B.Bu. [ Politika ]

NAUKA MOŽDA ZNA ODGOVOR

Da li je duša zaista besmrtna?

Da li ljudska duša živi i poslije smrti? Šta se dešava sa našim duhom nakon što naše fizičko tijelo umre?

Ovo je najstarije pitanje čovječanstva, ono koje proganja ljudsku vrstu otkad postojimo. Pitanje na koje su, od najranijih vremena, mnogi pokušali da odgovore.

Filozofija, nauka i religija su se na ovaj ili onaj način trudile da daju pravi odgovor, ali nikada nisu došle do apsolutne istine, ostavljajući ovu temu otvorenom za mnoga tumačenja, u zavisnosti od nečijih uvjerenja.

Riječ „duša” potiče od latinskog „anima”, što je povezano sa grčkim „anemos”, što znači „dah“ ili „vjetar“. U mnogim duhovnim i religijskim tradicijama, duša je „suština”, „srž bića” ili „ja” ličnosti.

U novije vrijeme, međutim, duša se shvata kao dio misleće sopstvenosti, poput uma ili svijesti, što je jedna od najvećih misterija kojom se bave različite grane nauke.

Prije nekoliko godina, veliki fizičari našeg vremena razvili su novu teorija, koja je trebalo da rasvijetli ovu temu.

Nobelovac i teorija o duši
Teorija za istraživanje svijesti, a time i duše, naziva se „Orch-OR“ (ORCHestrated Objective Reduction), odnosno „orkestrirana objektivna redukcija” i razvili su je 1990-ih fizičari, Rodžer Penrouz i Stjuart Hamerof. Dvojica fizičara su zasnovali svoju teoriju na ideji da svijest nastaje unutar neurona, a ne kroz interakcije između njih.

Ser Rodžer Penrouz je istaknuti britanski matematičar, fizičar i kosmolog, koji je dobio Nobelovu nagradu za fiziku 2020. godine. Penrouz je dobio jedno od najvećih priznanja u nauci za svoj rad na crnim rupama. Među njegovim doprinosima je i otkriće da je formiranje crnih rupa posljedica Ajnštajnove opšte teorije relativnosti.

Rodžer Penrouz je, takođe, dugo radio na Kembridžu sa još jednim velikim fizičarem koji nas je napustio prije nekoliko godina, Stivenom Hokingom, sa kojim je razvio neke teorije o crnim rupama i gravitacionoj singularnosti, u kojoj zakoni fizike kakve poznajemo, prestaju da važe.

Još jedan autor teorije koja nam govori šta je duša i da li je besmrtna, jeste Stjuart Hamerof, anesteziolog i predavač na Univerzitetu Arizona u SAD.

Mozak funkcioniše prema kvantnim principima
U ovom trenutku „Orch-OR” je još uvijek samo teorija, ali su u toku projekti za njeno testiranje i validaciju. U osnovi teorije „Orch-OR“ koju su razvili Penrouz i Hamerof je ideja da mozak možda nije kontrolisan algoritmima. To znači da fizička svojstva mozga nisu određena tradicionalnim matematičkim formama, već intrigantnim (i ponekad bizarnim) principima kvantne mehanike koji se mogu opisati.

Dva autora ove teorije spojila su svoja znanja: s jedne strane je Hamerof, koji želi da proučava biološku komponentu svijesti i koji smatra da su glavne strukture svijesti ćelije mikrotubula u mozgu, a s druge strane fizičar Penrouz, koji donosi kvantni pristup.

Prema teoriji „Orch-OR”, svijest je talas koji vibrira u univerzumu subatomskih čestica, a mikrotubule u mozgu djeluju kao pravi kvantni kompjuteri - pretvarajući ove vibracije u upotrebljive informacije.

Kvantni računar obrađuje informacije u obliku bitova, nula ili jedan, dok kvantni računar obrađuje kbitove, koji mogu biti nula i jedan u isto vrijeme, stvarajući kvantnu superpoziciju, što je paradoks koji naši klasični mehanički umovi teško mogu da razumiju.

Suprotstavljene teorije

Prema zagovornicima tumačenja teorije naučnika iz 20. vijeka Hjua Evereta, postoji mnogo drugih svjetova, ali slučajno samo jedan ima svijest (svijet u kome smo mi svjesni).

Everet je 1957. predložio teorijsku interpretaciju kvantne mehanike koja sugeriše da sve moguće alternativne istorije i budućnosti postoje u paralelnim svjetovima.

Everet je bio brilijantni američki matematičar i kvantni teoretičar, ali je kasnije napustio teorijsku fiziku i okrenuo se vojnom istraživanju. Njegova teorija je dugo bila zanemarena, ali je kasnije postala jedna od glavnih interpretacija kvantne mehanike.

S druge strane, prema Penrouzu i Hamerofu, mi smo jedina realnost, pošto se alternativne realnosti urušavaju, jer su „nestabilne”. Ovo kvantno razmišljanje se zatim prenosi u mozak, gdje se svijest ranije smatrala nizom veza između neurona koji funkcionišu kao normalan računar.

Prema Hamerofu, međutim, „uvreda je za sam neuron kada je posmatran samo kao prekidač koji se isključuje ili uključuje”.

„Mislim da naučnici ne uzimaju u obzir šta se dešava unutar samog neurona. U ovom trenutku legitimno je pitanje kako duša, odnosno svijest, može da bude besmrtna u ovom kontekstu? Odgovor je u teoriji „Orch-OR“, smatra o je ljekar.

Naravno, ovo je samo jedna od mnogih zanimljivih teorija koje pokušavaju da objasne šta je svijest i da li ona zaista može da čuva informacije iz cijelog života.

Mada nauka to još nije dokazala, prema ovoj teoriji, u stanju prije smrti, mikrotubule u mozgu gube svoje kvantno stanje, ali zadržavaju informacije koje sadrže. Prema dr Hamerofu „srce prestaje da kuca, krv prestaje da teče, a mikrotubule gube svoje kvantno stanje. Kvantne informacije u mikrotubulama, međutim, nisu uništene, ne mogu da se unište, samo se raspršuju i rastvaraju u univerzumu”.