STUDIJA EP

Crna Gora na udaru dezinformacija

Crna Gora na udaru je dezinformacija koje dolaze iz inostranstva, ali i onih domaće prirode, navodi se u studiji o ulozi lažnih vijesti na Zapadnom Balkanu, koja je urađena za potrebe Odbora za vanjske poslove Evropskog parlamenta (AFET). Autori studije kažu da su dezinformacije bile vazan instrument tokom domaće političke utakmice.

Glavni srpski mediji podržavaju ZBCG

U Studiji više evropskih autora navodi se da u crnogorskom medijskom pejzažu dominira "malo jezgro establišment medija", koji su usko povezani sa Demokratskom partijom socijalista (DPS) (uključujući novine Pobjedu i Dnevne novine), i nešto veća grupa koja se svrstala uz listu Za budućnost Crne Gore (ZBCG)- uključujući Večernje novosti, Kurir i list Danas sa sjedištem u Srbiji.

Konstatuje se da kao i svuda u regionu, srpski mediji snažno "odjekuju" u Crnoj Gori, rezultirajući time da se "značajni narativi iz srpskih medija - kako činjenični tako i oni drugi - probijaju u crnogorski diskurs".

"Razvoj događaja u Crnoj Gori je i sâm često tema pokrivanja i komentara u srpskim medijima, što zauzvrat izaziva odgovore u Crnoj Gori. Opšte je mišljenje da glavni srpski mediji podržavaju ZBCG“, navode autori studije.

Crna Gora predmet značajnih vanjskih dezinformacija

Dezinformacije iz inostranstva prvenstveno dolaze od ruskih i srpskih medija, a prvenstveno su povezane sa pokušajem državnog udara 2016. godine protiv tadašnjeg premijera Mila Đukanovića, navodi se u Studiji.

Poslije pokušaja državnog udara - i pristupanja Crne Gore NATO-u 2017. godine - mediji povezani sa Rusijom nastavili su da mobilišu javno mnjenje protiv NATO-a, kaže se u dokumentu.

Autori podsjećaju na istaknutu "lažnu vijest" o NATO vojnicima KFOR-a koji koriste satanske simbole, nastalu na veb stranici (in4s.net). Zatim su tu vijest preuzele Večernje novosti i Sputnjik Srbija, i na kraju je "završila na svim mrežama glavnih i manjih publikacija na srpskom jeziku širom Zapadnog Balkana u roku od nekoliko sati".

Kampanja za 2020. godinu, koja je, kako se navodi, propagirana na slične načine, i koju je Sputnjik podstakao ili pojačao – vezana je za "iskrivljene (mada ne u potpunosti fabrikovane) optužbe da su Crnogorska pravoslavna crkva i crnogorska Vlada eksproprisali bogomolje Srpske pravoslavne crkve“.

Nezavisni posmatrači vjeruju da je to pomoglo da se javno mnjenje preokrene ka pobjedi "proruskog i anti-NATO ZBCG“ u avgustu 2020.

"Prebacujući se ponovo na meku moć, Rusija je mobilisala Sputnjik i njegove mreže u srpskom govornom svijetu na podršku ZBCG i protiv Đukanovića. Iako nije moguće procijeniti uticaj koji su Sputnjik i razne anti-NATO i anti-EU poruke mogle imati na izbore 2020, čini se neizbježnim da je ZBCG, barem donekle, imala koristi od ovih napora“, navodi se u studiji.

Lažne vijesti dolaze i sa domaćeg terena

Autori studije konstatuju da sve crnogorske dezinformacije nijesu međunarodne prirode, te da su "lažne vijesti“ bile važan instrument tokom domaće političke utakmice, i korišćene posebno od strane dugogodišnje vlade kojom dominira DPS da diskredituje svoje protivnike.

"Đukanović je sam širio dezinformacije tokom meteža oko puča, bez potkrijepljenih dokaza, stavljanjem opozicionih lidera Milana Kneževića i Andrije Mandića na spisak procesuiranih učesnika u zavjeri“, navodi se u studiji za potrebe AFET-a.

Autori studije konstatuju i da je u martu 2020. godine, vlada dopustila da u javnost procure identiteti prvih potvrđenih slučajeva koronavirusa u zemlji, "što dovodi do prijetnji smrću i internet zastrašivanja pacijenata sa COVID-19“.

"Vjeruje se da je ovo učinjeno kako bi se stvorio protok informacija putem senzacionalističkog izvještavanja, ali i poboljšao vladin učinak u upravljanju pandemijom“, navodi se u studiji.

Ističe se da u zemljama poput Crne Gore i Srbije, u kojima je politikom dominirala jedna grupa, dezinformacije teže da slijede "partijsku liniju", služeći interesima moćnika i podrivajući opoziciju.

Ivan Mijanović, dopisnik iz Brisela