L.K. [ Mina ]

Zakon o spomen-obilježjima primijeniti i u Pljevljima

Akcija za ljudska prava (HRA), Centar za građansko obrazovanje (CGO) i Centar za žensko i mirovno obrazovanje ANIMA zatražili su od Ministarstva kulture i medija (MKM) da reaguje zbog, kako su kazali iz tih nevladinih organizacija (NVO), nezakonitog preimenovanja ulica u opštini Pljevlja.

Te NVO su saopštile da su u pismu upućenom ministarki kulture i medija Tamari Vujović iskazali podršku aktivnostima Ministarstva na uklanjanju nezakonito postavljenih spomen-obilježja.

"Ali i podsjetili da još nema informacija da li je nešto preduzelo povodom toga što je lokalna vlast u Pljevljima nazvala ulice imenima vojnika JNA ili Vojske Jugoslavije - Branka Krvavca, Vukomana Tešića, Đurka Bojovića i Eldina Hrapovića - bez saglasnosti Ministarstva“, dodaje se u saopštenju.

Navodi se da su HRA, CGO i ANIMA zatražili da se ispita i zakonitost odluke opštine Pljevlja iz 2000. godine o imenovanju ulice po Pavlu Bulatoviću.

Iz tih NVO su poručili da odluke koje krše zakon i promovišu ideološki zasnovan revizionizam ne smiju proći bez reakcije institucija.

"To otvara prostor glorifikaciji ratne prošlosti, podriva demokratiju i vladavinu prava, produbljuje podjele u multietničkoj zajednici Pljevalja i narušava međunarodni ugled Crne Gore“, kaže se u saopštenju.

HRA, CGO i ANIMA su, kako se navodi, izrazile neslaganje i sa stavom Komisije za spomen-obilježja MKM da patrijarh Varnava Rosić i potporučnik Predrag Peđa Leovac ispunjavaju uslove propisane Zakonom, jer su njihove biografije kontroverzne i nespojive s antifašističkim i građanskim vrijednostima Crne Gore.

Iz tih NVO su podsjetili da je Leovcu u Pljevljima već podignut spomenik, a Rosiću se uskoro očekuje podizanje spomen-obilježja u istom gradu.

Kako su naveli, Komisija o Leovcu, između ostalog, navodi da „njegov podvig služi kao primjer budućim generacijama, ali i kao nastavak tradicije slavnih predaka sa prostora Crne Gore“.

U HRA, CGO i ANIMA smatraju da je taj pristup problematičan iz više razloga.

Prema njihovim riječima, glorifikacija Leovca ignoriše činjenicu da su druge jedinice Vojske Jugoslavije masovno činile ratne zločine i sprovodile etničko čišćenje nad albanskim civilima na Kosovu, što je utvrdio i Haški tribunal, dok je sam Leovac poginuo kao vojnik Vojske Jugoslavije, koja ga je ostavila da se kao mlad vojnik bori u teškim uslovima.

"Njegova pogibija je za žaljenje, ali nije za glorifikaciju. Poput mnogih svojih vršnjaka, on je gurnut u rat, u kome je prisiljen da učestvuje bez mogućnosti da se suprotstavi odlukama tadašnje vlasti“, kaže se u saopštenju HRA, CGO i ANIMA.

Navodi se da je slično nerazumijevanje istorijskog konteksta Komisija pokazala i u slučaju patrijarha Varnave Rosića.

Posebno, kako su kazali iz tih NVO, zabrinjava to što Komisija nije prepoznala etičku i istorijsku kontroverzu vezanu za Rosića, čiji su antisemitski stavovi i veličanje Hitlera dokumentovani, kao i njegova bliskost četničkom pokretu.

Iz HRA, CGO i ANIMA su podsjetili da Zakon o spomen-obilježjima izričito zabranjuje podizanje spomenika licima koja su bila saradnici okupatora, zastupala fašističke, šovinističke ili nacističke ideje ili imala negativnu ulogu u istoriji Crne Gore ili čovječanstva.

Oni su poručili da odluke o imenovanju ulica u skladu sa zakonom moraju da odražavaju vrijednosti otpora ratu i nasilju, jednakosti, pravde i antifašizma, a ne da produbljuju postojeće podjele.

"Zato očekujemo od Ministarstva da dosljedno primjenjuje Zakon o spomen-obilježjima u svim opštinama i da pravovremeno informiše javnost o preduzetim koracima“, zaključuje se u saopštenju.