RSE

PRIJETNJA OD NOVOG TALASA KOVID-19

Neujednačeni oporavak privrede EU

Privreda Evropske unije od oštrih mjera ograničenja oporavlja se neujednačeno, opterećena tradicionalnim političkim sporovima, dok članice suočene s prijetnjom novog talasa širenje korona virusa zasad izbjegavaju obuhvatna zatvaranja koja su izazvala najoštriji ekonomski pad od Drugog svjetskog rata, pišu svjetski mediji.

Suočena s pandemijom, EU je stavila je postrani stara međusobna sumnjičenja članica kako bi napravila kolektivni paket ekonomske pomoći, povećavši nade da je održivi oporavak na putu. Ali dok korona virus opet dobija na snazi, evropska obnova djeluje da posustaje, dijelom i zbog strahovanja da bi tradicionalne političke brige mogle omesti ekonomske imperative, piše Njujork tajms (The New York Times).

Ranija protivljenja sjevernih evropskih zemalja izdavanju zajedničkog duga prevaziđena su odlukom o korona obveznicama, što je, ocjenjuje američki list, zacementiralo osjećaj da je pandemija pomogla sazrijevanju Unije. Međutim, Evropska centralna banka, koja je dobila pohvale poslije obećanja da će uraditi sve što treba za stabilizaciju ekonomije, usteže se da ponovi takvu poruku, sijući sumnju o budućoj dostupnosti kredita.

Pojedini podaci ukazuju da je ekonomski život u 18 država eurozone imao nagli skok u julu i tokom većeg dijela avgusta, prije nego što se aktivnost opet usporila proteklih nedjelja. S rastom novih zaraza posljednjih nedjelja, ponovo su potrošači i kompanije promijenile ponašanje - ljudi odustaju od putovanja, smanjuju odlaske u kupovinu i odlučuju se na štednju usljed prijetnji po radna mjesta.

Nacionalne vlade koje su izdvojile znatna sredstva za subvencionisanje plata i ograničenje otpuštanja sada završavaju te programe, što nagoviještava rast broja nezaposlenih. EU je suspendovala ograničenja na budžetske deficite, ali će, kako navodi Njujork tajms, ti propisi eventualno biti vraćeni i iznuditi rezove u potrošnji. Članice EU već raspravljaju koliko dugo mogu produžavati pomoć, dok kompanije pribjegavaju otpuštanjima.

Uz to, dodaje list, u jeku najgore zdravstvene krize u posljednjih 100 godina, s najvećim ekonomskim padom od Velike depresije, britanska vlada je odlučila da pokrene novu krizu i povećala strahove da bi mogla ostvariti višegodišnje prijetnje o izlasku iz EU bez dogovora o budućim trgovinskim odnosima, što bi skoro izvjesno pogoršalo već užasan ekonomski pad u Velikoj Britaniji, ali i pogodilo njene najveće evropske trgovinske partnere, poput Holandije, Francuske i Španije.

Dvije brzine

Evropa se neujednačeno oporavlja od krize izazvane pandemijom korona virusa, ukazuje Fajnenšl tajms (The Financial Times), ilustrujući različite sudbine evropske ekonomije "u dvije brzine" primjerima Njemačke na sjeveru koja se oporavlja snažnije od južnih članica EU poput Španije.

Prije pandemije Španija je imala veći rast od evropskog prosjeka, dok je Njemačka bila na ivici recesije pošto su rast zadržavale dugotrajne slabosti - najveća evropska privreda se veoma oslanjala na izvoz koji je pod pritiskom pada globalne trgovine, dok se automobilski sektor muči s prelaskom na električna vozila.

Međutim, sa širenjem korona virusa u prvoj polovini godine, španska privreda se smanjila za 22 odsto, skoro duplo više od njemačkog pada od 12 odsto, ukazuje britanski list, dodajući i da se oporavak odvija drugačije - njemačka maloprodaja je iznad prepandemijskih nivoa još od maja, dok u Španiji i dalje zaostaje.

Jedan od razloga je koliko je pandemija u martu i aprilu snažno pogodila Španiju i brzina kojom nove infekcije opet rastu. Španske mjere zatvaranja su bile strože od njemačkih, dok je privreda Španije posebno zavisna od turizma. Kriza je duboko uticala na španske javne finansije, gurajući dug sa 96,5 odsto BDP-a prošle godine do 128,7 odsto koliko se procjenjuje za sljedeću godinu. Njemačka, s dugom od 75 odsto BDP-a, nema takva ograničenja poslije više godina suficita, pa je svoj paket ekonomskog oporavka produžila sa 12 na 24 mjeseca.

Oporavak u dvije brzine, u kojem se fiskalno snažni sjever Evrope brže oporavlja od teško zaduženog juga, može povećati napetosti finansijskih tržišta, podstaći političke tenzije i otežati zadatke odlučilaca u Evropskoj uniji, ukazuje Fajnenšl tajms na upozorenja ekonomista.

Izbjegavanje novih strogih ograničenja

Kako drugi talas zaraza korona virusom dobija zamajac širom Evrope, vlade su odlučne da izbegnu opsežne mjere ograničenja koja su proletos zamrzle privrede i umjesto toga traže manje remetilačke načine da se živi s COVID-19, piše Volstrit džurnal (The Wall Street Journal).

Francuska i Španija su zabilježile najveći porast broja novih slučaja zaraza korona virusom poslije sezone ljetnjih putovanja. Ipak, ukazuje američki list, vlasti te dvije zemlje, kao i drugde u Evropi, uvode lokalne mjere za borbu protiv širenja virusa, dok traže od građana da sebe i druge štite razboritim ponašanjem.

To je u oštrom kontrastu s opsežnim mjerama uvedenim kada je COVID-19 prvi put pogodio Evropu ranije ove godine, ističe Volstrit džurnal, navodeći da su te mjere donekle suzbile širenje virusa, ali i izazvale najoštriji ekonomski pad od Drugog svjetskog rata.

Novi talas infekcija je koncentrisan među mladima i većina pozitivno testiranih posljednjih nedjelja ima blage ili nikakve simptome. Zdravstveni zvaničnici upozoravaju da bi pandemija mogla biti opasnija s hladnim vremenom, kada ljudi provode više vremena u zatvorenim prostorijama. Političari ipak uglavnom isključuju nova zatvaranja, ukazuje list, navodeći primjere Španije, Francuske, Italije i Njemačke.

Erman Gusens, mikrobiolog s Univerziteta Antverpen koji koordiniše naučni savjetodavni panel EU, rekao je da su ranije stručnjaci za javno zdravlje poput njega davali savjete koji su doveli do zatvaranja, bez razmatranja širih društvenih i ekonomskih posljedica. On kaže da sada savjetuje donosiocima odluka da promijene svoje poruke i da traže od ljudi da se ne oslanjaju na vladine mjere, već da preuzmu ličnu odgovornost za suzbijanje bolesti fizičkim distanciranjem, nošenjem maski, izbjegavanjem gužvi i ljudi koji su u većem riziku od zaraze.

"Poziv za buđenje"

Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) upozorila je u četvrtak, 17. septembra, na "alarmantnu stopu prenošenja" COVID-19 širom Evrope i tražila da se ne skraćuju periodi samoizolacije, prenosi agencija Frans pres (Agence France-Presse).

Direktor SZO za Evropu Hans Kluge rekao je da bi broj novih slučajeva korona virusa zabilježen u septembru "trebalo da posluži kao poziv za buđenje".

SZO je navela da neće promijeniti smjernice koje nalažu karantin od 14 dana za sve izložene novom korona virusu.

U Francuskoj je preporučeno trajanje samoizolacije smanjeno na sedam dana, a u Velikoj Britaniji i Irskoj je deset dana, dok nekoliko zemalja, poput Portugala i Hrvatske, razmatraju smanjenje tog vremena.

Broj dnevnih slučajeva u Evropi je sada između 40.000 i 50.000. Na vrhuncu 1. aprila zabilježeno je 43.000 slučajeva u jednom dana, mada je u mnogim zemljama znatno povećano testiranje.