B.Bu. [ b92 ]

PATENTIRAO OKO 300 IZUMA

Rođendan Nikole Tesle, naučnika koji je svojim izumima promijenio svijet

Nikola Tesla, čudesni um, izumitelj čiji su pronalasci preobrazili čovječanstvo, rođen je 10. jula 1856, a njegov rođendan u Srbiji se od 2011. godine obilježava kao nacionalni Dan nauke.

Tesla je presudno doprinio nauci i tehnološkom progresu svijeta izumima odnosno primjenom obrtnog magnetnog polja, indukcionog motora, polifazne električne energije, odgovarajućeg transformatora, što je omogućilo proizvodnju i distribuciju električne energije s neuporedivo manjim gubicima. Bio je pionir i na nizu drugih polja, poput radio tehnike, što mu je priznato tek posthumno. Patentirao je oko 300 izuma.

O stogodišnjici njegovog rođenja 1956. po Tesli je nazvana jedinica mjere za magnetnu indukciju.

Tesla je rođen 10. jula 1856. u Smiljanu, Lika, na prostoru ondašnje Vojne granice u sklopu Austrijskog carstva, preoblikovanog 1867. u dvojnu Austrougarsku monarhiju.

Rođen je kao četvrto od petoro djece u porodici Milutina Tesle, sveštenika Srpske crkve, odnosno pravoslavne Karlovačke mitropolije, i Georgine, Đuke, koja je isto tako bila iz svešteničke kuće. Bila je kći prote Nikole Mandića i Sofije, rođene Budisavljević.

Prije bogoslovije u Plaškom, njegov otac Milutin završio je austrijsku vojnu školu. Kao sveštenik, službovao je kod Gračaca, pa u Senju, gdje se tegobno živjelo pošto je tamošnja srpska zajednica odnosno njegova parohija bila nevelika. Premješten je potom u Smiljan, nedaleko od Gospića, gdje je Nikola Tesla rođen, 28. juna po julijanskom kalendaru koji koristi srpska crkva, odnosno 10. jula po gregorijanskom.

U roditeljskoj kući postojala je značajna biblioteka. Tesla se decenijama docnije prisjećao pojedinih kniga, uglavnom literarne sadržine, koje je čitao kao dijete. Otac Milutin je takođe bio i saradnik pojedinih beogradskih i novosadskih listova, uglavnom pod pseudonimom, kao Rodoljub Pravičić.

Nikola Tesla školovao se, poslije rodnog Smiljana, u Gospiću i Rakovcu. Studirao je u Gracu, pa u Pragu. Nesumnjivo razočaran onim što mu je univerzitet tada nudio, studije nije nikada priveo kraju.

Radio je u Mariboru, Budimpešti, potom u Parizu od 1882, zatim u Strazburu. Odatle se 1884. seli u Sjedinjene Američke Države.

U Parizu je počeo da radi za kompaniju Tomasa Edisona, tada čuvenog inovatora i uspješnog preduzetnika.

Vjerovatno se nadao da će u okrilju Edisonove kompanije lakše realizovati zamisli odnosno inovacije na kojima je radio. Izvjesne njegove ključne ideje rodile su se još dok je radio u Budimpešti.

U Njujorku osniva preduzeće "Tesla Arc & Light Co." 1885. godine, s kojim će započeti realizaciju svojih inovacija.

Iz nevolje je Teslu tada izvukao Vestinghaus, ponudivši mu ugovor, odnosno realizaciju njegovih inovacija, otkupivši prvih sedam Teslinih patenata iz oblasti polifaznih struja.

Od 1888, sa stručnjacima Vestinghausa u Pitsburgu radi na praktičnom ostvarenju svojih patenata. Tokom ovog perioda urađene su i pripreme za realizaciju prve centrale na Nijagarinim vodopadima po Teslinom polifaznom sistemu.

Docnije će velikodušno odustati od svojih potraživanja prema Vestighausu, procenta koji je predviđao ugovor, kada se ovaj našao u finansijskim nevoljama.

Pronalaske je javnosti prikazivao najviše u Američkom institutu elektroinženjera.

U kasnijoj fazi više se bavio visokim frekvencijma, zracima, inovacijama koje će omogućiti radio sisteme, bežičnu komunikaciju. Da bi od posljednje godine 19. vijeka uglavnom boravio u laboratorijama u Kolorado Springsu odnosno Vanderklifu.

Ono što je preostalo od Tesline zaostavštine dopremljeno je u Beograd 1951, na osnovu odgovarajuće odluke nadležnog suda SAD, pošto je za nasljednika proglašen Sava Kosanović, Teslin nećak, gdje je smješteno u novoutemeljeni Muzej Nikole Tesle.