[ Danijel Garić ]

OKEANI SE DRAMATIČNO ZAGRIJAVAJU

Prošle godine rekordne temperature svjetskih mora

U analizi koja je objavljena u časopisu “Advances in Atmospheric Sciences” zaključuje se da su zemljini energetski i vodeni ciklusi duboko izmijenjeni zbog emisije gasova staklene bašte usljed ljudskih aktivnosti, što je dovelo do prodornih promjena u klimatskom sistemu Zemlje.

Temperature okeana su bile 2022. godine najtoplije ikada zabilježene, što pokazuje duboke i sveprisutne promjene koje su emisije izazvane ljudskim faktorom unijele u klimu planete, pokazalo je juče objavljeno istraživanje američke Nacionalne uprave za okeane i atmosferu.

Više od 90 odsto viška toplote zarobljene emisijom gasova staklene bašte apsorbuje se u okeanima. Zapisi, počevši od 1958. godine, pokazuju neumoljiv porast temperature okeana, uz ubrzanje zagrijavanja nakon 1990. godine.

Temperature površine mora imaju veliki uticaj na vremenske prilike u svijetu. Topliji okeani pomažu u poboljšanju ekstremnog vremena, što dovodi do intenzivnijih uragana i tajfuna i više vlage u vazduhu, što donosi intenzivnije kiše i poplave. Toplija voda se takođe širi, podižući nivo mora i ugrožavajući priobalne gradove.

Na temperaturu okeana mnogo manje utiče prirodna varijabilnost klime nego na temperaturu atmosfere, što okeane čini neospornim pokazateljem globalnog zagrijavanja.

Prošla godina će biti četvrta ili peta najtoplija zabilježena za površinske temperature vazduha kada se uporede konačni podaci. Tokom 2022. godine vidjeli smo treći po redu događaj La Ninja, koji je hladnija faza klimatskog ciklusa usredsređenog na Pacifik koji utiče na globalne vremenske obrasce. Kada se El Ninjo vrati, globalne temperature vazduha će biti još veće.

Međunarodni tim naučnika koji je napravio novu analizu toplote okeana, koja je objavljena u časopisu “Advances in Atmospheric Sciences”, zaključio je da su zemljini energetski i vodeni ciklusi duboko izmijenjeni zbog emisije gasova staklene bašte usljed ljudskih aktivnosti, što je dovelo do prodornih promjena u klimatskom sistemu Zemlje.

„Ako želite da mjerite globalno zagrijavanje, onda je logično da izmjerite tamo gdje to zagrijavanje ide, a preko 90 odsto ide u okeane. Mjerenje okeana je najtačniji način da se utvrdi koliko je naša planeta van ravnoteže. Ovo će imati ogromne posljedice širom svijeta”, kazao je Džon Abraham profesor Univerziteta Sent Tomas u Minesoti, koji je bio u istraživačkom timu mjerenja temperature svjetskih mora.

Profesor Majkl Man sa Univerziteta u Pensilvaniji, takođe dio tima, rekao je da topliji okeani znače da postoji više potencijala za veće padavine, kakve smo vidjeli prošle godine u Evropi, Australiji i trenutno na zapadnoj obali SAD- a.

On je objasnio da je analiza pokazala sve dublji sloj tople vode na površini okeana.

„Ovo dovodi do većeg i bržeg intenziviranja uragana, a to je nešto što smo takođe vidjeli prošle godine, pošto vjetrovi više ne stvaraju hladne podpovršinske vode, koje bi inače ublažile intenziviranje”, pojasnio je Man.

Istraživanje je pokazalo je da su mnogi ekstremni vremenski događaji 2022. godine bili vjerovatniji i intenzivniji zbog klimatske krize, kao što je jaka kiša koja je izazvala razorne poplave u Čadu, Nigeru i Nigeriji.

Pouzdana mjerenja temperature okeana sežu do 1940. godine, ali je vjerovatno da su okeani sada najtopliji u posljednjih hiljadu godina i zagrijavaju se brže nego bilo kada u poslednjih dvije hiljade godina.

Analiza je koristila podatke o temperaturi, prikupljene nizom instrumenata postavljenih u okeanima i kombinovala odvojene analize kineskih i američkih timova za izračunavanje toplotnog sadržaja gornjih dvije hiljade metara, gdje se dešava najveći dio zagrijavanja.

Okeani su apsorbovali oko 10 zetadžula više toplote 2022. nego 2021. godine, što je ekvivalentno snazi koju bi proizvelo 40 fenova za kosu koje bi svaka osoba na planeti koristila svakog dana cijele godine.

Ekstremno vrijeme izazvalo je 18 katastrofa u SAD- u prošle godine, koje su koštale 165 milijardi dolara.

Istraživači su takođe analizirali salinitet, koji zajedno sa temperaturom određuje gustinu vode i vitalni je pokretač cirkulacije okeana. Indeks varijabilnosti saniniteta u okeanima dostigao je rekordno visok nivo 2022. godine, pokazujući kontinuirano pojačavanje globalnog hidrološkog ciklusa.

Još jedna važna karakteristika okeana je stratifikacija, gdje slojevitost vode po gustini postaje jača. Ovo ograničava miješanje dubljih, hladnijih i hranljivijih voda sa površinskim vodama.

Dugoročni trend sve većeg raslojavanja nastavljen je i 2022. godine, otkrili su naučnici, uz naglasak da je riječ o trendu sa „opasnim naučnim, društvenim i ekološkim posljedicama“.

“Jedna od posljedica je da manje miješanja u okeanu znači da površinski sloj apsorbuje manje ugljen-dioksida iz atmosfere, povećavajući globalno zagrijavanje”, kazao je Abraham.

Istraživači su takođe naglasili da postoji sve više pojavljivanja rekordnih toplotnih talasa i suša na sjevernoj hemisferi, što je u skladu sa intenzivnim zagrijavanjem Tihog i Atlantskog okeana.

Zagrijavanje okeana i uticaji na ekstremne vremenske prilike će se povećati sve dok čovječanstvo ne dostigne neto nultu emisiju.

U oktobru je Svjetska meteorološka organizacija izvijestila da je atmosferska koncentracija svih glavnih gasova staklene bašte, ugljen-dioksida, metana i azot-oksida dostigla rekordne vrijednosti.