Nebojša Šofranac

COPA DEL REY

Majorka nakon 21 godine, pakao u Bilbau

Sjaj španskog Kupa Kralja je teško objasniti u eri devalvacije nacionalnih kupova, uključujući čak i drevni FA Kup u Engleskoj koji se ovih dana igra prvi put tokom radnih dana u fazi osmine finala, sve sa pet golova Halanda sinoć koji su obišli svijet. U Španiji je druga priča, popularnost mu samo raste i fudbalu i u košarci gdje je model i avangarda za Evropu.

Пише: Nebojša Šofranac Види све колумне

Ove sezone vidjeli smo od početka velika iznenađenja, slatke snove niželigaša poput Unionistasa koji je eliminisao više prvoligaša, nakon nestanka struje čak i evropski Viljareal, a onda u osmini namučio i Barselonu, ispadanja velikana Reala od Atletika u osmini i Barse od Bilbaa u četvrtfinalu sve nakon produžetaka, pa tada lidera Đironu kako pada u Palma de Majorki 3:2 u suzama. Stigli smo do trenutka kad se odlučuju finalisti i Majorka je prva ušla!

Velika stvar za klub koji je nedavno tonuo u drugu ligu, činilo se bespovratno nakon godina slave, ali se vrlo brzo podigao i evo ih četvrti put u finalu i to nakon 21 godine anonimnosti. Pamtimo njihovo junačko finale sa Barsom 1998, igrali su čak bolje protiv moćnog tima Van Gala, izgubili na penale na Mestalji, vodio ih je avangardni "luzer" Ektor Kuper. Ta Majorka je potom avgusta 1998. tukla Barsu za trofej Super kupa, a na osnovu toga što je Barsa uzela duplu krunu otišla u posljednji Kup Kupova u istoriji Evrope i igrala u Birmingemu sjajno finale protiv Lacija. Majorka kojom je dirigovao Kuperov biser iz Lanusa Kanji Ibagaza, i gdje su zasijali majstori poput Valerona, Jovana Stankovica, golgetera Danija i Tristana, Kamerunca Lorena i mnogi koji su se kasnije proslavili. Onda je stigao Samuel Eto koji je na tom ostrvu bio Bog, donio je toliko slave, čak igranje Lige Šampiona, i na kraju pehar Kupa Kralja 2003 kad su u finalu demolirali Rekreativo 4:0.

Noć prije tog finala Eto je igrao u Parizu finale "Konfederejsns" Kupa Francuska-Kamerun i bio takođe najbolji, a onda doletio i razbio tim iz Uelve. Mjesec ranije u meču Real-Majorka 1:5 uništio je famozne galaktikose i "pojeo" Roberta Karlosa. Njegovim odlaskom u Barsu počeo je postepeni pad Majorke i čekali su preko dvije decenije i ovu ekipu koju je meksički vuk Havijer Agire sinoć odveo u finale.

Prešli su dugačak put, ali male šanse su im davane u ovom dvomeču sa Sosijedadom. Prvi duel 0:0 na svom stadionu gdje je Sosijedad pokazao da je jači, a prošlog vikenda u prvenstvu izgubili su opet kući od Sosijedada 0:1, ali opet bili nadigrani. Sinoć su otišli u pakao San Sebastijana gdje su ove sezone žestoko nadigrani i Inter, Barsa, Benfika..Ali izdržali su nalete, u prvom poluvremenu čak i penal koji je promašio specijalista Brajs Mendes, u drugom majstorski poveli, kapiten domaćih Ojarzabal izjednačio, ali upravo je on bio tragičar u penal ruletu. Snimci gdje uoči izvođenja igrači Majorke se smiju i igraju par-nepar da odrede izvođace pokazuju koliko su bili relaksirani za razliku od favorita. Velika je stvar odoljeti pritisku igrača kao sto su Kubo, Brajs, Ojarzabal, Merino, Zubimendi, Sadik, Silva, Seraldo Beker..Niko nije vidio ovaj roster Agirea tako daleko, ali to je izuzetno čvrsta i opasna ekipa, a u heroja se pretvorio rezervni golman Grajf iz Slovačke koji je ljetos molio da ga puste. Sada ih čeka stadion Kartuha u Sevilji već 6.aprila i san da osvoje pehar i završe u Evropi. Sjutra će saznati rivala, i to kakvog, Bilbao ili Atletiko Madrid.

E, to je tek posebna priča. Baskija je već uveliko na nogama, nakon tačno 40 godina osjeća se jedan veliki pehar. Osvajali su ovaj Copa del Rey čak 23 puta, bili su apsolutni rekorderi tada, ali posljednji put jos 1984, tada je bila čak dupla kruna. A od tada koliko suza i izgubljenih finala. Čovjek koji ih je posljednji odveo u raj bio je njihov Baskijac Havijer Klemente, koji je morao u 23.godini da okonča igračku karijeru zbog teškog loma, i već u 31.godini postao prvi trener Bilbaa 1981, a već 1983 doveo ih do titule prvaka Španije. Te sezone kup je osvojila Barsa pobijedivši Real 3:0 na sred Bernabeua u magičnoj partiji Maradone, ali Klemente je već tada poručio svom velikom rivalu argentincu Menotiju da iduće sezone mu neće ostaviti ni to. Nisu se nikako voljeli, Menoti koji je sa Argentinom bio šampion svijeta 1978 nazivao je Klementea "koljačem" jer su igrali grubo kao nekada Čolov Atletiko, a Goikoečea je slomio nogu Maradoni, Klemente je za njega govorio da je "blesavi hipik" i "womenizer".

I onda se desila istorijska 1983/84. Bilbao je bio zvanični šampion, ali protiv tako naoštrene Barse sa oporavljenim Maradonom, pa Realom koji je bio već predugo bez titule i Atletikom iz Madrida koji je uložio puno mislilo se da "nema trika" da ponovo budu. Ali mladi Klemente je tačno znao šta radi sa tom bandom domaćih igrača, u odnosu na šampionsku sezonu 1982/83 kad je dominirao Paci Salinas sad mu je eksplodirao mladi špic Hulio Salinas o kojem će se puno čuti, drugi mladi špic Endika kao i vezista Sarabija (otac Pabla Sarabije). I Bilbao je bio još jači, osvojio je novu titulu šokiravši Real u posljednjem kolu, a u Kupu Šampiona zaustavio ih je jednim golom novi šampion Evrope Liverpul nakon epske bitke.

Vrhunac svega bilo je finale Copa del Rey Bilbao-Barselona igrano 5.maja na Bernabeu pred 105 hiljada navijača, te godine ranije zbog Eura u Francuskoj gdje će Španija stići do finala. Bio je to posljednji meč Maradone u dresu Barse, nije se još znalo da će u Napulj, ali najavio je odlazak i htio da ponovi magiju iz finala 1983 kad su mu aplaudirali i navijači Reala. Bila je to i posljednja šansa Menotija da se osveti Klementeu za sve, meč zakazan kao svođenje računa i to na stadionu za oba kluba neprijateljskog Reala. I Bilbao je opet slavio 1:0 ranim golom Endike, a sve se pretvorilo u veliku tuču u kojoj su učestvovali svi igrači, klasična tuča uličnog tipa. Maradona je udarao kao lud i primao udarce, nezapamćen skandal, išao je nakon toga kod Kralja Huana Karlosa u palatu da se izvini zbog uprljanog imidža španskog sporta. I otišao kao gubitnik, Bilbao dupla kruna.

Ali malo ko je tada slutio da zapravo počinje post od 40 godina za "ponos Baskije", mislilo se zbog mladosti ekipe i trenera da će bajka dugo trajati. U sezoni 1984/85 ispali su odmah iz Kupa Šampiona od super jakog Bordoa punog asova iz šampiona Evrope Francuske (Žires, Tigana, Batiston, Žirar), a doveli su i njemačkog golgetera Ditera Milera kojeg smo mi odlično zapamtili na Marakani još 1976. Bilo je 3:2 u Bordou, nakon golova Endike i Hulija Salinasa primili su u finišu treći gol, ali to je tada bio super rezultat. Međutim, ostalo je 0:0 u Bilbau i kraj. Daleko su bili od nove odbrane titule, osvojila je nadmoćno Barsa, ali su ušli u novo finale Kupa Kralja i to sa Atletikom iz Madrida, igrano opet na punom Bernabeu po ogromnoj vrelini 30.juna 1985. Bio je to posljednji mogući dan da bi se UEFA-i prijavili timovi za evro kupove, Klemente je garantovao novi pehar, ali Atletiko je te sezone bio odličan, završio drugi u prvenstvu, odmah iza Barse, a dosta ispred njih, i eksplodirao je njihov centarfor iz Meksika Ugo Sančez kojeg su doveli jos 1981, ali na početku je bio na putu da dobije famozni nadimak "mister promašaj". Te sezone je, međutim, dao 26 golova u prvenstvu i osvojio titulu "Pichichi", postao idol navijača Kolčonerosa, i u ovom finalu dao dva gola protiv Bilbaa. Smanjio je Salinas, ali pehar je otišao u Madrid, Atletiko će na osnovu toga čak stići naredne sezone 1985/86 i do finala evropskog Kupa Kupova. Tu se zaoštrava i rivalstvo između dva crveno-bijela tima Bilbaa i Atletiko Madrida koje će sjutra biti aktuelno, ali samo dva dana nakon fešte u glavnom gradu Ugo Sančez je poslat i Meksiko.

Naime, nisu mogli odbiti veliku ponudu Real Madrida koji je te 1985 osvojio Kup UEFA, ali je bio već šest godina bez titule i nije pitao za cijenu. Uprava Atletika (dvije godine prije dolaska čuvenog Hila) nije smjela da ga proda direktno Realu, pa su ga alhemičarski prodali starom klubu u Meksiku, da bi potom u jednoj banci u Meksiko Sitiju 4.jula 1985 potpisao za Real. Predstavljen je 19.jula 1985 na krcatom Bernabeu gdje je samo 19 dana ranije odveo do slavlja Atletiko. Ostalo je istorija, četiri puta zaredom je osvojio titulu "Pichichi" u dresu Reala, posljednju 1989/90 sa rekordnih 38 golova što mu je donijelo i evropsku Zlatnu kopačku.

Postao je legenda Reala, pet titula u nizu 1986-90 u generaciji "Kinta de Buitre", Butragenja, Mičela, Sančiza, Pardese i Martina Vaskeza. Njegovih pet kruna Pichichija nadvisio je samo Mesi sa čak osam, a rekord 38 golova oborio tek Ronaldo 2011 sa 40, pa naredne sezone Mesi sa suludih 50! Bio je najbolji strijelac španske lige svih vremena pretekavši mitskog Zaru, ali ga je potom pretekao Raul, a onda i Ronaldo, Benzema i naravno rekorder Mesi. Sve ovo samo da se shvati kakvog je igrača Atletiko morao da proda i to najljućem rivalu, a isto se desilo i sa Raulom 1994.

Ni za Bilbao nisu cvjetale ruze, Klemente je morao da ode 1986 u Espanjol nakon svađe sa zvijezdom Sarabijom, istog ljeta otišao je i špic Hulio Salinas u Atletiko, a potom u Barsu, golman Zubizareta takođe u Barsu, i tako redom, šampionski tim demontiran. Dok je Atletiko imao sjajne generacije i osvojio dva kupa zaredom 1991 i 1992, a onda i magičnu duplu krunu 1996 sa Antićem i asovima Kaminerom, Panticem, Ćolom, Kikeom, Molinom, Bilbao je ostao vječno dosljedan praksi da igraju samo Baskijci i trofeja nije uopšte bilo.

Imali su sjajnu generaciju Gerera, Sigande i Goikočee, bili vicešampioni 1998 i igrali Ligu Šampiona, potom čak još bolja generacija koju su nosili Tiko, Jeste, Ečeverija, Aduriz, Urzaiz, mladi Ljorente, Del Orno i ostali "ratnici", igrali su strašno, ali španska liga je tada bila premoćna, daleko najjača na svijetu, konkurencija nenormalna, daleko daleko od trofeja Bilbao. Čak i ekipa koja je pojela Fergusonov Mančester na čelu sa Ljorenteom, Muniainom, Susaetom, Anderom Ererom, Havijem Martinezom, Iraolom koje su razgrabili veliki euro klubovi stizala je do finala UEFA i kupa, ali ne i do pehara. Bio je Bilbao u finalu kupa 2009, kad su u revanšu polufinala deklasirali silnu Sevilju bila je velika fešta, finale čekano četvrt vijeka, invazija Mestalje u maju. Ali problem je što im je rival u tom finalu bila Gvardiolina Barsa koja je te godine osvojila svih šest pehara i igrala najbolji fudbal svih vremena, dobila ih je 4:1 u šou partiji Mesija. U avgustu ih je deklasirala i u dva meča Super kupa, a onda su svake treće godine igrali finala sa Barsom. Krajem maja 2012 opet isto finale, Bilbao strašan, ali bio je to posljednji meč Pepa Gvardiole na klupi Barse i spremao ga je više nego dva finala sa Mančesterom, da bi se oprostio 14.trofejom. I nakon 25 minuta bilo je već 3:0 za Barsu, adiós. Jos veću šansu Bilbao je tog maja 2012 imao u Bukureštu u velikom finalu UEFA protiv upravo Atletiko Madrida, velikog rivala iz finala 1985, ali Falkao je tada igrao kao Mesi, sam ih je potopio, isto 3:0. Kakva je to bila šansa za evropsku slavu, igrali su maestralno.

Onda opet tri godine i opet finale sa Barsom 2015, ali ovaj put na Nou Kampu i to sedam dana prije finala LŠ Barsa-Juve, upali su u novu tripletu Barse i Luisa Enrikea, opet Mesi šou i 3:1.

Ni to nije sve, 2020.godine imali su sjajnu kampanju u kupu i ušli u finale i to sa komšijama Sosijedadom, veliki baskijski derbi na Kartuhi u Andaluziji. Ali nastupa pandemija i pauza, trebali su igrati u julu 2020 na praznom stadionu, ali zbog unikatnosti takvog finala odložili su ga za godinu dana da bi pandemija prošla i stadion bio pun. Igrali su tako aprila 2021, a Bilbao i u tekućoj sezoni ušao u finale pa je igrao dva finala na Kartuhi u sedam dana, za Ginisa! Ovo zaostalo izgubio je bolno od komšija 1:0, a ono redovno od Barse čak 4:0, bio je to posljednji pehar Mesija sa Barsom i labudova pjesma, kao ona Gvardiolina 2012. Tako je Bilbao upadao i triplete i labudove pjesme, i gubio sva moguća finala, decenije i generacije su prolazile, a onda se nacrtala šansa vijeka upravo ove sezone.

Bilbao je eliminisao Barsu 4:2 uz šou braće Vilijams, Injaki stigao ekspresno iz Afrike i dao gol, njegov brat Niko "trivelom" zakucao prolaz. U polufinalu ih je čekao favorizovani Atletiko koji je izbacio moćni Real 4:2, a potom i Sevilju, pucao pravo na ovaj pehar. Međutim, Bilbao ih je u decembru tukao 2:0 u prvenstvu i jednoj partiji za antologiju, promašili su i penal i preko deset velikih šansi, uništili ih kao niko! Sa tim sampouzdanjem su stigli u Madrid prije tri nedjelje i dobili ih opet 0:1! Igrali su odlično, imao je poslije i Morata dobre šanse da izjednači, ali skupu pobjedu odnio je Bilbao. Smiješilo im se tako novo veliko finale sa Sosijedadom, ali od sinoć im se smiješi Majorka!

Kakva je to šansa, sjutra će da plamti San Mamés, treba samo očuvati prednost protiv Atletika kod kuće, a onda 6.aprila tući ipak inferiornu Majorku u Sevilji i nakon 40 godina nebo će opet biti vedro! Ogroman je to period, mit generacije Klementea postala je omča oko vrata, mora nova generacija biti zlatna. Taj Atletiko Madrid ugušio ih je baš u finalu 1985, pa u evropskom finalu 2012, dužan im je puno, ali ove sezone ih imaju i ubijeđeni su da će osvojiti. Pažnja ipak, biće to okršaj na bojnom polju, Ćolo nema šta da čeka i tjera svoje da krenu odmah hrabro u napade na najtežem terenu Španije. A Atletiko ima puno igre i golova u krvi, igraju efikasno, a pokazali su i na San Siru protiv Intera koliko su dobri i fizički i tehnički. Čeka ih i taj veliki revanš, ali ima još dvije sedmice, misle samo na Bilbao. Morata se oporavio skroz, Grizman spreman tako da može da se vrati ove sezone ubitačan tandem, ali sad igra dobro i Holanđanin Depaj, i pogotovo Argentinac Korea, kao i univerzalni Ljorente, svi daju golove.

U formaciji 3-5-2 bočno dominira Brazilac Lino na lijevoj strani, igrač izuzetne tehnike i bivši centarfor koji je protiv Intera bio najbolji, a desno Molina ili jos ofanzivniji Rodrigo Rikelme doveden iz Đirone. Sredina je odlična, Koke i Saúl su tu jedno, De Pol šampion svijeta, ali Savić, Ermoso i družina nazad ostavljeni često na vjetrometini, primaju puno više nego nekad. Sad kad moraju da igraju jednu ovakvu utakmicu na sve ili ništa biće uživanje vidjeti sve to, protiv ovakvog adrenalina braće Vilijamsa, Gurusete, Sanseta, Berengera, Muniaina..

"Marka" je intervjuisala bivšeg italijanskog beka Mikelea Serenu koji je za Atletiko igrao u sezoni 1998/99 i baš tada u polufinalu dao gol na Riazoru u revanšu polufinala protiv tada moćne La Korunje za prolaz 0:1. Tada ih je odveo u finale, rijedak slučaj da su nakon negativnog rezultata kući uspjeli napraviti podvig na strani. Jer te iste sezone izgubili su i polufinale UEFA od moćne Parme 0:1, pa izgubili i u revanšu u Parmi uz šou Kjeze i Krespa. I 1998 su izgubili polufinale od Lacija 0:1, pa ispali u Rimu. Takođe i ranije, 1993.godine su izgubili polufinale KPK isto Parme 1:2 kući uz šou Asprilje, pa pobijedili, ali sa nedovoljnih 0:1 u Parmi. Puno puta im se to desilo i u Copa del Rey. Ali Serena kaze da baš ova ekipa Atletika to ima i da može slaviti i u takvom grotlu Bilbaa, da ih gleda često i puno mu se sviđaju, i da takođe misli da će izbaciti Inter za koji je on isto igrao pri kraju karijere.

Mnogo reperkusija, Ćolo je produžio do 2027, on je osvojio puno sa Atletikom, čak i četiri evropska trofeja i dvije španske titule uz ostale kupove, jasno da mu je baksuzno izmicala LŠ i da bi sve dao za nju, ali mu je jasno da je Copa del Rey i dalje najveća šansa ove sezone. Igraće protiv jedne čežnje duge 40 godina, u očima svih pehar se odlučuje sjutra veče u Baskiji. Živa istorija pred nama.