M.M.Lj. [ Izvor: Birn ]

BIRN pozvao evropske zvaničnike da zaustave usvajanje zakona o ANB-u

BIRN Crna Gora apelovao na najviše zvaničnike Evropske komisije, NATO i Savjeta Evrope da traže obustavu usvajanja zakona o ANB u predloženom obliku, navodeći da se njime ozbiljno ugrožavaju demokratski standardi, vladavina prava i ljudska prava u Crnoj Gori.

Izvršni direktor BIRN-a Crna Gora, Vuk Maraš, apelovao je na najviše zvaničnike Evropske komisije, NATO-a i Savjeta Evrope da od Vlade Crne Gore traže obustavu usvajanja nacrta zakona o Agenciji za nacionalnu bezbjednost (ANB), jer se njime ozbiljno ugrožavaju demokratski standardi, vladavina prava i ljudska prava u Crnoj Gori.

U pismu predsjednici Evropske komisije Ursuli fon der Lajen, visokoj predstavnici Evropske unije za spoljne poslove i bezbjednosnu politiku Kaji Kalas, komesarki EK za proširenje Marti Kos, generalnom sekretaru NATO-a Marku Ruteu, generalnom sekretaru Savjeta Evrope Alanu Bersetu i komesaru Savjeta Evrope za ljudska prava Majklu O’Flaertiju, Maraš je upozorio da je zakon pripremljen i predložen bez odgovarajućih konsultacija, transparentnosti ili zakonodavnih garancija.

„Ključne zamjerke na nacrt zakona uključuju pristup bazama podataka i informaciono-komunikacionim sistemima bez prethodnog odobrenja suda, primjenu određenih mjera tajnog nadzora bez sudskog naloga, kao i izostanak bilo kakve procedure za zapošljavanje u Agenciji. Iako smo svjesni da neke demokratske zemlje imaju ovakva rješenja u svojim sistemima, crnogorski kontekst čini ovakva diskreciona ovlašćenja posebno problematičnim“, kazao je Maraš.

„Uzimajući u obzir ove zabrinutosti, ljubazno vas pozivamo da NATO, Evropska komisija i Savjet Evrope podstaknu ili insistiraju na obustavi usvajanja nacrta zakona u sadašnjoj formi, omoguće ili zahtijevaju sprovođenje ispravnog, participativnog zakonodavnog procesa i podrže uvođenje adekvatnog sudskog nadzora, kontrole i nezavisnih mehanizama za provjeru i reagovanje na eventualne zloupotrebe“, dodao je.

Preko 20 vodećih nevladinih organizacija, u više javnih reagovanja, pozvali su Vladu Crne Gore da povuče iz procedure predlog Zakona o Agenciji za nacionalnu bezbjednost (ANB), kako bi se uskladio sa Ustavom i međunarodnim standardima. Oni su tada upozorili da se predlogom zakona Agenciji daju ovlašćenja da, bez ikakvog nadzora, pristupa bazama podataka državnih organa, organa lokalne samouprave, pravnih lica i „drugih subjekata“, čime je zaštita ličnih podataka ostavljena na volju službenicima ANB-a.

Maraš je podsjetio da je nacrt zakona usvojen na elektronskoj sjednici Vlade, bez javne rasprave, kako bi ga Skupština, bez ozbiljnog razmatranja, usvojila do kraja jula. On je upozorio da je namjera Vlade da dodatno učvrsti tajnost rada Agencije, bez jasnih reformi koje bi ojačale parlamentarni ili sudski nadzor, kao i bez nezavisnih mehanizama za provjeru i reagovanje na eventualne zloupotrebe.

„Agencija već sada posluje u okviru zakonskog okvira koji joj daje široka ovlašćenja za praćenje i prikupljanje obavještajnih podataka. Međutim, prethodne pravne i institucionalne garancije pokazale su se nedovoljnim da spriječe zloupotrebe. Zbog toga se trenutno pred sudovima vode značajni postupci zbog nezakonitog nadzora civilnog društva, opozicije i medija, bez odgovarajućeg sudskog odobrenja, uključujući postupke protiv bivšeg direktora Agencije. Pored toga, više osoba je već dobilo sporove protiv države Crne Gore zbog kampanja koje je nezakonito organizovalo prethodno rukovodstvo Agencije“, kazao je Maraš.

On je podsjetio i da ANB nikada nije prošla kroz sistemsku reformu i proces vetinga postojećeg kadra, ističući da nije uspostavljena odgovornost zaposlenih koji su učestvovali u nezakonitim radnjama. Maraš smatra da dodjeljivanje novih diskrecionih ovlašćenja instituciji koja je pod političkom kontrolom i sa profesionalnim manjkavostima ide direktno protiv interesa crnogorske javnosti i budućih reformi.

Maraš je podsjetio da je BIRN ukazivao na zloupotrebe i kršenja prava građana u izvještaju „Nadzor i cenzura na Zapadnom Balkanu”.