dr Nikola Banićević

STAV

Na vratima Kavkaza

Pišući svoju knjigu tokom 1924. godine pod nazivom „Obespravljeni Jaqo“  Mikheil Javakhishvili nije slutio da sebi piše smrtnu presudu. Alegorijskim kazivanjem pisac je pomoću lika Jaga predstavio sliku korumpiranog pojedinca i represivnog sistema, koji je bio način za bogaćenje pojedinaca u Gruziji. Knjiga je ukazala na sve anomalije gruzijskog društva pod težinom represivne i retrogradne vlasti SSSR.

Пише: dr Nikola Banićević Види све колумне

Sloboda govora pisca zasmetala je jednom njegovom sunarodniku, koji će na početku svoje političke karijere kažnjavajući ga pokazati svoje autoritarne crte ličnosti. Apsolutista po načinu vladavine, apatičnog pishološkog profila i lišen svake semtimentalnosti Josip Visarionovič Staljin će narediti pogubljenje pisca tokom projekta Velika čistka. Pokazaće se da će subina jednog pisca ujedno biti i subina njegovog naroda. Spomenici dvojice Gruzijaca danas, su svjedočanstvo dvije Gruzije. Jedne koja je ostala zarobljena u ruskim bespućima, i druge koja preko Kavkaza gleda ka Evropi.

Gruzija je postala dio Sovjetskog Saveza nakon sovjetske invazije 1921. godine, kada je nezavisna Demokratska Republika Gruzija izgubila svoju kratkotrajnu suverenost. Bila je dio Zakavkaske Sovjetske Federativne Socijalističke Republike do 1936. godine, kada je postala zasebna Sovjetska Socijalistička Republika u okviru SSSR-a. Osnove represvinog odnosa i modela vladanja ruske poltike prema Gruziji, uspostavio je upravo Staljin. Njegovi naslednici nastavili su takvu vrstu vladavine prema ovoj državi, koja se ogledala u brutalnim i kontinuiranim čistkama, hapšenjima, ubistvima i deportacijama.

Gušen je nasilno svaki vid građanske pobune protiv represivnog režima. Hladni rat donio je apsolutnu političku kontrolu Moskove, što je rezultiralo građanskim protestima i pobunama u periodu od 1989. do 1991. godine. Gruzija postaje žarište pobuna i pokreta za nezavisnost i ostalih teritorija pod vlašću SSSR. Formalnu nezavisnost stekla je 1991. godine, ali suštinski do danas ostala je interesna sfera ruske spoljne politike. Postavlja se pitanje, zašto je to tako?

Ruska Federacija ima dugotrajan interes za Gruziju zbog njenog geostrateškog položaja, istorijskih veza i političkih implikacija u regionu Južnog Kavkaza. Smještena između Crnog mora i Kaspijskog regiona, na važnom raskršću između Evrope i Azije, ona ima ključnu ulogu u koridorima za transport nafte i gasa iz Centralne Azije ka Evropi, zaobilazeći Rusku Federaciju. Gruzija ima obalu na Crnom moru, što je od strateškog značaja za vojnu i trgovinsku dominaciju u regionu. Značjana je i za ostvarivanje energetske bezbjednosti. Gasovod i naftovod BTC (Baku-Tbilisi-Ceyhan), prolaze kroz Gruziju, što je važan faktor za energetsku nezavisnost Zapada od Rusije. Ruska Federacija ostvaruje svoj uticaj na gruzijsku politiku kroz kombinaciju direktnih i indirektnih metoda, uključujući politički, ekonomski, vojni i medijski pritisak. Posebno koristi teritorijalni problem Gruzije dajući političku, finansijsku i logističku podršku otcijepljenim pokrajinama Abhaziji i Južnoj Osetiji.

Gruzija je danas na prekretnici. Da li će svoju evropsku nadu zadržati živom ili nastaviti da bude pod snažnim uticajem Moskve. Protesti proevropske opozicije traju od  kraja oktobra, sa porukom da su izbori na kojima je pobijedila proruska stranka Gruzijski san neregularni uz mješanje ruske politike. Podijeljenost gruzijskog društva je dobar osnov za mješanje stranog faktora, pa se otvara još jedno potencijalno posthaldnoratovsko žarište borbe za dominaciju Zapada i Istoka.

Korz vrata Kavkaza evropska Gruzija gleda ka budućnosti, koju vidi kao jedini izlaz iz sfere ruske dominacije. Nada da će otvaranje novih vrata, makar privremeno pritvoriti ona kroz koja duvaju retrogradni vjetrovi.