Ima li istine u ‘chemtrails’ teoriji zavjere?

Svi smo vidjeli bijele pruge na plavom nebu, koje avioni ostavljaju iza sebe, no šta su zapravo takozvani 'contrails', u prevodu, kondenzacijski tragovi, koji se često povezuju s raznim teorijama zavjere?

Bijele linije se nazivaju ‘contrails’, skraćeno za ‘condensation trails’ – što bi značilo kondenzacijski tragovi, a pojavljuju se kada se vodena para kondenzuje i smrzava oko auspuha aviona, prema definiciji Univerzitetske korporacije za istraživanje atmosfere.

Barem tako kaže nauka. Posljednjih godina sve veći broj ljudi vjeruje da su ti tragovi zapravo ‘chemtrails’ — odnosno ‘chemical trails’ ili u prevodu hemijski tragovi, dobro utemeljena teorija zavjere koja tvrdi da ti tragovi uopšte nisu napravljeni od kondenzacije, već su umjesto toga hemikalije koje ispuštaju vlasti.

Iako bi teorija nekima mogla zvučati nategnuto, ‘chemtrails’ je postala uobičajena teorija zavjere u SAD-u i širom svijeta, uprkos dokazima koji govore suprotno.

Šta je zapravo chemtrails teorija zavjere?
Ideja o chemtrailsima postoji od 1996. godine i uglavnom je ukorijenjena u istraživačkom radu Vazdušnih snaga iz iste godine, “Vrijeme kao multiplikator sile: Posjedovanje vremena u 2025.” Ocrtava “budući sistem modifikacije vremenskih prilika za postizanje vojnih ciljeva” korišćenjem “vazdušno-svemirskih snaga” i “ne odražava trenutnu vojnu politiku, praksu ili sposobnost”, saopštila je Agencija za zaštitu okoline.

U najosnovnijoj teoriji zavjere o chemtrailsu, contrails uopšte nije stvoren vodenom parom, već je umjesto toga znak da vlada, bogati ili neka mješavina to dvoje, izlučuje otrovne hemikalije u zrak, stvarajući ove bijele linije.

Ideje o svrsi ovih navodnih otrovnih hemikalija razlikuju se. Neki vjeruju da se hemikalije koriste za trovanje čovječanstva, drugi kažu da služe za kontrolu uma, a neki misle da je to način na koji vlada kontroliše vrijeme.

Ne postoji ni jedna službena verzija teorije, rekla je Sijia Xiao, doktorantica na kalifornijskom Univerzitetu Berkeley, koja je 2021. provela studiju istražujući teoriju zavjere chemtrailsa i intervjuišući 20 pristalica i bivših pristalica teorije. Umjesto toga, pojedinci “biraju aspekte koji im odgovaraju, miješajući lična tumačenja ili selektivno usvajajući djelove teorije”.

Kako se razvila teorija zavjere o chemtrailsima?
Ideja da vlada prska čovječanstvo hemikalijama nije sasvim bez osnova.

Tokom Hladnog rata britanska je vlada izvela više od 750 lažnih napada hemijskim sredstvima na širu javnost, prema tvrdnjama istraživača. To je podvrgnulo stotine hiljada ljudi cink kadmij sulfidu, hemikaliji odabranoj zbog svoje male veličine – slična je onoj kod klica – i zato što svijetli pod ultraljubičastim svijetlom, što ga čini lakim za praćenje. Smatralo se da je hemikalija u to vrijeme netoksična, iako bi često izlaganje moglo biti kancerogeno. SAD je učinio isto 1950-ih i 1960-ih – koristeći hemikaliju kao tragač za testiranje raspršivanja biološkog oružja.

Iako su se ti testovi desili prije nekoliko decenija, teorija je procvjetala — toliko da je 2016. EPA objavila dokument od 14 stranica u kojem se objašnjavaju contrailsi, opisuju hemikalije koje koriste zračne snage i pokušava se osporiti zavjera.

Godine 2021. objava na Facebooku postala je viralna u kojoj se tvrdi da je predsjednik Joe Biden “manipulisao” vremenskim prilikama putem chemtrailsa i izazvao jednosedmični duboki mraz u Teksasu tog februara – pri čemu su se stotine ljudi uključile u tu poruku.

Na platformi X hiljade korisnika prati račune posvećene praćenju i objavljivanju dokaza o chemtrailsu. Jedna studija iz 2017., koja je imala nacionalno reprezentativan uzorak od 1000 ljudi, otkrila je da oko 10% Amerikanaca vjeruje u zavjeru “u potpunosti”, dok je više od 30% Amerikanaca barem smatralo da je “donekle” istinita.