Nebojša Šofranac

JANKO BOŽOVIĆ, ALVARO GRANADOS

Španija i igra sudbine

Za sve nas u Crnoj Gori to je bila noć Nemanje Grbovića. Magična utakmica Borozana i Vujovića, i taj gol brži od sirene koji je donio bar djelimičnu pravdu nakon tri sjajne, maštovite i hrabre izvedbe naših rukometaša u Minhenu, koje jedva čekamo da poguramo u aprilskom grotlu Morače gdje ćemo igrati revanš za odlazak na SP. Ali ova magična sportska noć donijela je i autentične španske drame, ili ako hoćete telenovele.

Podgoričanin Janko Božović, sin Stanke Mugoše Božović koja je bila dio one slavne Budućnosti Vinka Kandije 1985, a osvojila sve sa Hipobankom u 90-im i donijela Austriji svjetsku bronzu 1999, dao je u svojoj 38.godini zlatni gol za austrijski rukomet. Prešao je čuvenog Kaneljasa i izjednačio na 33:33 protiv Španije čime je Austrija posla u glavnu rundu, a Španija otišla kući, iako je na posljednja četiri Eura osvojila dva zlata i dva srebra! Sad su trinaesti, tačno mjesto ispred naših, njihov najgori plasman u istoriji, a nisu srećni ni hrvati jer će umjesto dva boda prenijeti jedan i već sjutra igrati s moćnom Francuskom.

Zato je Španija sinoć okupana vaterpolo slavom. Álvaro Granados iz Novog Beograda donio je sa dva fantastična gola u finišu prvo evropsko zlato ikada, nešto što su dugo sanjali i jurili, ali je stalno bizarno izmicalo. Pamtimo suze na njihovom Pikornelu 2018, kad su na peterce izgubili finale od Srbije, a zapravo baš od tada kreće njihova vaterpolo renesansa. Opet su na peterce izgubili finale od domaćih mađara 2020.godine u grotlu, a osvojili sve ostalo, svjetsko srebro 2019, zlato 2022 i bronza 2023, takođe svjetsku ligu, svjetski kup, dobijali su više puta i onu moćnu Srbiju koja je u Tokiju završila svoju eru, kad je baš preokrenula u polufinalu sa Španijom. Ali to evropsko zlato do sinoć nije stizalo.

Došli su sa opsesijom da ga osvoje, a znali da moraju preći preko jakog domaćeg bazena Hrvatske, osjetili su to i na otvaranju u Dubrovniku kad su pretrpjeli čak 19 isključenja, a Hrvatska samo 12. Ali nakon što su izbacili i onako jaku Italiju, sinoć su otišli preko svih limita i preokrenuli protiv domaćina.Osjećalo se da je kucnuo čas, prvo evropsko finale Španija je odigrala još 1991.godine u Atini protiv Jugoslavije. Zanimljivo, u januaru te godine u Pertu Jugoslavija-Spanija je bilo takođe i finale SP i završilo 8:7 za SFRJ nakon drame na kraju. U Atini je bilo 11:10, i to u situaciji kad su hrvatski asovi Šimenc, Bukić, Vasović i Bezmalinović napustili ekipu samo deset dana uoči EP zbog secesije Hrvatske. Stamenić je pozvao našeg Uskokovića, Ribica, golmana Tadića, od njih napravio heroje, bila je to labudova pjesma jedne zemlje u plamenu, koja se gasila. Bilo je to prvo zlato SFRJ, baš pred njen kraj.

I to je nevjerovatna posudarnost sa ovim zlatom Španije. Jugoslavija je oduvijek bila velesila ali to evropsko zlato je stalno izmicalo. Toliko da se sjećam kampanje uoči EP u Splitu 1981, da mora "napokon" da se osvoji. Čak se pričalo da je uoči olimpijskog finala u Moskvi 1980 "pao dogovor" između Mira Ćirkovića i sovjetskog selektora, njima zlato u Moskvi, nama u Splitu.

Ali nažalost 1.avgusta 1981 Miro Ćirković je poginuo na našem primorju par sedmica uoči EP u Splitu i čitav taj projekat se srušio. Sjećamo se i Rima 1983, moćna ekipa na celu sa Bebićem ali tek četvrta, baš nas je dobila nadolazeća Španija sa mladim Estijarteom, onda srebro u Sofiji 1985 kad smo imali 7:6 golom Lušića protiv SSSR za zlato, ali završilo 7:7 što je njima bilo dovoljno. Potpuno isto u Strazburu 1987, reminsa SSSR na kraju i samo srebro.

Ta ekipa bila je šampion svijeta 1986, i dupli olimpijski šampion 1984 i 1988, osvojila moćno i FINA Kup 1989, pa je posla na EP u Bon da konačno sruši prokletstvo evropskog zlata. U finalu vođstvo 9:6 protiv domaće Njemačke, ali promašaji atipični Šimenca i Milanovića, bizarno stizanje 9:9, i u produžecima zlatni gol Tajsmana za zlato Njemačke. Nevjerica. A onda kad se sve raspadalo i uoči sankcija to prvo zlato u Atini avgusta 1991.Španija je izgubila dva velika finala te 1991 od SFRJ, a u sam vrh ih je doveo splićanin Dragan Matutinović, koji je s Mornarom osvojio KPK 1986. Godinu kasnije na Olimpijadi kod kuće u Barseloni doveo ih je opet do srebra, bila je to prva medalja ikad za njih na OI, zato i slavljena, napravili su i film "42 segundos", jer upravo su ih 42 sekunde dijelile od zlata u nezaboravnom finalu sa Italijom koju je vodio Rudić, i koja je slavila nakon 6 produžetaka. U tom filmu Matutinovića glumi Tarik Filipović, iako nije znao španski jezik.

Od tada su krenuli, Matutinović im je donio još evropsku bronzu 1993 pa se vratio u Jadran i kasnije POSK (šampion Evrope 1999), ali Španija je nastavila, svjetsko srebro 1994, pa čak olimpijsko zlato 1996, pa svjetski šampioni 1998 i opet na krovu svijeta 2001! Puno, puno medalja, puno finala, ali baš to evropsko zlato je i njima izmicalo još duže nego Jugoslaviji, sve do sinoć. Moralo je proći čak 33 godine od te labudove pjesme SFRJ i njihovih suza, da ga napokon osvoje. Super zasluženo.

A nevjerovatna je sudbina Španije na evropskim prvenstvima u svim sportovima. U fudbalu su morali čekati čak 44 godine, toliko sjajnih generacija, da bi ekipa Luisa Aragonjesa sa Viljom, Toresom, Cavijem, Injestom, Fabregasom, Silvom, Ramosom i Pujolom napokon 2008 probila mentalnu barijeru četvrtfinala protiv Italije na penale i onda veličanstveno osvojila. Nanizali su tri velike krune u tom ciklusu i promijenili zauvijek istoriju i svoju ličnu kartu, i sad su u samom vrhu, a u mlađim kategorijama osvajaju sve.

U košarci su takođe čekali evropsko zlato sve do 2009.godine i ubjedljive pobjede nad Srbijom u Katovicama. Izgubili su finale 1983 od Italije, pa opet od Italije 1999, od Litvanije 2003, a na nestvaran način kući od Rusije 2007, kad su bili šampioni svijeta, kad su i na tom EP Gasol, Navaro i drugovi rušili sve pred sobom, vodili u tom finalu 15 razlike, do sok kosa Holdena. Šest izgubljenih finala, more medalja, ali ostale su samo suze. I onda prekretnica 2009, pa opet zlato 2011, pa još 2015 i 2022 čak, uz novo svjetsko 2019, sad se ne zaustavljaju, lomili su toliko puta i sa pravim drim timom.

U odbojci su dočekali senzacionalno zlato 2007, a u rukometu takođe čekali sve do 2018.godine. Šampioni svijeta 2005 i 2013 nadmoćno, ali nikako evropski. Još 1996 izgubili su finale od Rusije kući, pa odmah 1998 i finale od silne Švedske, pa ono 2006 od Francuske kad su bili favoriti ali je buknuo mladi Karabatić, pa i finale 2016 od iznenađujuće Njemačke, i to je bio vrhunac njihove agonije. Osvajaju napokon u Zagrebu 2018 protiv Švedske, da bi odmah ponovili i 2020 u Beču protiv Hrvatske, i to je probijeno.

U vaterpolu su čekali najduže, do 2024, ali toliko su dobri da se moralo desiti. Treba znati i da su šampioni svijeta u ženskom fudbalu, dok su im košarkašice i vaterpolistkinje redovno osvajale Evropu ovih godina. I u tenisu su Dejvis Kup čekali sve do 2000.godine, ta ekipa je ušla u legendu na pragu milenijuma, a onda na krilima Nadala osvojili još pet puta, 2004, 2008, 2009, 2011 i 2019.godine. Isto u futsalu, šampioni svijeta protiv Brazila 2000 i 2004, pa onda pravo more evropskih titula.

U ovom vijeku niko im nije ni blizu u loptaskim sportovima, napravili su pravu revoluciju, ali mnoge barijere morali su srušiti na tom putu. Sinoć na Savi stavljena je posljednja kockica koja je nedostajala savršenom mozaiku.