[ Objavila B.B. ]

ISTRAŽIVANJE CGO I FES-A

Da CG ide u pogrešnom smjeru misli 42% građana

Prema podacima istraživanja Centra za građansko obrazovanje (CGO) i fondacija Friedrich Ebert (FES), 42 odsto građana smatra da se Crna Gora kreće pogrešnim putem, najviše povjerenja imaju u zdravstevni i obrazovni sistem, a 41 odsto ispitanika decidna je u stavu da Crna Gora nema poštene i fer izbore.

Savjetnik u CGO-u Miloš Vukanović, kazao je da je istraživanje pokazalo da je stepen zadovoljstva životom, mjereno na skali od 1 do 10, u prosjeku 5.66, odnosno na granici između zadovoljstva i nezadovoljstva.

“Kada je u pitanju povjerenje u institucije, najviše se vjeruju zdravstvenom i obrazovnom sistemu, te crkvi i vojsci. S druge strane, najmanje povjerenja se daje političkim partijama, Skupštini i sindikatima. Veoma se visoko kotiraju nevladine organizacije, koje su daleko iznad nekih ključnih institucija, a što ukazuje na krizu reprezentativne demokratije i legitimiteta samih institucija”, ocijenio je Vukanović.

Ogromna većina građana i građanki trenutnu atmosferu u crnogorskom društvu opisuje kao politički napetu, dok je blizu polovine mišljenja da preovlađuju umor i letargija. Svega nešto malo više od trećine smatra da ima dosta optimizma, odnosno entuzijazma.

Slaba zainteresenovanost za identitetska pitanja

"Zanimalo nas je što građani i građanke cijene da su važne teme za parlamentarne izbore i one se suštinski odnose na set socio-ekonomskih pitanja, odnosno na nezapošljenost, unaprijeđenje životnog standarda i borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala”, kazao je Vukanović, uz objašnjenje da je relativno niska pozicioniranost Zakona o slobodi vjeroispovijesti i identitetskih pitanja, što je iznenađujuće, s obzirom na to da su ta pitanja dominirala u javnom diskursu u prvoj polovini godine.

Najveći procenat građana i građanki, kako dodaje, navodi da su čuli da se neke partije zalažu za bojkot izbora, ali oni istovremeno u najvećem procentu ne podržavaju bojkot izbora. Odbijanje opcije bojkota raste sa godištem i obrazovanjem ispitanika, a najveći procenat podržavaoca bojkota nalazimo među pristalicama DF i URA.

Mijenja se percepcija poželjnih lidera

Izvršna direktorka CGO-a Daliborka Uljarević, navela je da je interesantno da se mijenja percepcija poželjnih lidera.

"Godinama smo imali izraženo idolopoklonstvo reflektovano i u široko rasprostranjenom stavu da na čelu države treba da bude jak i nepokolebljiv vođa kojeg će narod slijediti. Danas se više cijeni profil lidera koji su spremni na dijalog i kompromis, kao i onih koji će jačati institucije. Tek svaki četvrti ispitanik smatra da Crnoj Gori treba lider čvrste ruke, pri čemu je to najizraženije kod podržavalaca DPS-a, ali je i njihovo biračko tijelo tu podijeljeno, odnosno u ukupnom zbiru natpolovični je procenat onih kojima više nije prvi izbor lider čvrste ruke”, kazala Uljarević.

Kad je riječ o procjeni uslova za demokratsko ogranizovanje izbora i o legitimnosti izbora, prevagu nose oni koji misle da postoje određeni uslovi i da su u nekoj mjeri izbori fer i pošteni, ali ostaje i veliki procenat decidnih u stavu da Crna Gora nema poštene i fer izbore (41.7%). Oni koji misle da izbori nisu pošteni i fer u glavne prepreke navode: zloupotrebu državnih resursa od strane vlasti, neuređene biračke spiskove, loše izborno zakonodavstvo, a zatim i nepovjerenje u ključne institucije za sprovođenje izbora (DIK, ASK, Tužilaštvo) i neadekvatnu kontrolu finansiranja političkih kampanja.

Čak 62 odsto smatra da se kupuju glasovi na izborima

"Ogroman je broj (62.8%) i onih koji vjeruju da se u nekom obimu kupuju glasovi na izborima. Kao najodgovornije za ovu pojavu percipiraju sve aktere izbornog procesa (političke partije, institucije i same građane), a u pojedinačnoj procjeni partije i one koji su spremni da prodaju svoj glas”, istakla je Uljarević.

Kako je dodala, svaki deseti građanin i građanka u potpunosti vjeruje političkim partijama, dok im oko 40 % djelimično vjeruje, odnosno uopšte ne vjeruje. Nivo držanja obećanja od političkih partija, mjeren na skali od 1 do 5, iznosi 2.99. To znači da su političke partije, za koje su ispitanici glasali, po njihovoj ocjeni, samo djelimično ispunile predizborna obećanja.

"Međutim, to ne mijenja uvijek njihove stavove o tim partijama, jer u značajnom navode da će ponovo glasati za istu partiju. Pored očekivane trećine onih koji glasaju zbog programa i ideoloških podudaranja, nije mali broj onih koje opredjeljuje lider partije i nedostatak bolje alternative. Za sada se, na bazi ovih empirijskih podataka, ne može vidjeti problem u izlaznosti, ali je to teško predvidjeti do samih izbora i zbog složenosti epidemiološke situacije”, ocijenila je Uljarević.

Građani i građanke Crne Gore sebe dominantno vide kao ljevičare (blizu polovine), dok skoro svaki četvrti ispitanik svoju političku orijentaciju pozicionira na centru. Četvrtina nije mogla da se odredi po ovom pitanju, a svega 6.6% građana i građanki se odredilo ka desnici.

“U procjeni ideoloških orijentacija političkih partija, uz napomenu da nismo tu uključili partije nacionalnih manjina, građani kao desnicu najčešće navode DF. Slijede DPS i SD. Kao najprepoznatljivije političke subjekte lijevog spektra političkog djelovanja prepoznaju se URA, Demokrate i SDP", naveo je Vukanović.

Uljarević je napomenula da je ohrabrujući podatak da skoro polovina ispitanika u potpunosti vjeruje da građani i građanke mogu da utiču na promjene u društvu, dok trećina smatra da je to djelimično moguće, a samo 5,3% je mišljenja da građani nemaju moć da utiču na promjene u društvu.

Trećina građana smatra da članstvo u NATO nije donijelo koristi

Jedan dio istraživanja se odnosio i na spoljnu politiku, i u tom dijelu trećina građana i građanki smatra da članstvo Crne Gore u NATO nije donijelo korist našoj državi. Podršku članstvu EU daje više od dvije trećine.

Kao najvažniji spoljnopolitički partner Crne Gore vidi se EU, a slijede Rusija i SAD.

Građani i građanke Crne Gore smatraju (u natpolovičnoj većini) da su odnosi Crne Gore sa svim susjedima, izuzev Srbije, veoma dobri i dobri, a odnos ka Srbiji je očekivana posljedica skorašnjih tenzičnih političkih dešavanja.

Petina ispitanika želi da napusti CG

Istraživanje je uključilo i odnos građana i građanki prema svojoj budućnosti u Crnoj Gori i pokazalo da petina ispitanika želi, ali i planira, da napusti Crnu Goru, a među njima prednjače mladi i obrazovani. Najpoželjnija zemlja preseljenja je Njemačka, a slijede SAD, druge članice EU, zatim nordijske zemlje, itd.

Stručnu podršku u sprovođenju terenskog istraživanja pružila je agencija Damar od 30. juna do 5.jula 2020. godine, koristeći troetapni stratifikovani uzorak, kojim je obuhvaćeno 10 opština u Crnoj Gori. Ukupan uzorak činilo je 707 punoljetnih ispitanika, uz poststratifikaciju po nizu indikatora.

Istraživanje je dio projekta Demokratski forum, koji na godišnjem nivou i na različite teme i u različitim formama, realizuju CGO i FES.