[ M.M.Lj. ]

FESTIVAL ĆIRILICOM

Predstavljeni "Izvještaji ad limina" kotorskih biskupa Svetoj Stolici (1592-1708)“

Promocijom knjige "Izvještaji ad limina“ kotorskih biskupa Svetoj Stolici (1592-1708)“, nastavljen VII Festival „Ćirilicom“

Sedmi Festival „Ćirilicom“ nastavljen je sinoć kada je na trgu između crkava u budvanskom Starom gradu predstavljena knjiga „Izvještaji „ad limina“ kotorskih biskupa Svetoj Stolici (1592-1708)“, uz učešće Žarka Lekovića – naučnog saradnika na Istorijskom institutu Crne Gore, istoričarke, Katarine Mitrović, višeg naučnog saradnika na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, i kancelara Kotorske biskupije Dona Roberta Tonsatija.

Riječ je o djelu za koje je građu prikupio i priredio dr Antal Molnar (1969), eminentni istoričar iz Mađarske, koji se već dugi niz godina bavi crkvenom istorijom balkanskih naroda, a posljednjih trideset istražuje arhive Vatikana.

Prevod latinskih i italijanskih izvora su uradile Milica Kisić, Dejana Vasić i Sandra Dučić. Izdavač je Istorijski institut Univerzitet Crne Gore u saradnji sa Istorijskim institutom Mađarske.

Govoreći o ovom djelu profesor Žarko Leković kazao je da je proučavanje srednjovjekovne istorije Crne Gore još nepotpuno, te ukazao da se naučni napredak može ostvariti cjelovitijim objašnjenjem pojedinih istorijskih procesa, a prije svega publikovanjem novih istorijskih izvora.

„Zbirka dokumenata koja je pred nama osvetljava i međuetničke i međukonfesionalne odnose na prostoru savremene Crne Gore. Naučni pomaci o ovim odnosima će biti od pomoći za njihovu analizu, u prvom redu savremenim istraživačima srednjovijekovne istorije Crne Gore i istorije ranog novog vijeka. Ova informativno bogata istorijska dokumenta govore i o državnom i društvenom razvoju Crne Gore. Iako nisu nastajala radi zapisivanja istorije, niti se na nju prevashodno odnosila, ovakva vrsta istorijskih dokumenata imala je krupan uticaj na formiranje istorijske prepoznatljivosti Crne Gore u evropskim okvirima”, navodi se u saopštenju.

Imajući u vidu relativno mali broj sačuvanih dokumenata, naročito do 19. vijeka, istoriografija o srednjovijekovnoj istoriji Crne Gore nužno preferira korišćenje građe iz evropskih arhiva, posebno onih iz bliskog susjedstva.

“Bez dokumenata iz današnje Italije, Vatikana, Turske i Rusije nije moguće dati odgovore na brojna pitanja iz istorije Crne Gore. Korišćenje ovih izvora zavisi i od stepena njihove dostupnosti istraživaču. Knjiga koja je pred nama može se smatrati nastavkom projekta „Monumenta Montenegrina Vaticana“, odnosno publikovanja dokumenata iz ranijeg perioda 16, 17, 18. ili 19. vijeka. Takav pristup je osnova za ustanovljenje posebne serije vatikanskih dokumenata u okviru pomenutog glavnog projekta. Ova zbirka otvara prostor za novu seriju publikovanih vatikanskih dokumenata, jer na prostoru današnje Crne Gore tokom srednjeg vijeka, a ni kasnije do početka perioda moderne istorije, nije postojao organizovani rad na prikupljanju i čuvanju dokumenata, a da ne govorimo o njihovom publikovanju“, istakao je Leković. 

Kancelar Kotorske biskupije, Don Robert Tonsati naglasio je da je Kotorska biskupija, sa svojim neprekinutim trajanjem čiji se početak podudara sa prvim širenjem hrišćanstva iz današnje Italije na istočnu obalu Jadrana, ne samo duhovna i vjerska institucija, već i čuvar istorijskog pamćenja, izuzetno bogate kulture i kulturne baštine. Arhivska građa Biskupije, kako je kazao, nezaobilazan je i jedinstven izvor za proučavanje crkvenih i svjetovnih prilika Crne Gore i šireg geopolitičkog konteksta.

„Ova veče je posvećena izdanju koje će omogućiti istraživačima istorije i istorije umjetnosti neke nove uvide. Doduše, to su fragmenti i fragmentarni uvidi koji imaju svoje pandane u drugim dokumentima, ali su izuzetno važni. To je dokumentacija koja je specifična, možemo slobodno reći tipska, ali je važna za bolje poznavanje prilika Katoličke crkve, njenih vjernika, društva, društvenih dinamika, u periodu od 116 godina”, kazao je on. 

Istoričarka Katarina Mitrović napomenula je da prirediti kritičko izdanje građe nije nimalo lak posao, jer treba pronaći dokumente u registrima, vrlo pažljivo ih pročitati i transkribovati i komentarisati.

Tokom večeri Don Robert Tonsati pohvalio je plodnu saradnju Kotorske biskupije sa Narodnom bibliotekom Budve, koja se, kako je istakao, u posljednjih par godina ostvarila u digitalnoj publikaciji spisa iz Biskupskog arhiva u Kotoru.

Moderatorka programa bila je Stanka Rađenović Stanojević iz Narodne biblioteke Budve.

Program sedmog Festivala „Ćirilicom“ biće nastavljen večeras kada će na trgu između crkava sa početkom u 21 sat biti izvedena predstava „Čovjek visine“ o mitropolitu crnogorsko-primorskom Mitrofanu Banu (1841-1920). Autorka teksta je Ana Đorđević, režiju potpisuje Jana Maričić, a u predstavi igraju Nebojša Milovanović i Bojan Žirović. Predstava je koprodukcija Narodne biblioteke Budve i izvršne produkcije beogradskog BEOART-a.

Premijerno je izvedena prošle godine upravo kao posljednji program Festivala "Ćirilicom“.

Festival „Ćirilicom“ organizuju Narodna biblioteka Budve i Udruženje izdavača i knjižara Crne Gore, a pokrovitelj manifestacije je Turistička organizacija opštine Budva. Sedmo izdanje na programu je do 13. septembra.