[ Objavila: M.M.Lj. ]

NVO

Traže ocjenu ustavnosti Zakona o energetici

Uz podršku WWF Adrije, nevladine organizacije Eko-tim i Akcija za socijalnu pravdu (ASP), podnijeli su Ustavnom sudu inicijativu za ocjenu ustavnosti odredbe Zakona o energetici, koja se odnosi na status privremenih povlašćenih proizvođača električne energije iz malih hidroelektrana (mHE).

Potpisnici inicijative smatraju da Regulatorna agencija (RAE) treba  da obustavi sve postupke u vezi odlučivanja po osnovu izdatih statusa privremenih povlašćenih proizvođača, do odluke Ustavnog suda Crne Gore, “kako bi barem privremeno zaustavili dalju ekonomsku štetu crnogorskom društvu i nesagledive posljedice po životnu sredinu”.

Kako objašnjava Milija Čabarkapa iz WWF Adrije, Zakonom o energetici, usvojenim 2016. godine, prvi put je definisan status privremenih povlašćenih proizvođača,koji može trajati dvije godine, s mogućnošću produženja za još godinu. Taj status može ostvariti koncesionar, koji je pribavio građevinsku dozvolu ili drugi akt za izgradnju mHE.

“Njima se garantuje pravo na podsticajne mjere, koje su važile na dan podnošenja zahtjeva za sticanje statusa privremenog povlašćenog proizvođača, čime se stavljaju u privilegovani pravni položaj u odnosu na status povlašćenih proizvođača. Na taj način se krši princip jednakosti, kao jedan od osnovnih ustavnih principa”, navodi se u saopštenju.

Osnovne podsticajne mjere koje ostvaruju proizvođači električne energije su subvencije u periodu od 12 godina, garantovan otkup električne energije, prvenstvo u preuzimanju električne energije u energetski sistem.

“Važno je napomenuti da se u prethodnim godinama od povlašćenih proizvođača električne energije iz mHE, energija otkupljivala po cijeni koja je 61% do 2,14 puta veća od cijena na međunarodnom tržištu a direktno na štetu građana Crne Gore koji iz ovog razloga imaju povećane račune za električnu energiju”, navodi se u saopštenju.

Prema podacima sa sajta Regulatorne agencije za energetiku (RAE), kako se navodi, u ovom trenutku čak 17 koncesionara ima status privremenih povlašćenih proizvođača i imaju pravo da sagrade 26 mHE.

“Pojedinim koncesionarima su prvi put odobreni ovi statusi prije pune četiri godine, ali su neshvatljivo još u tom status”, navodi Čabarkapa.

Zahvaljujući priznavanju prava na podsticajne mjere od podnošenja zahtjeva, a ne od časa kada ispune potrebne uslove, koncesionari su, kaže Čabarkapa, u praksi lakše dolazili do kredita za gradnju mHE, jer su otplatu mogli garantovati prihodima od subvencija.

„WWF Adria, Eko-tim i ASP se nadaju da će Ustavni sud što prije razmotriti Inicijativu, posebno imajući u vidu ukupnu štetnost projekata mHE koje su do sada pokazane, ne samo u pogledu uništenih rijeka, već i ogromnih subvencija na štetu potrošača. Napominjemo da su građani Crne Gore u 2018. godini, kroz račune za električnu energiju platili investitorima u mHE preko četiri miliona eura, dok je društveni gubitak bio veći od 1,3 miliona eura. Ukupna šteta koja će po društvo nastupiti u narednih 10 godina, korištenjem postojećeg modela podsticaja proizvodnje električne energije iz mHE, samo po osnovu podsticanja sadašnjeg broja proizvođača i mHE, može se procijeniti na preko 13 miliona eura“, navode iz WWF Adrije.