BUKA PROBLEM

Zbog Brisela starija auta na otpad

Buka može uzrokovati mnoge probleme po zdravlje čovjeka, koji čak mogu izazvati i infarkt srca. U zemljama regiona, nerijetko, građani dobijaju sudske postupke u slučajevima kada su konstantno uznemiravani od buke iz komšijskih stanova, prodavnica ili radionica. Zbog svih problema koje buka uzrokuje po zdravlje, to pitanje tretira i Evropska unija, a profesor higijene sa Medicinskog fakulteta u Beogradu i Podgorici, Goran Belojević, kaže za Portal RTCG, da će nakon usvajanja evropskih propisa sva starija i bučnija vozila morati da idu na otpad.

On dodaje da buka utiče na normalan san, što kasnije uzrokuje brojne stresove po organizam – nesanicu, prelako zamaranje, lošije radne sposobnosti, a rizik od srčanog udara raste za osam odsto na svakih 10 decibela povišenja nivoa drumsko-saobraćajne buke.

Buka je i problem najrazvijenijih zemalja, naročito megalopolisa, o čemu govori i film “Noise” sa genijalnim Timom Robinsom u glavnoj ulozi. Profesor Belojević ističe i da je u zemljama regiona sve češća praksa da se na sudu dobijaju slučajevi po tužbama za buku, a kao najzanimljiviji primjer iz svoje prakse ističe dugogodišnje ometanje bolesnice od šećerne bolesti sviranjem klavira iz susjednog stana u Beogradu. Postupak je, nakon smrti, starice dobila njena porodica, jer je sud ocijenio da je prerana smrt uslijedila zbog konstantne izloženosti bučnim tonovima.

Svi osjećamo da nas buka iritira, ali koje štetne posljedice može da prouzrukuje po naše zdravlje?

Pored uticaja na sluh buka ispoljava štetne efekte na srce, druge organe i sisteme. Buka je snažan stresor i remeti regulacione mehanizme u organizmu. Stanovništvo koje živi u bučnim naseljima češće pati od hroničnog zamora uslovljenog nesanicom, sklonije je saobraćajnim nesrećama i povredama uopšte, postiže slabije rezultate na poslu, češće obolijeva od visokog krvnog pritiska  i srčanog udara.

Koliko se u Crnoj Gori poštuju komunalni propisi u vezi buke? Konkrentno kolika je dozvoljena udaljenost prometnijeg bulevara od stambene zgrade?

Stanovništvo Crne Gore zaštićeno je od uznemiravanja bukom Zakonom o zaštiti od buke u životnoj sredini  i  Pravilnikom o graničnim vrijednostima nivoa buke u životnoj sredini . Inspekcijski organi lokalne zajednice (ekološka  i sanitarna inspekcija) nadležni su za sprovođenje ovih zakonskih akata i njima se građani mogu obratiti ukoliko ih buka bilo kog izvora uznemirava, kao i Zaštitniku ljudskih prava i sloboda.

U mnogim zemljama Evrope automobili koji prelaze dozvoljen nivo buke isključuju se iz saobraćaja. Smatrate li da takve propise treba uvesti i kod nas?

Sve zemlje kandidati za Evropsku Uniju treba da se spreme u pogledu bučnosti saobraćajnih vozila kojima se daje dozvola na tehničkom pregledu. Ti zahtjevi u EU su usvojeni u aprilu ove godine  i veoma su oštri. Kada budu usvojeni u Crnoj Gori, a moraće, to će praktično značiti da će sva starija i bučna vozila morati na otpad.

Koji su najzanimljiviji primjeri iz prakse sa kojima ste se susreli, odnosno da li je bilo dobijenih tužbi zbog buke, što je normalna praksa u zapadnim zemljama?

U svojoj praksi imao sam niz vještačenja po ovom pitanju. Ljudi su bili uznemiravani bukom iz susjednih stanova, radionica ili prodavnica. Uglavnom su ti sporovi dobijani, jer se ljudi odlučuju na tužbu gotovo isključivo kada je buka zaista znatno iznad dopuštenih vrednosti. Najzanimljiviji primjer je dugogodišnje ometanje bolesnice od šećerne bolesti vježbanjem na klaviru iz susjednog stana u Beogradu. Poslije njene smrti porodica je tražila odštetu zbog skraćenja života. Proces je dobijen.

Koji je normalni nivo buke koji naš sluh može da toleriše, i u kojem okruženju (poslu, saobraćaju, diskoteci itd)?

Ako u bučnoj prostoriji ne može da se razume sagovornik na rastojanju od jednog metra vjerovatno je nivo buke iznad 85 decibela (dB) i taj nivo je pri dužem izlaganju rizičan za sluh. Pri takvim nivoima buke  preporučuje se nošenje ušnih čepova. Da bi se obavljao nesmetani edukacioni proces u učionici treba da bude nivo zvuka do 35 dB u praznoj prostoriji pri zatvorenim prozorima i vratima.

Da bi se nesmetano spavalo u sobi treba da bude nivo buke do 30 dB pri zatvorenim prozorima i vratima. Na koncertima i u diskoteci nivo buke može biti i do 100 dB i zato vrijeme izlaganja treba da bude najduže četiri sata. Kod mnogih ljudi će se poslije ovoga javiti privremeno zujanje u oba uha (tinnitus). Dok traje zujanje u uhu ne smije se boraviti u veoma bučnoj sredini, jer može nastati oštećenje sluha, koje je neizlečiva bolest. 

U kojim situacijama u našim zemljama je najčešće taj nivo veći od dozvoljenog, i da li su ljudi uopšte svjesni problema koje buka može da prouzrukuje?

U anketama ljudi redovno svrstavaju buku na prvo mjesto među ekološkim činiocima koji ih uznemiravaju. Za razliku od radne sredine gdje je moguće organizovano zaštititi radnike od prekomjerne buke, u životnoj sredini to je mnogo teže. U balkanskom regionu najveći problem je drumsko-saobraćajna buka koja je uslovljena prosečno veoma starim i bučnim vozilima. Drugi važan aspekt je “komšijska buka” vezana za nisku akustičku kulturu ljudi u susednim stanovima i u ugostiteljskim objektima u neposrednoj okolini stambenih zgrada.  Ova buka je najčešći ekološki činilac u privatnim sudskim sporovima.

Da li je slušanje muzike (sa mp3 plejera) može da bude opasnije po sluh od ostale buke?

S obzirom da mladi gotovo redovno slušaju mp3 uređaje na najjačem nivou (i do 90 dB!) preporuka je da dužina ovakvog izlaganja sluha ne bude duža od 4 sata nedjeljno. Ukoliko je slušanje na preporučljivom srednjem nivou (do 80 dB) savjetuje se do 40 časova nedjeljno. Mnogo je značajnija opasnost od obaranja pješaka ukoliko prilikom prelaženja prometne ulice sluša muziku preko ovih uređaja.

Da li konstanta izloženost buci može da dovede do infarkta srca, kao što tvrde vaše kolege sa Univerziteta Berlin?

Ove godine je u naučnom časopisu “Noise and Health” objavljena statistička analiza 14 studija iz raznih djelova svijeta kojom je pokazano da rizik od srčanog udara raste za osam odsto na svakih 10 dB povišenja nivoa drumsko-saobraćajne buke. To je otprilike razlika u nivou buke između glavne prometne ulice i sporedne ulice u jednom gradskom naselju.

Da li buka najviše utiče na normalan san-čitao sam da remeti četvrtu fazu sna?

Buka tipično skraćuje ili potpuno uklanja veoma važne treću i četvrtu fazu spavanja u kojima u EEG-u dominiraju duboki i spori delta talasi. Ove faze su od presudnog značaja da bi spavanje bilo okrepljujuće i da bismo se probudili odmorni. U suprotnom ljudi se poslije buđenja osećaju umorni i u dužem periodu to može dovesti do veoma štetnog sindroma hroničnog zamora, usljed čega su ljudi skloniji svim bolestima.

Borislav Višnjić