K. J. [ RTS ]

Sjaj iz ništavila – naučnici otkrili gdje se krije nedostajuća polovina materije univerzuma

U prostoru oko i između galaksija, u vidu ogromnih nevidljivih oblaka jonizovanog vodonika, krije se polovina materije kosmosa. Uobičajeno, ona se ne bi mogla vidjeti, ali je međunarodni tim astronoma i astrofizičara razvio tehniku koja otkriva ova mjesta za skrivanje u tami među zvijezdama, piše rts.rs.

Kasnija posmatranja potvrdila su da se nedostajuća polovina materije univerzuma krije u obliku intergalaktičke magle vodonika izbačene dalje od aktivnih jezgara galaksija nego što je iko mislio.

„Smatramo da, kada se udaljimo što dalje od galaksija, otkrivamo sav taj nedostajući gas“, kaže astronomkinja Borjana Hadžijska sa Univerziteta Berkli u Kaliforniji i Nacionalne laboratorije „Lorens Berkli“.

„Preciznije, moramo da uradimo precizne analize sa simulacijama koje još nijesmo obavili. Želimo pažljivo da uradimo posao“, dodaje ona.

Uobičajeno, barionska materija čini oko pet odsto gustine mase-energije u univerzumu. Ostatak čine tamna materija (27 odsto) i tamna energija (68 odsto). Tamna materija i tamna energija nijesu predmet ovog istraživanja, već misterija nedostajuće barionske materije koja je zbunjivala naučnike decenijama.

Problem je što naučnici nijesu znali đe se veliki dio nje nalazi. Po broju atoma, vodonika ima 90 odsto u svemiru, a čini 75 odsto mase univerzuma. Zbog toga, ogroman procenat nedostajuće barionske materije mora da čini vodonik.

Naučnici vjeruju da im je do sada nedostajalo više od 50 odsto vodonika u kosmosu. Vodonik u svemiru može biti jonizovan radijacijom, što mu daje blagi sjaj, ali u prostoru između galaksija gas je previše raštrkan, a sjaj preblag da bi mogao biti detektovan.

Kako vidjeti nevidljivo?

Ipak, postoji još načina da se posmatra nevidljivi oblak vodonika. Jedan metod je da se posmatraju promjene u svjetlu iza njega – pozadinsko osvjetljenje kosmičkih mikrotalasa.

„Pozadina kosmičkih mikrotalasa nalazi se iza svega što vidimo u univerzumu. To je ivica vidljivog kosmosa. Pomoću tog pozadinskog svjetla možemo da vidimo i đe se nalazi gas“, objašnjava kosmološkinja Simon Ferero iz Nacionalne laboratorije „Lorens Berkli“.

Dok svjetlo putuje kroz rijetke oblake jonizovanog vodonika, može da dobije na sjaju ili da se priguši dok se odbija od elektrona u gasu. Kao što se može pretpostaviti, i pozadinsko osvjetljenje kosmičkih mikrotalasa je takođe veoma slabo i teško vidljivo.

Zbog toga je rješenje slaganje opservacija, odnosno snimaka, jednih preko drugih kako bi se naglasile one veoma blage i skoro nevidljive odlike. Istraživači su to uradili sa više od milion svijetlećih crvenih galaksija u radijusu od osam milijardi svjetlosnih godina od Mlječnog puta.

Njihovi rezultati su pokazali da je oreol vodonika obavijenog oko ovih galaksija mnogo veći nego što se ranije mislilo. Takođe, nudi i mogućnost da su oreoli veći čak i od onoga što je ova studija uspjela da detektuje.

„Merenja svakako idu u prilog tome da pronađemo sav nedostajući gas“, ističe Simon Feraro.