B.Č.J. [ N1 ]

Evropski sud pojasnio

Da li se kriptovane poruke koje je presrela druga država mogu koristiti kao dokaz?

U kontekstu krivičnog postupka u Njemačkoj koji se odnosi na ilegalnu trgovinu drogom koja uključuje upotrebu šifrovane telekomunikacione usluge EncroChat, Evropski sud pravde pojasnio je određene uslove za prenos i korišćenje dokaza prema Direktivi u vezi sa Evropskim istražnim nalogom (EIO) u krivičnim materijama.

EIO za prenos dokaza koje je već prikupila druga država članica može, prema pojašnjenju Evropskug suda pravde, pod određenim uslovima, da izdaje javni tužilac. Uslovi koji važe za prikupljanje dokaza u državi koja izdaje EIO ne moraju da budu zadovoljeni da bi se on izdao. On, međutim, mora biti usklađen sa osnovnim pravima lica na koje se odnosi.

Štaviše, o mjeri presretanja koju sprovodi jedna država članica na teritoriji druge države članice, ta druga država mora biti blagovremeno obaviještena, pojašnjavaju iz Evropskog suda pravde.

Informacije i dokazi dobijeni kršenjem Direktive moraju, pod određenim uslovima, biti zanemareni od strane krivičnih sudova, navode iz Evropskog suda pravde.

Podsjeća se da je francuska policija, uz pomoć holandskih stručnjaka i ovlašćenja francuskog suda, uspjela da se infiltrira u šifrovani telekomunikacioni servis EncroChat.

Usluga je bila korišćena širom svijeta na šifrovanim mobilnim telefonima u svrhu ilegalne trgovine drogom. Njemačka savezna policija je putem Europolovog servera dobila pristup presretnutim podacima koji se odnose na korisnike EncroChata u Njemačkoj. Na osnovu EIO-a izdatih od strane njemačkog javnog tužilaštva, francuski sud je odobrio prenos tih podataka i njihovo korišćenje u krivičnom postupku u Njemačkoj.

Regionalni sud u Berlinu, pred kojim je vođen krivični postupak, doveo je u pitanje zakonitost tih EIO-a. Stoga je Evropskom sudu pravde podnio niz pitanja za prethodnu odluku o Direktivi o EIO u krivičnim materijama. Odgovor koji je Evropski sud pravde dao jeste da EIO za prenos dokaza koji već postoje u posjedu nadležnih organa izvršne države (u ovom slučaju Francuske) ne mora nužno biti izdat od strane sudije.

Može ga izdati javni tužilac ako je ovlašćen da u čistom domaćem slučaju naredi prenos dokaza koji su već prikupljeni. Izdavanje takvog EIO-a podliježe istim suštinskim uslovima kao i prenos sličnih dokaza u čistom domaćem slučaju. Međutim, ne mora zadovoljiti iste suštinske uslove kao prikupljanje dokaza.

Činjenica da su u ovom slučaju francuske vlasti prikupile dokaze u Njemačkoj i u interesu njihovih njemačkih kolega je, u tom pogledu, u principu nevažna. Međutim, sudu pred kojim se pokreće postupak protiv tog EIO-a mora biti omogućeno da pregleda usklađenost sa osnovnim pravima osoba uključenih.

Evropski sud pravde takođe naglašava da o mjeri koja podrazumijeva infiltraciju u terminalne uređaja u svrhu prikupljanja saobraćaja, lokacijskih i komunikacionih podataka internet bazirane komunikacione usluge, mora biti obaviještena država članica u kojoj se subjekt te mjere nalazi (u ovom slučaju Njemačka). Nadležni organ te države članice tada ima pravo da naznači da se to prisluškivanje telekomunikacija ne može sprovoditi ili mora biti prekinuto, ako ne bi bilo ovlašćeno u sličnom domaćem slučaju.

Ta prava i obaveze namijenjene su ne samo da garantuju poštovanje suvereniteta obavještene države članice, već i da zaštite prava osoba na koje se odnose. Informacije i dokazi dobijeni suprotno Direktivi moraju biti ignorisani od strane nacionalnih krivičnih sudova ako osoba u pitanju nije u mogućnosti da komentariše te informacije i dokaze, i ako je vjerovatno da će te informacije i dokazi imati pretežan uticaj na utvrđivanje činjenica.