[ M.M.Lj. ]

KATNIĆ TRAŽI

"O mojoj smjeni da ne odlučuju Gazivoda i Muk"

Specijalni državni tužilac Milivoje Katnić u dopisu predsjednici Tužilačkog savjeta kazao je da bi njegova smjena na osnovu ispunjenja uslova za penziju, nedvosmisleno značila diskriminaciju po osnovu godina. On je tražio od Tužilačkog savjeta da iz odlučivanja u vezi sa njim, izuzme dva člana Sinišu Gazivodu i Steva Muka.

Katnić je zamolio Jovanovićku da preduzme određene mjere, kako bi se spriječilo dalje urušavanje nezavisnosti i nepristrasnosti tužilačke funkcije. On je ukazao na  nezakonitosti koje bi se mogle sprovesti i koje, kako navodi,  određene osobe namjeravaju da sprovedu u Crnoj Gori, pod izgovorom reforme pravosuđa. 

"Želim još jednom ukazati, da kroz zaštitu ličnog interesa, želim zaštiti i opšti interes (prava je šteta što se radi o meni lično), pa želim da istaknem da ovakve odluke i saznanja, da se prostim izmjenama zakona može uticati na kadrovsku politiku tužilaštva, te da se tek tako može nekome skratiti mandat, obeshrabrujuće utiče na sve državne tužioce, jer više neće moći nepristrasno da odlučuju, već će odluke donositi pod uticajem političke većine (danas jedne, sjutra neke druge), kako bi osigurali nesmetano obavljanje svoje funkcije", kazao je Katnić.

Dopis prenosimon integralno: 

“Dana 14. februara 2022.godine dostavio sam Vam detaljna obavještenja u vezi mog statusa u službi i staža osiguranja, a koja predstavljaju referentnu vrijednost, da li sam ispunio uslove za ostvarivanje prava na starosnu penziju.

Pored toga, obraćam Vam se cijeneći značaj da Crna Gora slijedi politiku Evropske unije, posebno u oblasti vladavine prava.

Kao Glavni specijalni tužilac Crne Gore, da Vam se obratim i ukažem na nezakonitosti koje bi se mogle sprovesti i koje određene osobe namjeravaju (očigledno) da sprovedu u Crnoj Gori, pod izgovorom reforme pravosuđa. Bez posebne namjere da štitim lični interes (iako je i to opravdani cilj), želim zaštiti i interes vladavine prava.

Molim Vas, da kroz mehanizme koje Vam daje funkcija koju obavljate, preduzmete određene mjere, kako bi se spriječilo dalje urušavanje nezavisnosti i nepristrasnosti tužilačke funkcije.

Naime, kao što znate, u Crnoj Gori su tokom prošle godine donijete izmjene Zakona o državnom tužilaštvu kojim su izmjenjene odredbe o sastavu Tužilačkog savjeta, uslovi za prestanak tužilačke funkcije, izboru vršioca dužnosti Vrhovnog državnog tužioca i druge. Izmjene su stupile na snagu, pa ih i ja, kao i drugi, poštujem i primjenjujem, ali su one donijete i zbog toga to navodim, suprotno preporukama Venecijanske komisije koja je više puta ukazivala na mogućnost političkog uticaja u slučaju primjene navedenih izmjena zakona.

Ističem, a to je i više nego očigledno, da je cilj donošenja zakona o izmjenama i dopunama Zakona o državnom tužilaštvu isključivo moja smjena, inicirana od strane onih protiv kojih sam pokretao krivične postupke zbog teških krivičnih djela. Reforma pravosudja kojom su zakonodavac i političke partije pokušavale da prikriju stvarni motiv izmjena zakona nije ostvaren, jer da jeste, ne bi se mijenjale ove odredbe, već brojne druge, kako bi se tužiocima omogućio nesmetani rad u gonjenju učinilaca krivičnih djela. Javno sam iznosio argumentovane stavove o tome da su te izmjene Zakona o državnom tužilaštvu usmjerene isključivo da bi se izvršila politizacija državnog tužilaštva i da bi se stvorili uslovi da mi se prekine mandat prije njegovog isteka.

Osim toga, podnijeta je inicijativa Ustavnom sudu za ocjenu ustavnosti zakona o izmjenama i dopunama Zakona o državnom tužilaštvu, kao i Zakona o radu, ali nažalost sud te inicijative, i nakon osam mjeseci nije razmotrio. S toga, državni tužioci (pa i ja lično) su nemoćni da pokrenu bilo koji drugi postupak kojim bi se mogla spriječiti ovakva nasilna promjena pa sam prinuđen da Vam se na ovaj način obratim kao v.d. Vrhovne državne tužiteljke.

Nažalost, danas smo u situaciji da je, protivno mišljenju Venecijanske komisije, formiran novi Tužilački savjet u kojem većinu čine ugledni pravnici i koji su izabrani prostom većinom u Skupštini Crne Gore.

Podsjetiću, zbog kontinuiteta misije, da Tužilački savjet danas ima 11 članova od čega su četiri člana izabrana od strane Konferencije tužilaca iz reda državnih tužilaca, četiri su ugledna pravnika – advokata i jedan predstavnik NVO-a, te predstavnik Ministarstva pravde. Važno je napomenuti da je jedan od istaknutih pravnika advokat protiv koga je Specijalno državno tužilaštvo, a na čijem čelu sam pokretao i vodio krivični postupak i čiji angažman u Tužilačkom savjetu je isključivo da bi sproveo osvetu zbog tog krivičnog postupka prema meni lično.

Dakle, namjera navedenog člana Tužilačkog savjeta, da Tužilački savjet konstatuje prestanak mog mandata, jer sam navodno ostvario uslove za penziju. S tim ciljem nepodnošljivo krši propise predviđene za sprovođenje procedura u vezi konstatovanja ispunjenja uslova za penziju, bilo kog tužioca, pa i mene kao Glavnog specijalnog tužioca. Ovo se radi sprovodeći privatne aktivnosti u pravcu obezbjedjenja odredjenih dokaza u tom pravcu.

Ukoliko dodje do ovakve odluke, Crna Gora zasigurno ide putem diskriminacije, povrede prava na rad i povrede nezavisnosti tužilačke funkcije, koji put je izabrala i Madjarska, ali prije skoro deset godina, a o čemu je odlučivao Sud pravde u Luksembugru, kao i Evropski sud za ljudska prava u Strazburu, a i Evropska komisija je imala jasne stavove o tome.

S tim u vezi, prvo ću citirati član 9 Ustava Crne Gore „Potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšte prihvaćena pravila medjunarodnog prava sastavni su dio unutrašnjeg pravnog poretka, imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uredjuju drugačije od unutrašnjeg zakonodavstva“.

S tim u vezi, izložiću Vam ukratko kako je moj slučaj, nažalost, sličan dešavanjima u Madjarskoj iz 2012.godine. Osnov po kojem Tužilački savjet namjerava da prekine moj mandat, kao Glavnog specijalnog tužioca, i ostvarivanje uslova za odlazak u penziju, na osnovu beneficiranog radnog staža.

Naime, pravo na tzv.beneficirani radni staž (koji staž sam ostvario zbog ranijih specifičnih poslova koje sam obavljao, i koji važno je pa Vam napominjem, nije još uvijek sa sigurnošću utvrdjen), propisuje se za zaposlene, odnosno lica koja se bave ili su se bavila naročito napornim i rizičnim zanimanjima i predstavlja vid pozitivne mjere zakonodavca prema toj kategoriji lica, da ukoliko žele mogu ostvariti pravo na starosnu penziju, ranije od ostalih.

Ovakva pozitivna mjera, odnosno pravo, ne može istovremeno predstavljati imperativni osnov za prestanak radnog odnosa ili funkcije Glavnog specijalnog tužioca, ranije nego što je to slučaj sa ostalim zaposlenim, odnosno državnim tužiocima, kojima se staž osiguranja računa shodno opštim pravilima.

Kao potvrda ovakvog stava, relevantna su prava propisana Ustavom Crne Gore kojima se garantuje pravo na rad, načelo ustavnosti tužilačke funkcije, kao i princip zabrane svake neposredne ili posredne diskriminacije.

Prestankom tužilačke funkcije na osnovu ispunjenja uslova za penziju, računajući beneficirani radni staž, svakako bi se prekršila osnovna ustavna načela i to: član 8 (zabrana diskriminacije), član 62 (pravo na rad), član 135 stav 4 (stalnost tužilačke funkcije).

U o dnosu na medjunarodne standarde, želim da ukažem, prije svega, na direktivu Evropke unije, EU2000/78 koja kaže (iako ona nije formalno sastavni dio unutrašnjeg prava CG, ona je veoma važna, jer Crna Gora mora da preuzme pravnu tekovinu EU kako bi postala njena članica): „ Cilj ove direktive je da postavi generalni okvir za borbu protiv diskriminacije na osnovu religije, vjerovanja, smetnje, godina ili seksualne orijentacije koja se odnose na zapošljavanje s ciljem da se u državama članicama uvede princip jednakog ophodjenja“.

Ova direktiva dalje definiše šta znači direktna i indirektna diskriminacija, pojašnjavajući i da je pravljenje razlike kod zaposlenih na osnovu godina svakako vid direktne diskriminacije.

Dakle, ukoliko dodje do toga da Tužilački savjet konstatuje prestanak mog mandata, kao Glavnog specijalnog tužioca, na osnovu ispunjenja uslova za penziju zbog beneficiranog radnog staža, nedvosmisleno ću biti žrtva diskriminacije po osnovu godina. Biću nažalost lišen funkcije na osnovu mog prava (prava da ranije ostvarim penziju), koje ja ne želim da iskoristim.

Upravo se Evropski sud pravde u Luksemburgu pozvao na ovu direktivu kada je ukazao da zakonske izmjene u Madjarskoj (skraćenje starosne granice za odlazak u penziju sudija) predstavlja kršenje prava na jednakost. (Presuda Evropskog suda pravde: Evropska komisija protiv Madjarske – C286/12 od 06. novembra 2012.godine).

Ako nas možda pravna tekovina Evropske unije još uvijek formalno obavezuje, moram ukazati i na druge medjunarodne propise koji govore da uspostavljanje različitih starosnih granica za odlazak u obaveznu penziju predstavlja kršenje prava.

Objašnjenje koje je dato uz preporuku Komiteta ministara Savjeta evrope o sudija CM/Rec (2010)12 kaže: „Rano penzionisanje sudije mora biti moguće samo na osnovu zahtjeve sudije ili iz medicinskih razloga“. Paragraf 50 strana15).

Dakle, kako su standardi Savjeta evrope koji se odnosi na sudije primjenljivi i na državne tužioce (Venecijanska komisija je više puta na to ukazala), to bi se prestanak mog mandata mogao konstatovati samo na moj zahtjev.

Takodje, univerzalna Povelja o sudijama koju je donijela Mejdunarodna asocijacija sudija 17.novembra 1999.godine kaže da: „ Bilo koja promjena godina za obavezan odlazak u penziju, ne smije imati retroaktivni efekat“.

Dakle, jasno je da bi prestanak mog mandata u konkretnom slučaju predstavljalo diskriminaciju i bilo bi u suprotnosti sa svim principima nezavisnosti pravosudja, kao i Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.

Da ovakve radnje zakonodavca predstavljaju vid političkog uticaja, ukazao i Komesar za ljudska prava u Savjetu evrope i to upravo komentarišući slučaj Madjarske iz 2012.godine. „Komesar je uzeo u obzir korake preduzete u Madjarskoj koji mogu narušiti nezavisnost pravosudja. Kao posljedica smanjenja granice za odlazak u penziju sudija, više od 200 novih sudija mora biti ponovo izabrano. Osim toga, Komesar smatra neprihvatljivim, to što kao posljedica novog zakona mandat predsjednika vrhovnog suda će se prekinuti prije nego što istekne period na koji je izabran. Pravosudje mora biti zaštićeno od nedopustivih političkih uplitanja.“

U slučaju Madjarske, reagovao je i Evropski sud za ljudsk aprava donoseći presudu Baka protiv Madjarske od 23.06.2016.godine u kojoj je izmedju ostalog konstatovano da su zakonske reforme uvedene u Madjarskoj na osnovu kojih je aplikantu skraćen mandat predsjednika suda porazili princip nezavisnosti pravosudja (Paragraf 172, 173, 174 presude).

Želim još jednom ukazati, da kroz zaštitu ličnog interesa, želim zaštiti i opšti interes (prava je šteta što se radi o meni lično), pa želim da istaknem da ovakve odluke i saznanja, da se prostim izmjenama zakona može uticati na kadrovsku politiku tužilaštva, te da se tek tako može nekome skratiti mandat, obeshrabrujuće utiče na sve državne tužioce, jer više neće moći nepristrasno da odlučuju, već će odluke donositi pod uticajem političke većine (danas jedne, sjutra neke druge), kako bi osigurali nesmetano obavljanje svoje funkcije.

S toga, uvažena v.d. Vrhovnog državnog tužioca, gospodjo Jovanović, molim Vas da sve razmotrite, iznesete pred Tužilački savjet, kad za to dodje vrijeme, te da u skladu sa Poslovnikom Tužilačkog savjeta, odnosno članom 33 tog Poslovnika, Tužilački savjet iz odlučivanja u vezi mojih pitanja, izuzme dva člana Tužilačkog savjeta i to, gospodina Sinišu Gazivodu, o kojim razlozima sam za izuzeće već govorio, te člana Tužilačkog savjeta, gospodina Steva Muka, koji je, a prilikom javne rasprave, u vezi nacrta tužilačkih zakona, na riječi tada v.d. Vrhovnog državnog tužioca, Ivice Stankovića, a koje su ocrtavale stvarnost da se izmjene tih zakona donose isključivo radi moje eliminacije izjavio: "!pa šta, ako je i lično, on to zaslužuje zbog toga što se ne odaziva na pozive Skupštine i skupštinskih tijela i nevladinih organizacija, a ako se i odazove, govori što je njemu milo".

Tačno je da ja govorim što je meni milo, a što je istovremeno i pravo, što radim i ovog puta i na što sam ponosan, ali ovi njegovi stavovi su okolnosti koje izazivaju sumnju u njegovu nepristrasnost."