M.M.Lj.

ADVOKATSKA KOMORA

"Ne mogu se kriviti advokati za prekoračenje rokova u postupcima"

Advokatska komora navela je da su paušalni i netačni navodi da su advokati krivi za prekoračenje predmetnog roka od tri godine te da je do toga u pojedinim postupcima došlo zbog niza najprije životnih i procesnih okolnosti izazvanih različitim faktorima.

Priča o trajanju postupaka i targetiranje advokata pokrenuti su povodom najavljenih izmjena Zakonika o krivičnom postupku u pogledu ukidanja instituta potvrđivanja optužnice i ograničenja pritvora na tri godine prije prvostepene presude. Takođe, prošle sedmice pušteni su iz Istražnog zatvora optuženi koji su tamo boravili duže od tri godine. 

Iz Komore ukazuju da u procesnom smislu, advokati ni na koji način ne mogu uticati na rad suda i tužilaštva, kao ni na procesnu disciplinu u sudu imajući u vidu da inn takvo pravo na osnovu Ustava, Zakona i medunarodnih propisa nije dato, dok sud ima sve procesne mehanizme da sankcioniše eventualne procesne opstrukcije svih učesnika.

“Prije svega moramo ukazati da je pritvor najteža mjera procesne prinude, i da se određuje isključivo u situaciji kada se drugom mjerom ne može obezbijediti prisustvo okrivljenih lica u krivičnom postupku. Dakle, pritvor nije kazna i ne smije se pretvarati u kaznu, niti je to bila intencija zakonodavca, naprotiv, trajanje pritvora u toku postupka mora biti svedeno na najmanju moguću mjeru”, navode iz Komore.

Tvrde da upravo propisani rok od tri godine garantuje okrivljenima pravo na  suđenje u razumnom roku i predstavlja jedan vid zaštite ljudskih prava i sloboda.

“Sa druge strane, ovaj rok od tri godine, obezbjeduje efikasnost sudskog postupka i ne dozvoljava prvostepenom sudu “komforno" postupanje, jer ukoliko bi se izmjenama i dopunama Zakonika o krivičnom postupku brisala ova odredba, to bi za posljedicu imalo situaciju dugotrajnih postupaka, a ovo kod činjenice da u tom slučaju postupajuća vijeća ne bi imala nikakva ograničenja u pogledu okončanja prvostepenog postupka, što bi u svakom slučaju bilo kontraporoduktivno”, navodi se u saopštenju.

Na ovaj način zakonodavac ne bi stimulisao ažurnost i efikasnost postupanja u pritvorskim predmetima, već bi isto dovelo do neosnovanog i neopravdanog dugog trajanja postupka, a samim tim i pritvora.

“Za napomenuti je da je 2009. godine, navedena odredba, izmjenama i dopunama zakona, stupila na snagu i ista se počela primjenjivati. Uvodenje ove novine, u Zakonik o krivičnom postupku, uzrokovalo je različitost mišljenja, debate, otpor kod odredenih državnih i pravosudnih struktura, a izmjene i dopune u ovom dijelu tada su bile potaknute upravo razlozima o kojima smo prethodno govorili!”, navodi se u saopštenju.

 Zaštita ljudskih prava, pravo na pravično suđenje, pravo na suđenje u razumnom roku, inicirane su od strane medunarodnog faktora, prevashodno od Evropskih institucija, pa je u tom dijelu neposredno prije uvodenja ove odredbe u pravni i zakonodavni sistem Crne Gore, sa ciljem upodobljavanja sa pravom i pravnim sistemima, zakonima i praksom Evropske unije došlo do uvodenja ove norme u zakonodavni pravni sistem Crne Gore.

“Za napomenuti je da do 2020. godine, nije zabilježen nijedan slučaj prekoračenja predmetnog roka, od tri godine, uprkos kompleksnosti i komplikovanosti predmeta, što znači da je ova zakonska odredba upravo bila motivacija postupajućim sudijama odnosno vijećima sudija prvostepenima da u ovom zakonom propisanom roku sprovode postupke i donose odgovarajuće odluke”, kažu iz Komore.

S obzirom na činjenicu da je Crna Gora pridruženi član i na pristupnom putu prema Evropskoj uniji, a jedan od najvažnijih faktora ulaska Crne Gore kao države u zajednicu Evropskih naroda je upravo zatvaranje poglavlja koje se odnose na pravosuđe, što podrazumijeva upodobljavanje domaćeg zakonodavstva sa zakonodavstvom Evropske unije, ističu da je dužina trajanja pritvora u prvostepenim postupcima u Hrvatskoj oročena takođe na tri godine od podizanja  optužnice, dok je u Sloveniji rok kraći za godinu dana, odnosno dvije godine od podizanja optužnice.

“Uklanjanjem ove zakonske odredbe iz postojećeg krivičnog zakonodavstva, osim što bi bilo u suprotnosti sa pravnim standardom Evropske unije i Ustavom Crne Gore, predstavljalo bi, pored kršenja prava na slobodu, odnosno člana 5, i kršenje čl. 6 Evropske konvencije o ljudskim pravima, koji predvida garancije na pravično suđenje, a koje garancije se odnose na suđenje u razumnom roku, pretpostavku nevinosti, pravo na odbranu, pravo na jednakost oružja, pravo na obrazloženu presudu i pravo na žalbu”, navodi se u saopštenju.

Navode da su apsolutno paušalni proizvoljni neprovjereni navodi i tvrdnje, kojima se u zadnje vrijeme spekuliše u medijima, da su za prekoračenje predmetnog roka od tri godine isključivo odgovorni advokati.

“Što je daleko od istine i nema utemeljenja u realnim procesnim i životnim situacijama, pa ukoliko neko ima volju da ozbiljno istraži uzroke prekoračenja rokova u pojedinim postupcima nesporno će utvrditi da je u minulom periodu do prekoračenja došlo zbog niza najprije životnih i procesnih okolnosti izazvanih različitim faktorima i to: trajanjem pandemije Covid 19 i primjenom mjera u odnosu na istu, smanjenjem broja postupajućih sudija, nekompletnost vijeća u sudovima, štrajkom advokata”, navode u Komori

Dodaju da su faktori I nedovoljan broj sudnica, preklapanje zakazanih termina suđenja, razrješenje određenog broja sudija odlukama Sudskog savjeta, odlazak sudija u penziju, neblagovremeno popunjavanje upražnjenih sudijskih mjesta, nefunkcionisanje Sudskog savjeta, odnosom državnog tužilaštva, odbijanje braniocima da izvrše uvid u spise predmeta tokom cijelog trajanja istrage, vraćanje optužnica tužilaštvu u postupku kontrole, od kojih su neke vraćane i više puta itd.

“Nesporno je da sve navedene okolnosti ne mogu poslužiti kao argumentacija bilo kome da odgovornost prebaci na advokate”, kažu u Komori.