, šef Memorijalne fondacije Buhenvald i Mitelbau-Dora u Tiringiji, osvrnuo se tada na incidente koji se događaju tokom obilaska bivših koncentracionih logora. Bilo je, kaže, antisemitskih ili antiizraelskih komentara, pa čak i zastrašivanja zaposlenih u Memorijalnom centru.

Na pitanje da li ti počinioci potiču i iz propalestinskog, odnosno muslimanskog miljea, on kaže da su to po pravilu „autohtoni Njemci“ – dakle državljani Njemačke bez ikakvog migracionog porijekla.

Sumnje i frustracije

Jevrejke i Jevreji, odnosno izraelski državljani u svim djelovima Njemačke, zabrinuti su za svoju bezbjednost i integritet. Posebno u Berlinu. Uprkos tome, obično kažu da se osjećaju zaštićeno i dobro zbrinuto od strane policije. Ni eksperti Centra RIAS ne iznose kritike na račun ponašanje snaga bezbjednosti tokom antiizraelskih demonstracija.

Pa ipak, javljaju se sumnje i frustracije. Segal priča kako je kamenjem razbijen prozora jedne jevrejske porodice iz njihove zajednice. Kamenje su bacila djeca muslimanske porodice iz komšiluka.

Policajci su toj jevrejskoj porodici savjetovali: „Sklonite se iz ovog kraja. Mi tu ne možemo ništa.“ Takve poruke su za članove zajednice poražavajuće, kaže Segal. Nadležni „mole i mole“ pogođene da takve slučajeve prijavljuju. Ali, ne urade to svi.

Do sada je bilo mnogo pojedinačnih incidenata, uključujući i „slučajne susrete u svakodnevnom životu“, kako to kaže Julija Kop. A pošto su to slučajni događaji, pogođenima je bilo „teško da se od njih zaštite“.

Ujedno, s obzirom na sve veću borbenost i slogana i aktera, stručnjaci se plaše daljeg porasta broja napada i eskalacije nasilja. Samuel Zalcborn, kontakt-osoba u gradu-pokrajini Berlin zadužen za antisemitizam ukazuje na žestinu pojedinačnih protesta i ujedno strahuje od dalje agresije. On čak ocjenjuje da je to „razvoj koji potencijalno preuzima predterorističke strukture“.