B.Bu. [ Klix.ba ]

USKORO NA TRŽIŠTU

Jednostavni testovi krvi - budućnost dijagnostike kancera

Testovi krvi koji otkrivaju rani rak dolaze na tržište. Da li mogu dovesti do ranije dijagnoze i liječenja? Naučnici su razvili nove testove krvi koji mogu otkriti rane hemijske znakove raka. Za bolesti kao što je rak pankreasa, to može dovesti do ranije dijagnoze i bolje prognoze.

Prije otprilike četiri godine, sada 77-ogodišnji Džon Gormli otišao je na ono što je trebalo da bude rutinski test krvi. Ali, rezultati su mu promijenili život. Test je sugerisao da ima rak debelog crijeva, za koji je kolonoskopija kasnije potvrdila da je zapravo drugi stadijum bolesti.

Gormli je bio jedan od prvih pacijenata koji je uradio nov test pod nazivom Shield za koji njegovi proizvođači kažu da može otkriti rak debelog crijeva iz uzorka krvi. Nakon dijagnoze, Gormli je imao operaciju, tumor je uklonjen i on se vratio na posao u roku od 10 dana.

Rana verzija testa Guardant Healths Shield komercijalno je dostupna od 2022. godine, ali nije bila pokrivena osiguranjem. Međutim, nakon odobrenja američke Uprave za hranu i ljekove (FDA) u julu 2024. godine, dijagnostička verzija testa je lansirana i sada je pokrivena određenim medicinskim uslugama, a naučnici su razvili testove krvi za nekoliko karcinoma, uključujući rak dojke, pankreasa i želuca. Neki testovi krvi čak otkrivaju više vrsta raka. Ako ove vrste biopsije mogu da budu široko rasprostranjene, mogle bi pomoći u otkrivanju raka ranije, lakše ili sa manje invazivnih mjera - što bi moglo dovesti do ranijeg otkrivanja i manjeg broja smrtnih slučajeva.

Ali, mnogi od ovih testova su još u ranoj fazi. Oni često otkrivaju manji dio slučajeva raka nego alati za skrining sa zlatnim standardom, kao što je kolonoskopija, što znači da će vjerovatno dopuniti, a ne zamijeniti, tradicionalne metode skrininga. Takođe, mogu da imaju neprihvatljivu stopu „lažno pozitivnih”, što znači da se osobi u početku kaže da ima rak, ali dijagnostičko praćenje pokazuje da nema. Međutim, bez obzira na nedostatke vjerovatno je da će skrining raka zasnovan na krvi postati normalan dio medicinske njege - onaj koji ima potencijal da dramatično poboljša ishod bolesti i liječenja, piše Live Science.

Ljudi izbjegavaju kontrole i skrining iz mnogo razloga, rekao je doktor Vilijam Grejdi, profesor translacionih nauka i terapije u Centru za rak u Sijetlu koji je pomogao u vođenju ispitivanja ovog specifičnog testa.

„Zato postoji mogućnost za testove krvi koji su zaista moćni jer su ljudi skloni da rade testove krvi. Oni su zgodni i mogu da se urade tokom zdravstvenog pregleda“, rekao je Grejdi.

Shield funkcioniše tako što otkriva male fragmente DNK koji se oslobađaju u krv iz ćelija raka debelog crijeva ili predkanceroznih ćelija zvanih adenomi, vrsta polipa. Test takođe otkriva suptilne razlike između ćelija raka i normalnih ćelija u hemijskim oznakama na DNK poznatim kao metil grupe. U radu objavljenom u martu 2024. Grejdijev tim je pokazao da je Shield otkrio 83 odsto slučajeva raka debelog crijeva potvrđenih kolonoskopijom u kohorti od skoro 10.000 ljudi. Takođe je imala stopu lažnih pozitivnih rezultata od 10 odsto.

Pošto Shield otkriva manji procenat slučajeva raka debelog crijeva nego testovi zasnovani na stolici (92%) ili kolonoskopije (95%), to neće zamijeniti te dijagnostičke testove, rekao je Grejdi. Međutim, to bi moglo proširiti broj opcija za skrining koje su dostupne pacijentima. Ova dodatna opcija može poboljšati usklađenost sa skriningom, što bi moglo dovesti do ranijeg otkrivanja bolesti i samim tim do smanjenja smrtnih slučajeva od raka debelog crijeva.

Shield test je odobren za upotrebu svake tri godine, a trenutne studije istražuju da li bi bilo preciznije da se to radi svake godine ili dvije.

Rak pankreasa je još jedna bolest koja bi mogla imati koristi od dijagnostičkog testa zasnovanog na krvi. Za razliku od raka debelog crijeva, rak pankreasa je relativno rijetkost, pogađa 1 od 56 muškaraca i 1 od 60 žena.