NEDOSTAJE 35.541KG ZLATA

Gdje je zlato Kraljevine Jugoslavije?

Amerikanci su iz jugoslovenskog depozita uzeli 15.649,22 kilograma monetarnog zlata i naplatili sve ono što su u vidu pomoći za vrijeme rata isporučili Titovim partizanima i Mihailovićevim četnicima. Naplatili su i bombe koje su pred kraj rata bacali na srpske gradove, piše "Politika".

U drugoj polovini tridesetih godina prošlog vijeka knez Pavle je bio duboko svjestan evropske realnosti, da se versajski sistem raspada i da je Njemačka postala poluga koja stvara novi poredak. To je značilo da u toj konstelaciji odnosa Jugoslavija mora pronaći svoje mjesto.

Uviđajući opasnost po zemlju i prije početka Drugog svjetskog rata, Savjet zemaljske odbrane Jugoslavije donosi odluku da se zlatne rezerve polako sklanjaju iz Beograda. Prvo je dio zlatnih rezervi prebačen u Englesku, u maju 1939. Transport je izvršen razaračem „Beograd”.

U Englesku je stiglo 980 sanduka u kojima se nalazilo 3.379 zlatnih poluga. Narodna banka Kraljevine Jugoslavije u Londonu je već imala 225 zlatnih poluga, pa je ta rezerva uvećana na 44.886,61 kilogram. Prema svim raspoloživim podacima do kojih je došao istoričar Miodrag Janković, uoči puča 27. marta 1941. Kraljevina Jugoslavija je posjedovala 84.574 kilograma čistog zlata.

Poslije početka Drugog svjetskog rata, kada se očekivao napad na Englesku, odlučeno je da se zlato hitno prebaci u SAD. U Njujork je iz Engleske transportovan 33.683,51 kilogram zlata. U engleskom trezoru do kraja rata je ostalo 11.203,10 kilograma.

Sredinom 1940. organizovana su još dva transporta: zlato je povučeno iz Švajcarske i preko Atine upućeno u Njujork (344 sanduka, odnosno 14.168,16 kilograma čistog zlata).

Neposredno pred bombardovanje Beograda, Narodna banka Kraljevine Jugoslavije je kod Federalnih rezervi u SAD imala 41.666 kilograma zlata.

Tih dana, tačnije 18. marta 1941., Narodna banka prodala je 20.002 kilograma zlata za 11.225.000 dolara a novac je deponovan kod Brazilske banke.

U trezorima u zemlji ostalo je 10.703,41 kilograma: u užičkom podzemnom trezoru 9.611,30 i u Sarajevu 1.089,80 kilograma. Ovo zlato docnije su otele ustaše.

Zlato iz užičkog trezora (204 sanduka) prebačeno je u Nikšić i sklonjeno u pećinu Trebjesu. Ni tu nije dugo ostalo, već je sjutradan prebačeno na aerodrom Krapino polje zbog transporta u inostranstvo. Na nikšićkom aerodromu ostalo je 190 sanduka državnog zlata.

U avione je, zbog male nosivosti i prevelikog broja „pobegulja”, ukrcano svega 14 sanduka, sa 674 kilograma zlata. Pučistička vlada ponijela je osam sanduka (385 kg) a generalitet šest (289 kg). U avionu generala Bore Mirkovića bilo je najviše, tri sanduka sa zlatom.

Zlato koje su donijeli u Englesku pučisti su morali da deponuju u Engleskoj banci. Od toga su isplaćivane plate ministrima i službenicima u njihovim vladama u Londonu, kao i mjesečne prinadležnosti kraljici Mariji, kralju Petru Drugom i njegovoj braći kraljevićima Tomislavu i Andreju do 1952.

To nije bilo sve. Pučističke vlade – generala Simovića, Slobodana Jovanovića (dvije), Miloša Trifunovića, Božidara Purića i Ivana Šubašića – imale su na raspolaganju depozit Narodne banke Kraljevine Jugoslavije u banci Federalnih rezervi u Njujorku u iznosu od 24.587.814,08 dolara. Na tom računu poslije rata je ostalo neutrošeno svega 662.757,13 dolara. Oni su, u emigraciji, potrošili skoro 20 miliona dolara.

Od zlata koje je ostalo u Nikšiću, 100 kilograma je ukradeno u haosu oko bjekstva vlade. Italijani su oteli 176 sanduka ili 8.393,22 kilograma. Njemci su u manastiru Ostrog zaplijenili četiri sanduka sa 188,45 kilograma. Četnici su pronašli i uzeli jedan, a Ozna pet sanduka i prenijela ih u Beograd.

Poslije dugogodišnjih istraživanja Reparacione komisije poslije Drugog svjetskog rata utvrđeno je da je u vlasništvu FNRJ ostalo 49.033 od predratnih 84.574 kilograma monetarnog zlata.
Šta se desilo sa 35.541 kilogramom?

Pučisti su poarčili skoro 20 miliona dolara. Vlada SAD je procenila da je konfiskovana imovina njenih građana u Jugoslaviji, koja je objektivno vrijedela između tri i četiri miliona, vrijedna 17 miliona dolara.

Tako su „naši saveznici” Amerikanci iz jugoslovenskog depozita od 41.666 kilograma monetarnog zlata uzeli 15.649,22 kilograma i naplatili oružje, uniforme, hranu, vozila, avione – sve ono što su u vidu pomoći za vrijeme rata isporučili Titovim partizanima i Mihailovićevim četnicima. Što je najbitnije, naplatili su i bombe koje su pred kraj rata bacali na srpske gradove.

Ostaje činjenica da Karađorđevići nisu „pobjegli s narodnim parama”. Kralj Petar Drugi je iz Nikšića odletio samo s ličnim prtljagom. Knez Pavle je, s porodicom, 27. marta 1941. u ponoć, takođe samo s ličnim prtljagom, ukrcan u voz koji ga je odvezao u Grčku, gdje je predat Englezima, koji su ga internirali u Keniju, podsjeća "Politika".

(POLITIKA)