Tufik Softić

Mijenjan prvobitni ugovor

"Hidroenergija Montenegro" ima koncesije za Kaludarsku rijeku do 2046.

Iako nije stigla da izgradi male hidroelektrane, kompanija "Hidroenergija Montenegro" koncesije na Kaludarskoj rijeci u Beranama ima čak do 2046. godine, što im je omogućeno samo desetak dana prije predaje vlasti i formiranja nove Vlade poslije promjena 30. avgusta.

Vlada premijera Duška Markovića ugrabila je, naime, i samo desetak dana prije glasanja o novoj Vladi ovlastila tada odlazeću ministarku ekonomije Dragicu Sekulić da potpiše ugovor, odnosno izmjene ugovora o koncesiji, sa firmom "Hidroenergija Montenegro" za izgradnju malih hidroelektrana (MHE) na ovom vodotoku.

Vlada je 2014. godine u aprilu potpisala sa ovom kompanijom ugovor o koncesiji za izgradnju MHE na 30 godina, dok je odluka o lokalnoj studiji lokacije Кaludra 2 donesena 7. maja 2016. godine.

Od 7. maja 2016. godine počeo je da teče period koncesije od 30 godina, kao i faza jedan u trajanju od 18 mjeseci. U tom roku je koncesionar bio u obavezi da dobije građevinsku dozvolu.

Кoncesionar se, međutim, zbog nemogućnosti da sprovede sve neophodne aktivnosti obratio Ministarstvu ekonomije 18. maja 2018. godine sa zahtjevom za produženje treće faze. U zahtjevu je navedeno kako početak gradnje može posljedično izazvati zatvaranje lokalnog saobraćajnog puta, te otežati funkcionisanje mještanima Кaludre, a što je stvorilo potrebu da se postigne dogovor sa mještanima oko nastavka realizacije projekta.

Vlada je odlučila da novim ugovorom koncesija od 30 godina počinje od 7. maja 2016. godine, što znači da "Hidroenergija" ima koncesiju do 2046. godine. Prvobitnim ugovorom iz 2014. godine, koncesija bi istekla 2044. godine.

U selu Kaludra kažu da su vlasnici "Hidroenergije Montenegro" obećavali brda i doline, ali da je lokalno stanovništvo uvidjelo da od toga neće biti ništa.

“Mi imamo primjer susjednog sela Šekular, gdje je potpuno devastirana priroda i napravljena velika ekološka šteta, a mještani nemaju nikakve koristi. Nama je jasno da se radi samo o bogaćenju nekoliko ljudi koji su vlasnici te kompanije”, kažu mještani.

Prema njihovim riječima, u Šekularu nije zapošljen niko od lokalnog stanovništva, ko nije već riješio svoj radni status.

“I nama su pričali da će zaposliti ljude, da će smanjiti nezaposlenost. A mi znamo dobro kako su to uradili kod komšija. Tamo su zaposlili kao čuvare samo nekoliko penzionera ili mlađih ljudi koji imaju regulisan status invalida na birou rada i riješeno to pitanje, tako da ne moraju da ih osiguravaju. Dakle, samo oni koji su inače dokoni, pa iz dosade rade kod njih”, tvrde mještani sela Kaludra.

Vlasnici "Hidroenergije" su Oleg Obradović i Ranko Radović. Obradović preko "Hemere" ima 40 odsto udjela, a Radović 60 odsto. Radović je tih 60 odsto udjela otkupio od Ranka Ubovića i Aleksandra Mijajlovića, nezvaničnih vlasnika kompanije "Bemaks". Prije toga je bio njihov izvršni direktor u "Hidroenergiji Montenegro".

Priča o "Hidroenergiji Montenegro" je ispričana više puta. Riječ je o preduzeću koje je osnovano upravo u Beranama u jesen 2007. godine. Tada je, naime, biznismen Oleg Obradović došao u svoj rodni grad i preko kompanije „Hamera Capital“ napravio dogovor sa tri opštine na sjeveroistoku Crne Gore o davanju koncesija za izgradnju malih hidrolektrana na njihovim teritorijama, ponudivši im za uzvrat dio akcija u zajedničkoj firmi.

Kasnije se, međutim, ispostavilo da, prema pregledu u Centralnom registru privrednih subjekata, Opština Berane, kao ni druge dvije opštine, Andrijevica i Plav, nikada nijesu upisane kao vlasnici "Hidroenergije Montenegro".Ove tri opštine trebalo je da budu vlasnici deset odsto akcija, i da taj „kolač“ dijele proporcionalno učešću i broju hidrocentrala na svojoj teritoriji, ali su na kraju nikada objašnjenim akrobacijama u Centralnom registru, ostali bez ičega. Sve dosadašnje male hidroelektrane ove kompanije su na teritoriji beranske opštine, koja je time najviše i oštećena.

Mediji su ranije prenijeli da je plan „Hidroenergije Montenegro" da izgradi ukupno 13 mini hidroelektrana na području beranske opštine, a vrijednost investicija je 28 miliona eura. Tada je saopšteno da je “Hidroenergija Montenegro” koncesije dobila na 27 godina. Sve lokacije su u slivu Lima. Pet u području Šekularske rijeke, i čak osam na beranskoj Bistrici.

Onda se doznalo da je u taj plan naknadno uključeno još čak sedam malih elektrana na vodotoku Kaludarske rijeke, ali su ih otpor lokalnog stanovništva i promjena državnih vlasti sriječili u tome.

“Time bi praktično čitava rijeka bila u cijevima. Vodozahvat posljednje hidrocentrale bi bio kod manastira Ćelije, a mašinsko postrojenje dolje kod Djevojačkog krša. Na tom potezu je svuda državno zemljište i zato su mislili da će im to lako proći. Naravno da mi ne bi smo ni to dozvolili. Tu je naš manastir i njegova okolina bi bila devastirana”, kažu mještani Kaludre.

"Hidroenergija Montenegro" je ranije potpuno devastirala korito Šekularske rijeke, a potom i Bistrice.

Kanjonom ove druge rijeke, Bistrice, prolazi novi regionalni put od Berana prema Kolašinu, u čiji trup je kompanija "Bemaks", koja je o državnom trošku izvodila radove, ugradila trinaest kilometre cijevi za potrebe malih elektrana. To je bilo još u ono vrijeme kada su eksplozivom oštetili vodovodne cijevi i kada je otrovano više hiljada građana Berana.

Od posla na Kaludarskoj rijeci, skoro je izvjesno nema ništa, ali se postavlja pitanje koliko bi "Hidroenergija Motenegro" mogla tražiti za izgubljenu dobit do 2046. godine, ako je američki biznismen kosovskog porijekla po istom osnovu u Plavu, na Đuričkoj rijeci, traži izgubljenu dobit od 21 milion eura.

Niko još nije postavio pitanje kolika je izgubljena dobit Opštine Berane zbog toga što je ostala bez ugovorom predviđenih akcija u ovoj kompaniji.