Objavio: F.R.

U CRNOJ GORI

Izdvajanja za pravosuđe ispod prosjeka EU

U Bijelom Polju danas predstavljena studija o racionalizaciji mreže sudova u Crnoj Gori, na kojoj su od 2014. radili Centar za monitoring i istraživanje (CeMI) i Akcija za ljudska prava (HRA) u okviru projekt „Monitoring reforme pravosuđa“, koji HRA i CeMI sprovode uz podršku Delegacije EU u Crnoj Gori kroz “IPA 2013 Civil Society Facility Montenegro” program.

Studija je rezultat analize efikasnosti i racionalnosti postojeće pravosudne u Crnoj Gori. Uvaženi su kriterijumi Evropske komisije koji se odnose na efikasnost pravosuđa i u jednom dijelu odnose i na pravosudni sistem u Crnoj Gori. Ustanovljeno je da postoje određena odstupanja kada je riječ o izdvajanju sredstava za funkcionisanje pravosudnog sistema-dok je evropski prosjek izdavajanja 60 eura po glavi stanovnika, u Crnoj Gori je 42 eura ili 26 miliona eura na godišnjem nivou.

“Prema Izvještaju CEPEJ-a(Evropske komisije za efikasnost pravosđa) Crna Gora nalazi u grupi od 17 zemalja u kojima se za funkcionisanje pravosudnog sistema izdvaja od 25 eura do 60 eura po glavi stanovnika. Međutim, u poređenju sa zemljama regiona Crna Gora je iznad prosjeka i može se reći da su izdvajanja za funkcionisanje pravosudnog sistema veća nego u ostalim zemljama regiona. Na primjer, u Bosni i Hercegovini se izdvaja 30 eura, u Makedoniji 18 eura i Albaniji 9 eura po glavi stanovnika. Treba napomenuti i da neke zemlje članice EU izdvajaju manje sredstava za funkcionisanje pravosudnih sistema od Crne Gore – poput na primjer Bugarske (33 eura), Rumunije (33 eura), Slovačke (41 eura) i Mađarske (41 eura). U grupu zemalja u kojima se izdvaja najviše sredstava za finansiranje pravosudnih sistema spadaju zemlje u kojima se izdvaja preko 100 eura per capita – a to su Švedska (103 eura), Holandija (122 eura), Luksemburg (139 eura), Velika Britanija (144 eura) i Švajcarska(219 eura)” istakao je predsjednik Upravnog odbora Centar za monitoring iistraživanje Zlatko Vujović.

Prema posljednjem izvještaju CEPEJ-a iz 2014. o efikasnosti i kvalitetu pravosudnih sistema zemalja članica Savjeta Evrope Crna Gora se našla među 45 država članica Savjeta Evrope koje su učestvovale u istraživanju po brojnim indikatorima CEPEJ-a i u tom dijelu uporedni podaci govore o nedostacima ali i o nekim pozitivnim aspektima funkcionisanja pravosudnog sistema Crne Gore, rečeno je tokom prezentacije Studije.

U odnosu na ukupan budžet pravosuđa, u Crnoj Gori se, po podacima iz Izvještaja CEPEJ-a, za rad sudova izdvaja 76 odsto ukupnih sredstava.

„Crna Gora se u odnosu na ovaj indikator nalazi u grupi zajedno sa zemljama u kojima se izdvaja više od 70 odsto ukupnog budžeta za pravosuđe za rad sudova - u kojoj su: Estonija, Finska, Mađarska, Malta, Letonija, Poljska, Portugal, Španija i Slovenija. U zemlje u kojima se izdvaja procentualno najmanji udio ukupnog dijela pravosudnog budžeta za rad sudova spadaju zemlje anglo-saksonske pravne tradicije Velika Britanija - Sjeverna Irska i Škotska UK-Northern Ireland i zemlje razvijene sjeverne Evrope kao što je Norveška. U ovim zemljama izdvajanja za rad sudova obuhvataju polovinu ili manje od polovine od ukupnog pravosudnog budžeta”, naveo je Vujović.

Kada je u pitanju izdvajanje za kompjuterizaciju odnosno unaprjeđenje korišćenja IT tehnologija u sudstvu, prema informacijama iz Izvještaja CEPEJ-a Crna Gora spade u grupu od osam zemalja koje izdvajaju nedovoljno sredstava ili jedan odsto ukupnog pravosuđa ukupnog pravosudnogbudžeta u svrhe unapređenja IT tehnologija i kompjuterizcije pravosudnog sistema. Takođe, Crna Gora izdvaja veoma malo sredstava za održavanje zgrada sudova, istakoa je Vujović.

U zemljama članicama Savjeta Evrope postoji trend ka smanjenju broja sudova odnosno povećanje veličine sudova – što uključuje i veći broj sudija i njihovu snažniju specijalizaciju. Trenutno, prosječan broj sudija na 100.000 stanovnika u zemljama članicama Savjeta Evrope je 21. U Crnoj Gori, shodno pomenutom kriterijumu, broj sudija umnogome premašuje evropski prosjek – imajući u vidu da je u Izvještaju konstatovano da u Crnoj Gori postoji 41 sudija na 100.000 stanovnika. Po tom kriterijumu smo u vrhu zemalja članica Savjeta Evrope.

Predmet Analize bila je mreža svih sudova i državnih tužilaštava sa posebnim osvrtom na stvarnu nadležnost osnovnih sudova u krivičnim predmetima i mjesnu nadležnost privrednih sudova. Analiza je bazirana na indikatorima Evropske komisije za efikasnost pravosuđa (CEPEJ).

Posebno značajan indikator koji je specifičan za trenutno stanje reforme pravosudnog sistema u Crnoj Gori, a koji se odnose na opterećenost sudova jeste godišnji priliv predmeta i orijentaciona mjerila za određivanje broja sudija na osnovu kojih je i određen postojeći broj sudija u Crnoj Gori.

Analizom je utvrđeno da u Crnoj Gori postoji gusta mreža sudova koja ne odgovara postojećim standardima što za posledicu ima veliki broj sudija u odnosu na broj stanovnika, koji su u takvim okolnostima nejednako opterećeni. Tako primjera radi Osnovni sud u Podgorici je poprilično opterećen dok neki sudovi teško da mogu ostvariti propisanu normu. U takvim sudovima sudije zbog malog priliva predmeta stagniraju i sporije se usavršavaju a nije zanemarljiv ni stepen (ne) racionaknosti.

Tokom studije utvrđeno je da neki sudovi u Crnoj Gori ne treba da postoje, jer ne ispunjavaju potrebne kriterijume među njima su osnovni sudovi u Danilovradu, Plavu, Žabljaku,kazao je Vujović.

U cilju racionalizacije pravosudne mreže, državni tužilac u Osnovnom tužilaštvu u Bijelom Polju,Vladan Đalović je naveo primjenu instituta sporazum o priznavanju krivice I postupak odloženog krivičnog gonjenja.

“Afirmacijom ova dva institute u značajnoj mjeri če se rasteretiti rad sudova, što se potvrdilo u periodu primjene pomenutih instituta. Njihova primjena je u stalnom porastu, što potvrđuje njihovu opravdanost I preporučuje njihovu dalju primjenu što je moguće u većoj mjeri kako bi se u konačnom ispunio cilj reforme pravosuđa a to je smanjenje broja predmeta koji idu prema sudu, ubrzanje postupka presuđenja I efikasniji način ostvarenja prava za svakog građanina”, istako je Đalović.

Vukoman Kljajević, Radio Crne Gore