PRVI PO MORTALITETU

Srbija: U 1.500 naselja ni jedna beba

Čak u 1.500 naselja u Srbiji godišnje se ne rodi nijedno dete, a oko 1.600 sela je napušteno. Demografi prognoziraju da će Srbi kao narod za 500 godina izumrijeti.

Građani Srbije neprekidno već 23 godine češće idu na sahrane nego na babine.

Veći broj umrlih uporno nadmašuje broj rođenih, što je dovelo do toga da su po stopi mortaliteta - prva zemlja u Evropi.

Sliku za nijansu popravlja svega osam opština u kojima je, prema posljednjim podacima, zabilježen pozitivan prirodni priraštaj, iako je riječ o statističkom izuzetku, koji ih neće spasti demografskog sloma.

Kolijevke su se prošle godine najviše ljuljale u Beogradu - Grockoj, Zvezdari i Surčinu, Novom Sadu, Sjenici, Novom Pazaru, Tutinu i Preševu.

Prema riječima Gorana Peneva, iz Centra za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka, stope u ovim opštinama takođe su preniske, pa suštinski nisu pravi izuzetak.

"Pozitivne brojke neprimjetno su male da bi se mogao tražiti neki ozbiljniji, dublji razlog ili model koji bi trebalo kopirati, već su slučajnost", kaže Penev.

"U Novom Sadu je ta stopa 1,4 promila, a razlog je što je to univerzitetski centar, u koji po pravilu dolazi mnogo mladih, pa su te migracije uticale na statistički podatak".

Kako Penev kaže, što se tiče beogradskih opština, razlog treba tražiti u tome što je Surčin prigradsko naselje, a Zvezdara takođe ima obodne djelove u kojima je cijena stanova niža, pa je doseljavanje bilo veće. Ipak, i ta stopa je nešto preko nule, pa nije značajna kao pokazatelj.

"Što se tiče Novog Pazara, koji bilježi pozitivan prirodni priraštaj, razloge treba tražiti u kulturnom obrascu", kaže Penev.

Kako bi podstakla rađanje i tako bar "na infuziji" produžila život pojedinih naselja, Srbija godišnje na pomoć porodiljama i djeci iz siromašnih porodica troši 40 milijardi dinara. Novac dobijaju porodice za prvo, drugo, treće i četvrto rođeno dete.

Religija, kulturne specifičnosti i običaji čine Novi Pazar, Tutin, Sjenicu i Preševo opštinama u kojima je demografski trend različit u odnosu na ostatak Srbije. U njima je većinsko bošnjačko i albansko stanovništvo, kome je svojstven veći broj djece.

Međutim, ovih osam opština samo su rijetke tačke na demografskoj slici Srbije, jer u čak 1.500 naselja godišnje se ne rodi nijedno dijete. Koliko je situacija alarmantna pokazuju i podaci da je oko 1.600 sela gotovo potpuno napušteno, 700 naselja ima manje od 100 žitelja, a da je čak stotinu njih sa manje od pet stanovnika. Predviđanja su još gora: u narednih 15-20 godine promaja bijele kuge oduvaće još 1.200 naselja, pišu Novosti.

"Pravac u kom sve ovo vodi je da će kroz nekoliko decenija Srbi postati manjina u svojoj zemlji", kaže dr Gordana Živković, stručni saradnik Instituta za evropske studije. "Demografski eksperti prognoziraju da će ovim tempom Srbi kao narod za 500 godina - izumrijeti".

Uporedni podaci pokazuju da je svaki drugi Albanac, a tek svaki četvrti Srbin mlađi od 19 godina. Stanovnici iznad 65 godina su čak 2,5 puta brojniji od mladih. To ne čudi, jer na svaki brak u Srbiji dolazi 0,88 odsto djece.

Razloge, kako kaže, treba tražiti u nedovoljnom rađanju, jer je Srbija već 50 godina ispod okvira proste reprodukcije. Drugi razlog je emigracija koja je pojačana od devedesetih. Uz to, 800.000 majki ne može da rodi zbog neplodnosti protiv koje se bore medicinskim putem. Ekonomski faktor je u Srbiji neizbježan. Dramatičan je podatak da je između 10 i 20 odsto žena u reproduktivnom periodu napustilo Srbiju i djecu rodilo u inostranstvu. 

(Večernje Novosti)