Tufik Softić

STAV

Neka kapa, ne mora da curi

Znaš li šta je posao sa malim hidroelektranama, pita me jedan seljanin iz Šekulara. To ti je, kaže, kao da bereš pare sa drveta ili da ih kupiš grabuljom kroz vodu. Onda ih staviš sa štipaljkama na žicu da se suše. Vele da svaka mala hidroelektrana u Šekularu ima specijalne komore i žice za sušenje para, ko zna koliko miliona su do sada osušili, priča uz smijeh.

Пише: Tufik Softić Види све колумне

Piše : Tufik Softić

Bio sam strastveni ribolovac i volio sam planinske rijeke, koje su prirodna mrestilišta potočne pastrmke. I Šekularsku rijeku sam dobro znao, svaki kamen i svaki vir. Te rijeke jednostavno nema. Visoko gore u planini, najprije su dva potoka, Rmuški i Spalevicki stavljeni u cijevi koje dovode vodu do prve hidrocentrale, onamo kod škole. Onda se pravi vodozahvat, pa dalje cijevima ispod puta voda odvodi do sljedece hidroelektrane. I tako četiri puta, do četiri hidroelektrane. Vode u koritu rijeke ima toliko da  može negdje da zaluta neki punoglavac, tj. zametak žabe. To je takozvani biološki minimum.

Iz ovih hidroelektrana proizvede se dnevno struje taman da se isplate stražari i podmire svi mjesečni troškovi, a ostalih 30 dana pare idu vlasnicima. Ko zna koliko para je proteklo od onda kada je Oleg sa tadašnjim rukovodstvom Opstine Berane sklopio sporazum o izgradnji Mhe na njihovoj teritoriji. Mještane Šekulara naravno da niko nije ništa pitao.

Ali, Oleg je na do sada nobjašnjiv način, izigrao Opštinu Berane kada je ostavio bez udjela u akcionarskom društvu „Hidoenergija Montenegro“ koje je svojevremeno osnovano u ovom gradu i u kojem je ova, kao i susjedne opštine Plav i Andrijevica, trebalo da ima 3,33 odsto kapitala, ili ukupno deset odsto.

Odluka o upisu udjela Opštine Berane u doo „Hidroenergija Montenegro“ donijeta je u lokalnom parlamentu krajem oktobra te godine i na toj odluci je potpis tadašnjeg predsjednika SO, Samira Agovića (DPS). Definisano je i da sjedište firme bude u Beranama. Privrednim društvom trebalo je da upravlja Odbor direktora od sedam članova, u čijem sastavu je bio predsjednik opštine Berane, Vuka Golubović (DPS).

Raspodjela dobiti onih deset odsto između tri Opštine vršila bi se po procentualnom učešću u vlasništvu elektrana na svojoj teritoriji. Tako je pisalo u sporazumu. I sada, ako je dosadašnjih  svih deset elektrana „Hidroenergije Montenegro“ izgrađeno u Beranama, Opštini Berane bi trebalo, valjda, da pripada i svih deset odsto prihoda. Kasnije je, međutim, objelodanjeno da, prema pregledu u Centralnom registru privrednih subjekata, Opština Berane, kao ni druge dvije opštine, nikada nisu upisane kao vlasnici.  

U junu 2007. godine prilikom registrovanja pod punim nazivom  doo „Hidroenergija Montenegro“ – Berane kao osnivači su upisani „Hamera Capital“ sa sedamdeset odsto i izvjesna firma „Fortis“ doo – Berane sa trideset procenata. Tada je kao izvršni direktor upisan jedan Olegov prezimenjak, sada pokojni, koji je zajedno sa Olegom Obradovićem bio i ovlašćeni zastupnik. Šta se tu deseilo niko ne zna, ali samo godinu kasnije, nakon što je registrovano povećanje kapitala, Centralni registar bilježi promjenu izvršnog direktora.

I sljedećih nekoliko promjena u Centralnom registru tiče se povećanja kapitala. 26. novembra 2008. godine  kao osnivač pristupa Miodrag Ivanović sa dvadeset pet procenata vlasništa. Nepunu godinu kasnije, 8. juna 2009. Ivanović istupa iz vlasništva, ali se zato uvećava vlasništvo „Hamera Capital“, odnosno Olega Obradovića na 68,06 odsto.

U maju 2012. je zabilježeno da se vlasništvo „Hamera Capitala“ smanjilo na četrdeset odsto, dok je većinski vlasnik sa 60 odsto postala kompanija „Bemaks“, a izvršni direktor Ranko Radović, bivši policajac i potpuni anonimus.

Mjesec kasnije kao ovlašćeni zastupnici „Hidroenergije Montenegro“ upisani su Oleg Obradović i Veselin Kovačević. Prema evidentiranoj promjeni iz septembra 2013. godine firmi su kao osnovači pristupili Aleksandar Mijajlović i Ranko Ubović sa po 25 procenata. Bemaksu, nezvanično njihovoj firmi, ostalo je deset odsto, dok se udio „Hamera Capitala“ nije promijenio.

Prema evidenciji iz januara 2015. godine iz vlasništva je istupio „Bemaks“, tako da su osnivači ostali Asleksandar Mijajlović i Ranko Ubović sa po trideset procenata i „Hamera Capital“ sa 40 odsto vlasništva. Onda su se Ubović i Mijajlović, ne tako davno, povukli, i za nikakve pare, navodno prodali svoj udio dotadašnjem izrvšnom direktoru Ranku Radoviću.

Sve u svemu, Berana niđe. A da je preduzeće trebalo najviše da bude beransko govori i podatak da je upisano u registar privrednih društava ovog grada. Hidroenergija Montenegro u tom registru se nalazi pod brojem 5-0387691/003, sa šifrom djelatnosti 40140. Berane je upisano i kao sjedište. Adresa, selo Buče, dok telefona, faksa i mail-a nema.

Do sada nemam odgovor na pitanje kako je Opština Berane ostala bez akcija. Samira u Vuku pitao nisam. Svi ovi podaci lako su provjerljivi u Centralnom registru privrednih subjekata i u arhivi Opštine Berane gdje je potpisana Odluka o upisu udjela, sa sve pečatom i potpisom tadašnjeg predsjednika Skupštine.

Hidroenergija Montenegro, dakle, trenutno ima deset Mhe na teritori opštine Berane. Kada sam pokušao makar okvirno da sračunam koliko miliona zaradjuju na godišnjem nivou, tačno sam se uvjerio u onu priču sa početka, da je posao sa Mhe kao branje para sa drveta ili takozvano grabuljanje.

Onda se sjetim da znam idealno mjesto za malu hidocentralu, tu pored kuće. Šta misliš, pitam kolegu, manja je rječna otoka, ali i mi smo skromni, jelde, ne mora da curi, samo neka nam kapa, koliko da ne razmišljamo imamo li za kafu.  

Znaš, ta ideja ti i nije loša, i ja u selu imam veliki izvor, pogodan za malu hidrocentralu. Kad može Igor da ima trinaest Mhe u Andrijevici, mogu valjda i ja jednu, takozvanu mikro, najskromniju, pa neka iz nje ako treba  kapaju metalne, po dva eura. 

Složimo se da napravimo konzorcijum i da mu damo naziv “Samo neka kapa”. Ne grabuljamo, ne radimo fizički posao, kao Oleg i Igor. Postavimo krupno sito, i metalne pare same upadaju. Sjedimo, pijemo kafu, sve automatizovano, na telefonima imamo aplikaciju, jedan dodir i hoop, pokaže nam koliko smo “dobri”. Unaprijed se odričemo stavke OIE sa računa za struju, nećemo da pljačkamo građane.

Pa dobro, ajde da konkurišemo za koncesije, kaže kolega, nego, ako se pobune komšije, šta ćemo? Ada ne brini, to je onda još bolje, kada dobijemo koncesije, samo pustimo nekoliko godina i onda tužimo državu za “izgubljenu dobit”, odgovaram. Šta ti to sad znači, kolega znatiželjan. Ai, potpuno si neinformisan, jesi li pročitao prije neki dan. Sračunamo koliko bi novca zaradili da nas komšije nisu ometale u poslu, onda se malo cenkamo sa državom, odustanemo od tužbe, isplate nas, ne gradimo i ne radimo ništa, a odjednom imamo gomilu para. Kakva Švajcarska, samo nam fali dobrih ideja, objašnjavam mu ja. Smijemo se grohotom, sto se trese, prosipa se kafa. Auh, zijan, kaže kolega. Ne bre, ovo znači dobitak, odgovaram. Preturamo po džepovima, sabiramo žute, nezgodan datum.

 Ovo je od gazde, kaže konobar i donosi nam novu turu. E zdravo bio, nećemo ti zaboravit, mi držimo riječ, sigurno vraćamo, a možeš i da uđeš u konzorcijum, uloži aparat za kafu, daćemo ti 3,33 odsto akcija i dobiti. Kad počne da kapa.