[ B92.net, objavila B.B. ]

NAUČNICI DOKAZALI

Ljudi su sve gluplji

Svaka generacija u prošlom vijeku odrastala je u ljude inteligentnije od svojih roditelja, ali se posljednjih 20 godina nešto promijenilo, pa testovi naučnika pokazuju da su nove generacije gluplje od prethodnih.

Na standardnim testovima inteligencije, koje su djeca polagala u većini zemalja razvijenog svijeta, prosjek bi se svakih nekoliko godina pomjerao naviše. Ono što je bio prosječan IQ 1950. godine daleko je ispod prosjeka izmjerenog 1980. godine.

Taj fenomen dobio je ime Flinov efekat, prema naučniku Džejmsu Flinu, Novozelanđaninu koji je jedan od prvih primijetio ovaj trend.

Flinov efekat vrijedio je tokom većeg dijela 20. vijeka. Svaka generacija postajala je sve inteligentnija, ali sve više podataka ukazuje na zabrinjavajući kraj ovog trenda i preokret u drugom smjeru. Kolektivni koeficijent inteligencije, čini se, počeo je da opada širom svijeta.

Koeficijent inteligencije globalo opada

Od početka devedesetih godina prošlog vijeka do danas koeficijent inteligencije počeo je da pada širom razvijenog svijeta. Ovaj trend prvi su primijetili norveški naučnici, koji su proučavali rezultate testova inteligencije vojnih regruta između 1950. i 2002. godine. Podaci iz prošlog vijeka većinom su bili u skladu sa Flinovim efektom, ali sredinom devedesetih Flinov efekat je nestao i koeficijent inteligencije počeo je da opada.

Uslijedile su zabrinjavajuće potvrde novog trenda, dobijene iz podataka o inteligenciji danskih regruta, potom podaci iz Ujedinjenog Kraljevstva koje je prikupio sam Flin. Prema studiji iz 2009. godine prosječan koeficijent inteligencije 14-godišnjih Britanaca pao je za oko dva boda između 1980. i 2008. godine.

Rast inteligencije nestao u devedesetim prošlog vijeka  

Prema svim dostupnim podacima, Flinov efekat počeo je da usporava u osamdesetim godinama prošlog vijeka, i potpuno je nestao u devedesetim. Čovječanstvo je, čini se, došlo do vrhunca kolektivne inteligencije.

Za razvoj inteligencije važni su geni ali i spoljni uticaji - okruženje u kojem odrastamo, ishrana, to koliko smo često bolesni, podsticajna i stimulativna okolina, i brojni drugi faktori. Inteligencija može da se uporedi sa visinom. Tokom prošlog vijeka generacije su takođe odrastale u sve više i više, dok je prosečna visina rasla.

Kontroverzni naučnik Ričard Lin veliki je zagovornik disgenike, pojma obrnutog od eugenike. Prema njegovom mišljenju, do pada u koeficijentu inteligencije dolazi zato što ljudi sa nižim koeficijentom inteligencije u modernom društvu imaju više djece.

Lin za pad inteligencije okrivljuje i imigrante iz zemalja u kojima je prosječan koeficijent inteligencije niži nego u zemljama u kojima je opažen pad, poput Britanije, Norveške i Danske, ali najnovija norveška studija opovrgla je njegove tvrdnje ukazujući na vrlo uvjerljive argumente da su i Flinov efekat i njegov preokret uslovljeni faktorima životne sredine.

Pad IQ i kod djece iz iste porodice

Norveški naučnici Bernt Bratsberg i Ole Rogeberg proučavali su razvoj koeficijenta inteligencije i u pojedinim porodicama - između braće i sestara koji pripadaju različitim generacijama, i otkrili da promjena Flinovog efekta pogađa i porodice, a ne samo prosjek cijele populacije.

Primjera radi, brat i sestra rođeni poslije 1990. godine, između kojih je deset godina razlike, imaće u prosjeku između pola i dva boda razlike u koeficijentu inteligencije, pri čemu mlađi brat ili sestra ima manji IQ.

Norveški naučnici proučili su i eliminisali sve druge mogućnosti, poput većeg broja djece rođene u porodicama čiji roditelji imaju prosječan ili niži IQ, ili uticaja migracija, za koji su zaključili da je zanemarljiv.

Inteligencija mlađih generacija pada, oko dva boda svakih deset godina, i nisu krivi ni disgenika, ni migranti, već se taj pad primjećuje u svakoj prosječnoj porodici. Jedino preostalo objašnjenje jeste da postoji nešto u sredini u modernom društvu što djecu sputava u razvoju.

Problem telefoni, računari i video igre ili zagađen vazduh?

Flin pretpostavlja, iako za to još nema nikakvih konkretnih dokaza, da je kultura mladih stagnirala, ili da se doslovno zaglupila. Izražava i zabrinutost da se kultura mladih danas fokusira primarno na mobilne telefone, računare i video-igre, umjesto na čitanje i međusobne razgovore.

Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) ima još jedno jednostavnije i jezivije objašnjenje: porast zagađenja vazduha. Zagađenje vazduha je danas globalno, a procjenjuje se da porast mikročestica u vazduhu utiče na zdravlje čak 90 odsto svjetske populacije.

Globalno zagađenje moglo bi da bude odgovorno za usporavanje i zaustavljanje razvoja mladih. Ako nešto hitno ne učinimo, pitanje je kakav ćemo svijet ostaviti svojoj djeci, ali i kakvu ćemo djecu ostaviti tom svijetu.