Objavio: F.R. [ Beta ]

TORP SMATRA

"Nobelova nagrada je pobjeda za čovječanstvo"

Kip Torn, jedan od trojice dobitnika ovogodišnje Nobelove nagrade za fiziku za rad na opažanju gravitacionih talasa, rekao je da je ta nagrada "pobjeda za ljudsku rasu u celini".

"Ti gravitacioni talasi biće moćan način za istraživanje svemira, ne u nekoliko narednih godina ili decenija, već u nekoliko vjekova", rekao je Torn, naučnik Kalifornijskog tehnološkog instituta (CIT), navodi Asošiejted pres.

Torn je podijelio ovogodišnju nagradu s Rajnerom Vajsom sa Masačusetskog tehnološkog instituta i kolegom sa CIT Barijem Berišom, za rad na proučavanju gravitacionih talasa, izuzetno blagih drhtaja u prostoru i vremenu koje izazivaju najekstremniji događaji u svemiru kao što su sudari crnih rupa.

Postojanje tih talasa predvidio je čuveni naučnik Albert Ajnštajn još prije 100 godina, ali je on bio ubijeđen da oni ne mogu da budu izmjereni.

Vajs je danas rekao da bi volio da je u mogućnosti da priča s Ajnštajnom o njihovom podvigu i da može da mu kaže da su naučnici vidjeli nejasne talase i detektovali crne rupe "povodom kojih je Ajnštajn bio veoma skeptičan i da su one zapravo bile prva stvar koju su opazili".

On je kazao da je Nobelova nagrada potvrda značaja naučnog procesa u zabrinjavajuće vrijeme "kada racionalno zaključivanje na osnovu dokaza nije univerzalno prihvaćeno".

Torn je rekao da je "malo iznenađen" što hiljade drugih naučnika koji rade na tom projektu nijesu takođe dobili zajedničku Nobelovu nagradu i dodao da mu je "ipak ogromna čast da je primi" u njihovo ime.

Opaženi gravitacioni talasi su posljedica sudara dvije crne rupe i trebalo im je 1,3 milijarde godina da stignu do Zemlje gdje ih je zabilježio detektor LIGO (Laserska interferometarska opservatorija za gravitacione talase) u SAD.

Signal je bio izuzetno slab kada je stigao do Zemlje, ali je najavio revoluciju u astrofizici, pošto su gravitacioni talasi potpuno nov način posmatranja najekstremnijih dogadjaja u svemiru, naveo je Nobelov komitet.

Rezultati posmatranja koja su predvodili Nobelovi laureati objelodanjeni su nekoliko mjeseci pošto su uhvaćeni gravitacioni talasi. Pored toga što su uočili gravitacione talase, posmatranja su naznačila da u svemiru postoje crne rupe 30 do 60 masa Sunca i da se one mogu sudariti. Nakratko, gravitaciona radijacija iz sudara crnih rupa je bila mnogo jača nego svjetlost svih zvijezda u vidljivom svemiru.

Poslije sudara gravitacioni talasi su se proširili svemirom, kao što se šire talasi površinom vode kad u nju padne kamen. Iako se kreću brzinom svjetlosti, bilo im je potrebno hiljade miliona godina da stignu na Zemlju, a onda je 14. septembra 2015. u 11.51 po srednjoevropskom vremenu, mali drhtaj uhvaćen u laboratorijama LIGO.

Prema Ajnštajnovoj teoriji, četvorodimenzionalan prostor-vrijeme vibrira s gravitacionim talasima koji se stvaraju kada se masa ubrza.

Crne rupe je, kao i gravitacione talase, predvidjela Ajnštajnova teorija iz 1915. Više od 50 godina većina naučnika je bila ubijeđena da crne rupe postoje kao teorijska posljedica Ajnštajnove teorije, ali da zapravo ne postoje u svemiru.

Postojanje gravitacionih talasa je prvi put prihvaćeno krajem 50-ih kada su nova izračunavanja pokazala da mogu nositi energiju i da bi zato mogli biti mjerljvi. Od tada se radi i na njihovom posmatranju ali su to naučnici uspjeli tek 2015, sto godina poslije objavljivanja Ajnštajnove opšte teorije relativiteta koja ih je predvidjela.