Ivan Mijanović, dopisnik TVCG iz Brisela

Samit EPZ prilika da i čelnici zemlja izvan EU razgovaraju sa evropskim liderima kao ravnopravni

Kopenhagen će sjutra biti domaćin samita Evropske političke zajednice (EPZ), na kojem će Crnu Goru predstavljati predsjednik Jakov Milatović. Pokrenuta prije tri godine, u jeku rata u Ukrajini, ova platforma okuplja više od četrdeset lidera, članica EU i zemalja izvan Unije.

Tri godine nakon osnivanja u Pragu, Evropska politika zajednica postala je redovno mjesto okupljanja lidera svih zemalja Evrope.

"Novi format je dokazao svoju vrijednost i sada je zaista dio diplomatskog pejzaža Evrope i razgovora o ratu u Ukrajini, ali ne samo o tome. Interes se vidi jer svaki put, dva puta godišnje, prisustvuje više od 40 predsjednika i premijera", kaže Luk van Midelar, analitičar iz Briselskog instituta za geopolitiku.

Na neformalnim samitima nema zajedničkih odluka, deklaracija, ni glomazne birokratije, ali se obezbjeđuje prostor za tzv. "tihu diplomatiju".

"Teme koje su bile na agendi čitavo vrijeme poput ruske agresije na Ukrajinu, situacija u Gazi, međunarodna trgovina, privredna saradnja, ali i multilateralizam, one ostaju jednako aktuelne i danas. Dakle, ono što se raspravljalo prije šest samita, raspravlja se i danas. I u tom smislu ja bih rekla da Evropska politička zajednica pruža određeni kontinuitet, stalnu platformu na kojoj se ta pitanja raspravljaju i na kojoj Evropska unija često u ulozi vođe može koordinirati pozicije i sazivati sastanke na marginama", ocjenjuje analitičarka Bojana Zorić, iz Instituta za bezbjednosne studije EU.

Analitičari ističu da je za zemlje izvan EU to prilika da sa evropskim liderima razgovaraju kao ravnopravni, a ne samo kao kandidati koji čekaju ocjenu napretka.

"Zemlje kandidati cijene Evropsku političku zajednicu, jer se u okviru nje lideri zaista sastaju kao ravnopravni. Svi oni predstavljaju svoju suverenu državu. A za zemlje kandidate to znači da se ne tretiraju kao učenici koji moraju da urade domaći zadatak u okviru ili još imaju neke reforme koje treba sprovesti“, dodaje Midelar.

Dodaju da ova platforma nije zamjena za proces proširenja, ali može poslužiti kao dobar okvir za saradnju sa onim zemljama koje sporo sprovode reforme, ali i onima čiji cilj nije punopravno članstvo u EU.

"Ideja je dobra – dokle god nije zajmena za proširenje. Evropska politička zajednica ne može da bude izgovor ili alibi za nečinjenje na tom polju, već treba da pomogne i doprinese procesu proširenja“, ocjenjuje Oliver Ropke, predsjednik Evropskog ekonomskog i socijalnog komiteta.

S druge strane, Evropska politička zajednica u određenim krugovima se percipira kao nasljednica OEBS-a, koji je blokiran neslaganjima sa Rusijom - kao novog foruma za evropsku bezbjednost.

"Mora se razvijati pažljivo i zadržati neformalnost. Evropska politička zajednica zaista može da preuzme neke funkcija OEBS-a, ali više u smislu razgovora o budućnosti evropske bezbjednosne arhitekture. Ne razmišljamo o mnogim drugim aktivnostima OEBS-a, poput praćenja izbora. Evropi treba prostor za razgovor o bezbjednosti bez Rusije i SAD“, ukazuje Luk van Midelar.

Sedmi Samit Evropske političke zajednice u Kopehnagenu održava se upravo na mjestu gdje su 1993. uspostavljeni kriterijumi za proširenje EU.

Tekst i prilog proizvedeni su uz podršku programs Innovation. Media. Minds: EU podrška javnom novinarstvu na Zapadnom Balkanu kojeg sprovodi Goethe-Institut u ime Evropske komisije, u saradnji sa DW Akademijom. Sadržaj ovog teksta ne odražava nužno stavove Evropske unije.