[ Merdijani - TVCG ]

Vila 31 - nekada simbol totalitarne vladavine, sada u modernom okruženju

Vila 31 - nekada simbol totalitarne vladavine, skrivena u četvrti Blok, strogo čuvanoj enklavi albanske prijestonice. Sve do smrti Envera Hodže 1985. godine, čitava oblast oko kuće bila je poznata kao 'blok’ rukovodstva i bila je zabranjena za obične građane.

Vila 31 je bila najviša zgrada u naselju sa tri sprata, u poređenju sa okolnim dvospratnim kućama nižeg nivoa komunističkih vođa.

Ali metamorfoza četvrti u umjetničku enklavu obuhvata radikalnu transformaciju same Albanije, od jednog od najizolovanijih režima na svijetu u živahno i moderno društvo.

Vila 31 je nekada bila mjesto moći i paranoje, gde je diktator i vladao i plašio se sopstvenog naroda. Sada je okružena zgradama od 15 spratova, Kentaki Frajd Čiken-om, modernim barovima, vrhunskim restoranima i pulsirajućim noćnim klubovima, koji su ovu oblast pretvorili u jedno od najživljih mjesta u Tirani.

U ovoj relativno skromnoj građevini Hodža je provodio veći dio svog vremena izdavajući dekrete, pišući ideološke rasprave i dalje učvršćujući staljinističku izolaciju Albanije.

Namještaj sa raskošnim lusterima nagovještava veoma buržoaske udobnosti koje je režim tvrdio da prezire. Unutrašnjost je prefarbana i uklonjene su nekadašnje teške zavjese. Zidovi koji su nekada u tišini slušali sada će odzvanjati čitanjem poezije, izložbama savremene umjetnosti i eksperimentalnim pozorištem.

Rezidencija se zove ‘Vila 31 Art Ekplora’, nazvana po francuskoj fondaciji koja će svake godine okupljati umjetnike po izboru posebnog žirija.
Ove godine u njoj će individualne i zajedničke radne prostore koristiti 23 umetnika iz 15 zemalja.

Vila 31 biće domaćin dinamičnog kulturnog programa poput izložbi, radionica, projekcija filmova, diskusija, simpozijuma i festivala otvorenih za sve.

Nita Deda iz Art Ekplora govori da je riječ o svojevrsnom procesu transformacije, čiji je prvi trenutak obnova vile a završni suočavanje sa bolnom prošlošću kroz radove umjetnika.

Na inauguraciji umjetničkog projekta u januaru albanski premijer Edi Rama rekao je da je urađeno ‘nešto što bi Envera Hodžu natjeralo da se obrće u grobu od sramote i kajanja“.

Međutim, neki ljudi koji su dovoljno stari da se sjećaju prošlosti, nisu srećni zbog transformacije Bloka u Vilu 31. Oni smatraju da je cijela četvrt trebalo da ostane netaknuta kao edukativni podsjetnik za turiste i mlađe generacije Albanaca.

Dževdet Lani taksista ističe da mu se ne sviđa projekat.

"Sve je trebalo da ostane netaknuto kao podsjetnik na nekadašnju diktaturu i kako bi ljudi mogli napravili pravo poređenje sa današnjom situacijom", istakao je on.

Albanija, nekada zarobljenica Hodžine paranoje, prihvatila je otvorenost. Ekonomija i društvo brzo se razvijaju a samo prošle godine zemlju je posjetilo 10 miliona turista.